Η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει πολύ σημαντική για να αγνοηθεί από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, εκτιμά ο Αντριου Νόβο, συγγραφέας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Αμυνας της Ουάσιγκτον. Θεωρεί ταυτόχρονα ότι οι βάσεις και οι υποδομές στην Ελλάδα και στην Κύπρο θα συνεχίσουν να είναι ιδιαιτέρως χρήσιμες για τον στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης Τραμπ.
– Πώς εντάσσεται η Ανατολική Μεσόγειος στη στρατηγική ασφαλείας της νέας αμερικανικής κυβέρνησης, δεδομένης της μετατόπισης των προτεραιοτήτων της προς την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού;
– «Ινδο-» ενδεχομένως να είναι η λέξη-κλειδί στο ερώτημά σας. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει ήδη κάνει σημαντικές κινήσεις προς την Ινδία. Στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου, αυτό σημαίνει ανανεωμένο ενδιαφέρον και στήριξη για τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC). Το έργο αυτό αποτελεί την εναλλακτική λύση στην Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» της Κίνας με στόχο τη σύνδεση της Ινδίας –μέσω των χωρών του Κόλπου και σημείων διέλευσης σε Ισραήλ και Ιορδανία– με την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Το έργο αυτό έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τις υποδομές και τις εμπορικές ροές σε τεράστια κλίμακα. Εργα όπως ο IMEC, η ενεργή εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ και το ενδιαφέρον στην Ουκρανία δείχνουν ότι, προς το παρόν, η Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος παραμένουν προτεραιότητα για τους Αμερικανούς διαμορφωτές πολιτικής.
– Ποιους κινδύνους θα μπορούσε να επιφέρει μια πιθανή μελλοντική μείωση της αμερικανικής εμπλοκής στη περιοχή;
– Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι ο πιο αποτελεσματικός συντονιστής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω του μεγέθους τους και των σχέσεών τους με την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Τουρκία, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Η μείωση της εμπλοκής τους θα εξέθετε την περιοχή σε μεγαλύτερη κινεζική ή ρωσική επιρροή. Εάν μάλιστα η αμερικανική εμπλοκή μειωνόταν απότομα, θα μπορούσε να υπάρξει μια περίοδος αστάθειας προτού ενισχυθούν οι ευρωπαϊκές δυνατότητες. Θα μπορούσαν να υπάρξουν αυξημένες εντάσεις μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας ή μεταξύ των πληρεξουσίων τους. Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα αύξανε επίσης τον κίνδυνο περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας σε άλλα σημεία τριβής: μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
Οι ΗΠΑ παραμένουν ο πιο αποτελεσματικός συντονιστής ασφάλειας στην περιοχή λόγω του μεγέθους τους και των σχέσεών τους με την Ε.Ε., την Τουρκία, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
– Πώς μπορεί η τριμερής συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ να αποκτήσει μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ;
– Η τριμερής συνεργασία με τις ΗΠΑ ως «+1» εστιάζεται κυρίως σε δύο βασικούς τομείς: την ενέργεια και την ασφάλεια. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Κύπρου, Αιγύπτου και της εταιρείας ENI αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προς τη μετατροπή της περιοχής σε ενεργειακό κόμβο. Αυτό, προφανώς, ενισχύει το γεωστρατηγικό προφίλ της Κύπρου και της ευρύτερης περιοχής. Ο άλλος βασικός πυλώνας είναι η ασφάλεια. Η Ελλάδα και η Κύπρος προσφέρουν σταθερότητα στην περιοχή και μια πλατφόρμα για την προβολή της ευρωπαϊκής και αμερικανικής ισχύος. Οι πρόσφατες κρίσεις στη Μέση Ανατολή έχουν δείξει ότι η παρουσία στην Κύπρο μπορεί να αξιοποιηθεί για υποστηρικτικές επιχειρήσεις και ανθρωπιστική βοήθεια. Η Ελλάδα, μέσω της συνεργασίας της με τις Ηνωμένες Πολιτείες στις εγκαταστάσεις της Αλεξανδρούπολης, έχει διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στη στήριξη της αποστολής προμηθειών προς την Ουκρανία.
– Oλα αυτά έως σήμερα, από εδώ και πέρα ποιος νομίζετε θα είναι ο ρόλος των στρατιωτικών υποδομών στην Ελλάδα και την Κύπρο;
– Αυτές οι βάσεις και οι υποδομές θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να οικοδομήσουν μια αρχιτεκτονική ασφαλείας για την περιοχή: Να αναχαιτίσουν την Κίνα, να περιορίσουν το Ιράν και να υπερασπιστούν τα ευρωπαϊκά και νατοϊκά συμφέροντα απέναντι σε διάφορες απειλές. Λόγω της γεωγραφικής θέσης τους, αυτές οι υποδομές μπορούν να προσφέρουν έναν οικονομικά αποδοτικό τρόπο μακροχρόνιας και βιώσιμης τοποθέτησης στρατιωτικών δυνάμεων.
– Σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, πώς βλέπετε να προσαρμόζεται ο ρόλος της Τουρκίας;
– Ο ρόλος της Τουρκίας είναι σαφώς δυναμικός. Eπαιξε ρόλο στην εδραίωση της νέας κυβέρνησης της Συρίας και έχει συμφέροντα στην εξέλιξη αυτής της κατάστασης. Παράλληλα, συνεχίζει να συνεργάζεται με τη Ρωσία για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου και με την Κίνα στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος». Υιοθετεί μια στάση «ανεξάρτητου παίκτη» στην περιοχή.
– Πιστεύετε ότι ο Τραμπ θα παραβλέψει την προβληματική συμπεριφορά του Ερντογάν και θα κινηθεί προς τη βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, ενδεχομένως επιτρέποντάς της να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35;
– Αυτή είναι μια δύσκολη πρόβλεψη. Από τη μία πλευρά, η επανένταξη της Τουρκίας και η βελτίωση των σχέσεων θα ήταν μια σημαντική διπλωματική επιτυχία. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό, είτε η Ουάσιγκτον είτε η Αγκυρα θα πρέπει να υποχωρήσουν στο ζήτημα των S-400, και αυτό δεν είναι εύκολο.
