«Τι ωραία θα ήταν να έχω μια δουλειά που θα μπορώ να κάνω ανοησίες και να πληρώνομαι», είχε σκεφτεί ο Κύπριος Φειδίας Παναγιώτου πριν από πέντε χρόνια. Και κάπως έτσι ξεκίνησε το κανάλι του στο YouTube.
Πριν από μία εβδομάδα, το κανάλι αυτό του εξασφάλισε μια θέση στην Ευρωβουλή και μάλιστα ως τρίτη δύναμη με ποσοστό 20%, σε απόσταση αναπνοής από τα δύο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα εξουσίας της Κύπρου. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά στη ζωή του που ο influencer πήγε να ψηφίσει…
Ενας μήνας ήταν αρκετός για να καταφέρει ένας 24χρονος –καθ’ ομολογίαν πολιτικά αναλφάβητος– που κατέβηκε ανεξάρτητος, να ταπεινώσει παραδοσιακούς κομματικούς μηχανισμούς δεκαετιών.
Ο Φειδίας –γνωστός ως Fidias– κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου δεν διατύπωσε καμία θέση σε κανένα πολιτικό θέμα, δηλώνοντας πως όταν και αν εκλεγεί θα τα μάθει όλα.
«Εγώ προσωπικά εκουράστηκα με την ξύλινη γλώσσα, εκουράστηκα να ακούω για πολιτικές υποσχέσεις που δεν τηρούμε, εκουράστηκα με όλη αυτή τη σοβαροφάνεια», είπε μεταξύ άλλων, όταν κατέθεσε επίσημα την υποψηφιότητά του στο τέλος Απριλίου, ντυμένος με σακάκι και παπιγιόν, με τον ιερέα πατέρα του δίπλα του.
«Κάπου άκουσα ότι αν δεν είσαι ικανοποιημένος με τα πράγματα γύρω σου και θέλεις να αλλάξουν, πρέπει να γίνεις εσύ η αλλαγή», σημείωσε και πρόσθεσε ότι επέλεξε να είναι ανεξάρτητος επειδή δεν μπορεί να χωρέσει σε καλούπια.
Αυτές τις μέρες κάνει ιδιαίτερα «φροντιστήρια» προετοιμασίας με παλιούς Κύπριους ευρωβουλευτές (πάντα με την κάμερά του), ετοιμάζει βαλίτσες για τις Βρυξέλλες και δηλώνει ότι θα προσπαθήσει ακόμη και να κάνει τη δική του ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πλέον η Κύπρος μουδιασμένη προσπαθεί να εξηγήσει το πολιτικό φαινόμενο, με όρους μεταπολιτικής, αποϊδεολογικοποίησης, αλλά και βαθιάς αποστροφής στα παραδοσιακά κόμματα. Το βέβαιο είναι ότι είναι σχεδόν αδύνατο πια να ακούσεις κάποιον πολιτικό, δημοσιογράφο και αναλυτή να μιλάει απαξιωτικά γι’ αυτόν.
«Πάμε να τους κάνουμε χαλάστρα», έλεγε στο κοινό του, γιατί «περιπαίζουν μας». «Λαλώ μια νύχτα, βλάκα Φειδία, αν δεν ψηφίζεις και δεν ασχολείσαι, πάντα θα βγαίνουν οι ίδιοι φλώροι και είπα φτάνει».
«Πάτερ, θα γίνω youtuber»
Με καταγωγή από το χωριό Μένοικο, παιδί πολύτεκνης οικογένειας, με πατέρα παπά, ο Φειδίας έκανε την «επανάστασή» του όταν αποφάσισε να ακολουθήσει καριέρα youtuber. Χωρίς κάποιες σπουδές, μετά την απόλυσή του από την Εθνική Φρουρά το 2019, ξεκίνησε τα ταξίδια στον κόσμο με μηδενικό κόστος, ζητώντας χρήματα από αγνώστους. Το 2021, μετά την πανδημία έφυγε για την Αμερική με στόχο να συναντήσει άλλους διάσημους youtubers και να πάρει την απαραίτητη τεχνογνωσία.
Το 2021 συμμετείχε σε δοκιμασία-πρόκληση του Αμερικανού εκατομμυριούχου youtuber Mr Beast και κατάφερε να κερδίσει μια Lamborghini αξίας 300.000 δολαρίων. Ο Beast συγκέντρωσε 50 άτομα και τα έβαλε να ακουμπήσουν στο πολυτελές όχημα. Οσοι σταματούσαν να ακουμπούν το χέρι τους αποκλείονταν. O Κύπριος youtuber 70 ώρες μετά, έχοντας χρησιμοποιήσει ευφάνταστους τρόπους για να καλύψει τις βασικές του ανάγκες, κέρδισε ξεσπώντας σε κλάματα.
Το μεγάλο του virality όμως, που απογείωσε την καριέρα του, ήταν η αποστολή να καταφέρει να αγκαλιάσει το ίνδαλμά του τον Ελον Μασκ, τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη της πλατφόρμας X. Τελικά τα κατάφερε έχοντας κατασκηνώσει για μήνες να κοιμάται έξω από τα γραφεία της X και έχοντας βομβαρδίσει με μηνύματα τη μητέρα του Μασκ και άλλους από την εταιρεία. Ο ίδιος έχει δηλώσει επανειλημμένα πως ο Μασκ αποτελεί τον αγαπημένο του άνθρωπο και πρότυπο και αποφθέγματά του χρησιμοποιούσε και στην προεκλογική του εκστρατεία. Πλέον έχει συγκεντρώσει περίπου 2,6 εκατ. συνδρομητές στο κανάλι του και, όπως λέει, αυτό του αποφέρει περίπου 50.000 ευρώ τον μήνα.
Εχει βάλει διάφορες προκλήσεις στον εαυτό του: να ταφεί σε ένα φέρετρο για δέκα ημέρες, με παρέα ένα φίδι (και την κάμερά του), να επιβιώσει σε ένα αεροδρόμιο για μία εβδομάδα χωρίς ούτε ένα ευρώ, να παντρευτεί μια άγνωστη σε 24 ώρες, να δοκιμάσει τα πιο επικίνδυνα extreme sports.
Πέρυσι όμως προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις, όταν προσπάθησε να ταξιδέψει στην Ινδία και την Ιαπωνία χωρίς να πληρώσει, ζητιανεύοντας μετρητά, ειδικά όταν πόσταρε βίντεο όπου ταξίδευε σε μέσα μαζικής μεταφοράς στην Ιαπωνία, αποφεύγοντας να πληρώσει εισιτήριο. Πολλά σχετικά βίντεο αφαιρέθηκαν στη συνέχεια από την πλατφόρμα του YouTube.
«Περιπαίζουν μας»
Ξαφνικά λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ο Φειδίας άνοιξε δεύτερο κανάλι στο YouTube με κυπριακό περιεχόμενο και τον ίδιο να επανεμφανίζεται σε ρόλο δημοσιογράφου παίρνοντας συνεντεύξεις από τους υποψήφιους προέδρους (μοντέλο που εφαρμόστηκε και στις εθνικές εκλογές στην Ελλάδα). Κατάφερε να πάρει συνέντευξη σε 12 από τους 14 συνολικά υποψηφίους, πλην βεβαίως των δύο βασικών Χριστοδουλίδη και Μαυρογιάννη.
Τον Ιανουάριο έβαλε άλλη μια πρόκληση στον εαυτό του, να κατέβει ευρωβουλευτής. Κύριος στόχος έλεγε δεν ήταν τόσο να εκλεγεί όσο να καταφέρει να εγγράψει όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο στους εκλογικούς καταλόγους της Κύπρου. «Πάμε να τους κάνουμε χαλάστρα», έλεγε στο κοινό του, γιατί «περιπαίζουν μας». «Λαλώ μια νύχτα, βλάκα Φειδία, αν δεν ψηφίζεις και δεν ασχολείσαι, πάντα θα βγαίνουν οι ίδιοι φλώροι και είπα φτάνει».
Σε τηλεοπτική εκπομπή, φορώντας τρεις γραβάτες, κοστούμι και σορτσάκι, ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του, ομολογώντας ότι δεν είχε ιδέα για την πολιτική ή την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά ισχυριζόμενος ότι ήταν πρόθυμος να μάθει. «Αποφάσισα να κάνω το μικρό μου λιθαράκι κι εγώ με το influence που έχω», είπε. «Θα πάμε ένα ταξίδι όλοι μαζί και θα μάθουμε μαζί και για την Ευρώπη και για την πολιτική μέσα στους επόμενους μήνες»…
Το αργό «μάδημα» του κομματικού συστήματος
Oπως εξηγεί η Βασιλική Τρίγκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, ο Φειδίας έχει κάποια χαρακτηριστικά που τον κάνουν ιδιαίτερα αγαπητό: το ταπεινό παρελθόν του, η αφοπλιστική του ειλικρίνεια, αλλά και το ότι φάνηκε ότι έκανε τεράστια χιλιόμετρα προόδου τους τελευταίους έξι μήνες.
«Επαναλάμβανε με αφοπλιστική ειλικρίνεια το βασικό επιχείρημα, κάτι που τα κόμματα δεν το έχουν καταλάβει, ότι κουράστηκα, η κούραση του εκλογικού σώματος να βλέπουμε ακριβώς τα ίδια και να μην αλλάζει τίποτα: το Κυπριακό, ακρίβεια, στέγαση».
«Ενώ και η Κύπρος πέρασε κρίση, το μάδημα του κομματικού συστήματος έρχεται με χρονοκαθυστέρηση. Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες που πέρασαν οικονομική κρίση, η κομματική κρίση ακολούθησε πολύ πιο άμεσα», αναφέρει η κ. Τρίγκα. Η δύναμη των παραδοσιακών κομμάτων ψαλιδιζόταν σταδιακά και πλέον είναι μειωμένη στο μισό, σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Η Κύπρος δεν έχει κουλτούρα διαμαρτυρίας, αυτό φάνηκε έντονα όταν έγινε το «κούρεμα» των καταθέσεων το 2013.
«Ηταν μια χώρα που έχει μάθει να υπακούει στην εξουσία και ξαφνικά την περίοδο του κορωνοϊού είχαμε διαμαρτυρίες όπου καίγονταν κάδοι σκουπιδιών, έπεφταν μολότοφ», σημειώνει. «Σημαίνει ότι κάτι αλλάζει, ο κόσμος έχει θυμό και αυτός ήταν ένας τρόπος να ξεσπάσει. Δεν ξέρω αν ψυχοθεραπευτικά με αυτό θα ηρεμήσει».
Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, υπάρχει μια μεταβατική περίοδος αποϊδεολογικοποίησης και ακόμη και στην εκλογή του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος κατέβηκε ανεξάρτητος, ο λόγος του ήταν αρκετά επικοινωνιακός και λιγότερο ιδεολογικός, με μια δημιουργική ασάφεια όσον αφορά την πολιτική απόχρωση.
«Τα κόμματα συνέχισαν “business as usual” σ’ αυτές τις εκλογές και δεν είχαν ουσιαστικό μήνυμα ή προτάσεις για την Ευρώπη. Ο Φειδίας είναι απολίτικο άτομο και ο ίδιος δήλωσε “δεν έχω θέσεις”, αλλά και τα κόμματα που θα όφειλαν να έχουν δεν έχουν», αναφέρει ο Χριστόφορος Χριστοφόρου, πολιτικός αναλυτής. Η Φιόνα Μούλεν, διευθύντρια της Sapienta Economics, εταιρείας συμβούλων με έδρα τη Λευκωσία, σημειώνει ότι το μήνυμα που οφείλουν να λάβουν τα πολιτικά κόμματα είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιούν σύγχρονες δημοκρατικές τεχνικές για να συγκινήσουν τους ψηφοφόρους και να τους κάνουν να νιώσουν ότι τους ακούν.
«Ωστόσο, υποψιάζομαι ότι δεν θα το κάνουν. Ο φόβος μου είναι ότι θα αντιμετωπίσουν τους κινδύνους για το μέλλον των παραδοσιακών κομμάτων με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν τους κινδύνους για το μέλλον της Κύπρου, αν δεν υπάρξει λύση του Κυπριακού», αναφέρει.
Οπως τονίζει, τα κόμματα γνωρίζουν βαθιά μέσα τους ότι αν δεν αλλάξουν, το μέλλον τους προδιαγράφεται δυσοίωνο, αλλά ταυτόχρονα φοβούνται πολύ την αλλαγή. «Είναι σαν μια αργή σύγκρουση του τρένου. Τελικά θα χτυπήσουν στον τοίχο και θα παραπονεθούν ότι δεν ήξεραν ότι η καταστροφή ερχόταν».
Στην καμπάνια του έλεγε «φτάνει με τα κόμματα» και τόνιζε την ανεξαρτησία του, ενώ έχει αποκαλέσει και τους Τουρκοκύπριους «αδέρφια μας», γλώσσα που σίγουρα απέχει από αυτή του ΕΛΑΜ. Τελικά τον ψήφισαν όλοι: νέοι και μεγαλύτεροι, από όλες τις κομματικές αποχρώσεις.
«Η καλύτερη αποστολή που μπορεί να του ανατεθεί είναι να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί σε κάτι που ξέρει, να προσελκύσει νέους», λέει η κ. Τρίγκα και περιγράφει πως αυτές τις μέρες στο κυπριακό TikTok «τρεντάρει» το πόσο κουλ είναι να είναι κανείς ευρωβουλευτής.
«Δεν μπορώ να προβλέψω τίποτα για τον Φειδία, μπορεί να βαρεθεί, να κανονικοποιηθεί, μπορεί να γίνει κάτι άλλο», προσθέτει. «Δε νομίζω ότι βλέπω μέλλον για αυτόν στην πολιτική, αλλά ποτέ δεν ξέρεις».
Ο παράγων Ακροδεξιά
Ο πολιτικός αναλυτής Χριστόφορος Χριστοφόρου επισημαίνει ότι η εκλογή του Φειδία «είναι ένας πολιτικός σεισμός για την Κύπρο, αλλά δεν ανατρέπεται το πολιτικό και κομματικό σύστημα». «Αυτό που ανατρέπεται είναι η σειρά των κομμάτων. Η επιτυχία του Φειδία είναι ότι κατάφερε να επισκιάσει τελείως την άνοδο του ΕΛΑΜ, του παραπαιδιού της Χρυσής Αυγής, που σε κάποιο βαθμό μάλιστα έχασε ποσοστά λόγω του Φειδία. Υπάρχουν άλλωστε πολλοί που ψηφίζουν ΕΛΑΜ, όχι λόγω ιδεολογικής συνάφειας, αλλά από αντίδραση και αυτοί τελικά πήγαν στον Φειδία».
Η καμπάνια του Φειδία δεν είχε καθόλου κομματικά χαρακτηριστικά. Ο ίδιος έχει πει ότι προέρχεται από μια εθνικιστική οικογένεια, ενώ υπηρέτησε στα ΟΥΚ. Είχε αναφέρει ότι ως μαθητής, πριν από 6-7 χρόνια, είχε συμμετάσχει σε πορείες του ΕΛΑΜ, περισσότερο λόγω οικογενειακής επιρροής, αλλά και επειδή συμφωνούσε με κάποιες από τις θέσεις. Ομως ποτέ δεν οργανώθηκε εκεί.
