Την κατάσταση παρατεταμένου αδιεξόδου στην οποία έχει περιέλθει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ Great Sea Interconnector (2 GSI) αναδεικνύουν οι εξελίξεις των τελευταίων οκτώ ημερών, ιδιαίτερα μετά την ουσιαστική παρέμβαση της Τουρκίας στις έρευνες που διεξάγονταν στα βόρεια της Κρήτης.
Οπως η «Κ» έχει αναδείξει από την πρώτη στιγμή (Ιούλιος 2024), η Αγκυρα ερμηνεύει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας μέσα από το πρίσμα του τουρκολιβυκού μνημονίου, αλλά και της πάγιας αντίληψης ότι εντός του Αιγαίου Πελάγους, ανατολικά του 25ου μεσημβρινού, διατηρεί δικαιώματα και δικαιοδοσίες. Ουσιαστικά ανάμεσα στον Ιούλιο του 2024 και τον Φεβρουάριο του 2025, σε μια περίοδο περίπου έξι μηνών, η Αγκυρα έχει αποστείλει μηνύματα προς την Αθήνα τα οποία έχουν προκαλέσει συχνά βραχυκύκλωμα στην ελληνική γραμμή, ειδικά σε ό,τι αφορά τη συνέχιση των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση. Οι έρευνες οι οποίες διεξάγονται –κατά κύριο λόγο εντός χωρικών υδάτων– δεν συνδέονται με την άσκηση κάποιου κυριαρχικού δικαιώματος, καθώς δεν επηρεάζουν την υφαλοκρηπίδα. Αντιθέτως, αποτελούν φυσικό δικαίωμα κάθε κράτους που επιθυμεί να διεξαγάγει έρευνες στην ανοιχτή θάλασσα.
Η Αγκυρα ουσιαστικά ερμηνεύει τη Διακήρυξη των Αθηνών (7 Δεκεμβρίου 2023) ως ένα κείμενο που παραινεί τις δύο πλευρές σε ένα απόλυτο μορατόριουμ δραστηριοτήτων στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο, έως ότου καταγραφεί κάποια ουσιαστική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις. Και το παρομοιάζει με το Πρακτικό της Βέρνης (1976), το οποίο η Ελλάδα δεν αποδέχεται. Ολη αυτή η κατάσταση επηρεάζει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, λειτουργεί ωστόσο και ως προειδοποιητική βολή από την Αγκυρα για την επικείμενη ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού από την ελληνική κυβέρνηση. Η Αθήνα έχει καθυστερήσει αρκετά χρόνια να καταθέσει τον χωροταξικό σχεδιασμό και, βεβαίως, τον χάρτη που θα τον συνοδεύει, γεγονός που οδήγησε σε σειρά προστίμων αλλά και στην απειλή για τη διαιώνισή τους. Εκ των πραγμάτων ο χάρτης θα περιλαμβάνει τις κατά το δυνατόν μεγαλύτερες διεκδικήσεις της Ελλάδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στην Αγκυρα το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό και προετοιμάζονται αναλόγως.
Η Αγκυρα έχει αποστείλει μηνύματα προς την Αθήνα, τα οποία συχνά προκαλούν βραχυκύκλωμα στην ελληνική γραμμή σε ό,τι αφορά τη συνέχιση των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση.
Συνάντηση κορυφής
Ολη αυτή η κατάσταση ευλόγως έχει επηρεάσει και τις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη ανάμεσα στις δύο πλευρές για την επόμενη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που θα πραγματοποιηθεί στην Αγκυρα ή στην Κωνσταντινούπολη. Υπενθυμίζεται ότι αρχικός ημερολογιακός στόχος διεξαγωγής των επαφών αυτών ήταν κάποια στιγμή εντός του πρώτου διμήνου του 2025, ενώ αυτή τη στιγμή οι συζητήσεις που γίνονται ανάμεσα στα επιτελεία αφορούν την περίοδο από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Αν και από την ελληνική πλευρά η εσωτερική πολιτική επικαιρότητα έχει διαδραματίσει κάποιο ρόλο στον υπολογισμό του χρόνου, σημαντική παράμετρος είναι η εξέλιξη των έργων που έχουν σχεδιαστεί και έχουν πρακτικά τελματώσει λόγω της τουρκικής στάσης (ηλεκτρική διασύνδεση και θαλάσσια πάρκα), καθώς επίσης και η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό που υπολογίζεται ότι θα διεξαχθεί στην Ελβετία τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Και σε αυτό το πεδίο υπάρχει, πάντως, τεράστια δυσκολία, καθώς η Αγκυρα δεν υποχωρεί από τον διακηρυγμένο στόχο της επίλυσης του Κυπριακού εντός ενός νέου πλαισίου, μακριά από τα περί διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
