Η πιθανή πώληση Eurofighter στην Τουρκία δεν πρέπει να προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Οι χώρες παραγωγής έχουν τρεις σημαντικούς λόγους για να εγκρίνουν την παράδοση 40 αεροσκαφών στην τουρκική πολεμική αεροπορία.
Πρώτον, το συγκεκριμένο μαχητικό δεν έχει πετύχει μεγάλες εξαγωγικές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια. Σε μια χρονική συγκυρία που η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία χρειάζεται ανασυγκρότηση για να γίνει περισσότερο ανταγωνιστική, το πολυεθνικό κονσόρτσιουμ κατασκευής δεν μπορεί να αγνοήσει την Τουρκία ως πελάτη.
Δεύτερον, οι κυβερνήσεις Μεγάλης Βρετανίας, Γερμανίας, Ισπανίας και Ιταλίας έχουν αποφασίσει να εξομαλύνουν τη σχέση τους με τη γειτονική χώρα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αμφιθυμία της Ουάσιγκτον μέσα στο ΝΑΤΟ είναι παράγοντες που επιτείνουν την ευρωπαϊκή ανασφάλεια. Στο μυαλό πολλών Ευρωπαίων ηγετών δεν υπάρχει η πολυτέλεια να «χαθεί» η Τουρκία, αν και αναγνωρίζουν ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει τάσεις αυτονόμησης από τη Δύση.
Τρίτον, οι εσωτερικές αντιδράσεις μέσα στις τέσσερις χώρες παραγωγής για το ενδεχόμενο πώλησης των μαχητικών στην Τουρκία είναι πολύ περιορισμένες. Σε αυτή την εξέλιξη έχει συμβάλει η απόφαση για διάλυση του ΡΚΚ, αλλά και η ύφεση στη στρατιωτική ένταση που παρατηρείται ανάμεσα στην Αθήνα και στην Αγκυρα.
Από την άλλη πλευρά, η τουρκική ηγεσία κάνει βήματα προς την αγορά των Eurofighter αρχικά για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στην Ουάσιγκτον στην υπόθεση των F-35. Η επαναπροσέγγιση με την αμερικανική κυβέρνηση έδωσε κάποιες ελπίδες στην τουρκική πλευρά για επιστροφή στο πρόγραμμα του υπερσύγχρονου μαχητικού. Παρά τις διαβεβαιώσεις του προέδρου Τραμπ, όμως, η Αγκυρα αντιλαμβάνεται τη δυσκολία του εγχειρήματος. Υπάρχουν πολλοί ισχυροί δρώντες στην αμερικανική πρωτεύουσα που θα δώσουν σκληρή μάχη για να μην αποκτήσει ποτέ αεροσκάφος πέμπτης γενιάς η Τουρκία. Επίσης, μετά την ισραηλινή αεροπορική επίθεση στο Ιράν, η τουρκική ηγεσία φαίνεται να επιθυμεί την περαιτέρω ενίσχυση της αντιαεροπορικής της άμυνας. Πολύ δύσκολα, λοιπόν, η Αγκυρα θα ικανοποιήσει άμεσα τον αμερικανικό όρο σχετικά με την απομάκρυνση των συστημάτων S-400.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία θα αποκτήσει τα Eurofighter εφόσον αποκλειστεί οριστικά το σενάριο αγοράς των F-35. Μόνο τότε η τουρκική αεροπορία θα προχωρήσει άμεσα στην απόκτηση ενός ευρωπαϊκού μαχητικού 4ης γενιάς που διαθέτει πολυλειτουργικό ραντάρ με δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου και παρακολούθησης πολλαπλών στόχων. Πρόκειται για μια ενδιάμεση λύση μέχρι να ξεκινήσει η παραγωγή του εγχώριου μαχητικού KAAN, αλλά σε κάθε περίπτωση η Τουρκία έχει μόνο να κερδίσει. Εκτός από τη μεταφορά τεχνογνωσίας προς την τουρκική αεροπορική βιομηχανία, η Αγκυρα θα μειώσει μερικώς την ανισορροπία αεροπορικής ισχύος στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
