Της Δώρας Αντωνίου
Με την πρόσκληση που απηύθυνε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στους αγρότες για συνάντηση αύριο δευτέρα στις 5 μ.μ., πήρε πάνω του τη διαχείριση της κρίσης που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση όσον αφορά τις αγροτικές κινητοποιήσεις. Η παρέμβαση του πρωθυπουργού κρίθηκε αναγκαία, καθώς οι μέχρι τώρα χειρισμοί δεν φάνηκε να αποδίδουν. Aντιθέτως, η κυβέρνηση έδειξε να εγκλωβίζεται σε μια αδιέξοδη «λασπομαχία», χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική και συχνά αναγκασμένη να ακολουθεί τις εξελίξεις έχοντας χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Βραχυκύκλωμα
Η προοπτική μιας παρατεταμένης εικόνας της χώρας κομμένης σε πολλά κομμάτια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις μετακινήσεις, τον προγραμματισμό της εξόδου για τις γιορτές, τον εφοδιασμό της αγοράς και πάλι ενόψει εορτών, εκ των πραγμάτων διαμορφώνει μια πολύ πιεστική κατάσταση. Η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί ταυτόχρονα την πραγματικότητα των μπλόκων και τα αιτήματα του αγροτικού πληθυσμού, και την προσδοκία ενός άλλου τμήματος της κοινωνίας και της εκλογικής βάσης της που περιμένει να δει τον νόμο να εφαρμόζεται και την κανονικότητα να αποκαθίσταται.
Ταυτόχρονα, οι κινητοποιήσεις, με εξαίρεση τους αποκλεισμούς, δείχνουν να απολαμβάνουν ευρεία υποστήριξη, τουλάχιστον σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Είναι ίσως αυτή η τόσο σύνθετη εικόνα που δεν προσφέρεται για εύκολες λύσεις και δημιούργησε την αίσθηση «βραχυκυκλώματος» και απώλειας της πρωτοβουλίας κινήσεων.
Ανακοινώνοντας την πρόθεσή του να συναντηθεί με εκπροσώπους των αγροτών, ο πρωθυπουργός σε σημαντικό βαθμό κατάφερε να ικανοποιήσει ένα αίτημα των βουλευτών του, πριν αυτό καν διατυπωθεί, και να εξασφαλίσει μια ήρεμη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ν.Δ. την Παρασκευή. Σε αντίθεση με το κλίμα που επικράτησε στη συνάντηση που είχαν οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα, δύο ημέρες πριν. Το ήπιο και θετικό κλίμα που επικράτησε στη συνεδρίαση της Παρασκευής, όπου εν πολλοίς τον τόνο έδωσε η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup, δεν σημαίνει ότι διαλύονται τα σύννεφα που συσσώρευσαν οι αγροτικές κινητοποιήσεις στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.
Η κατάσταση νευρικής κρίσης στην οποία περιήλθε η «γαλάζια» κοινοβουλευτική ομάδα και, κυρίως, η δυσκολία να αποκατασταθεί ένας ισχυρός και αποτελεσματικός δίαυλος επικοινωνίας με το μέτωπο των κινητοποιήσεων, που έφερε την απευθείας πρόσκληση του πρωθυπουργού, συνθέτουν το περίπλοκο παζλ.
Η κυβέρνηση έδειξε να αιφνιδιάζεται από τον όγκο και τη μαζικότητα με την οποία εκδηλώθηκαν οι κινητοποιήσεις, καθώς ήταν γενικευμένη η αίσθηση πως η προαναγγελία για «τρακτέρ» στους δρόμους αφορούσε μια σχεδόν εθιμική ετήσια διαμαρτυρία, που εκτονώνεται μέσα σε λίγες ημέρες. Τελικά, όμως, στην πράξη προέκυψε ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό. Οτι στον πρωτογενή τομέα σοβεί μια κρίση, την οποία δεν διάβασαν σωστά στην κυβέρνηση. Και αυτό είναι ένα από τα σημεία στα οποία βουλευτές της Ν.Δ. επικεντρώνουν την κριτική τους για τους κυβερνητικούς χειρισμούς.
Στην αιχμή της κριτικής αρκετών εξ αυτών είναι, όπως σημειώνουν, ότι εδώ και αρκετό καιρό έχουν προειδοποιήσει την κυβέρνηση για διογκούμενο κλίμα δυσαρέσκειας στις τάξεις των αγροτών και κτηνοτρόφων. Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές λόγω ΟΠΕΚΕΠΕ ήρθαν να προστεθούν στην ανησυχία και στην πίεση για τις τιμές των προϊόντων και για το αυξημένο κόστος παραγωγής, τη στιγμή που οι ζωονόσοι έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην κτηνοτροφία.
Το «διαζύγιο»
Η φράση «όλοι οι δικοί μας είναι μέσα στα μπλόκα», που ακούστηκε στη συνάντηση που είχε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, με κυβερνητικούς βουλευτές της περιφέρειας την περασμένη Τετάρτη, δείχνει μια βασική παράμετρο του προβλήματος, όπως εξελίσσεται για την κυβέρνηση: Το «διαζύγιο» με ένα προνομιακό εκλογικό ακροατήριο κατά τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, αυτό των αγροτών. Οι «γαλάζιοι» βουλευτές της περιφέρειας είναι στα κάγκελα γιατί δεν εισακούστηκαν εγκαίρως οι ανησυχίες τους, ώστε να καταφέρει η κυβέρνηση να χειριστεί με όρους πρωτοβουλίας κινήσεων το θέμα.
Τι ανησυχεί την Κ.Ο. – Οι «γαλάζιοι» βουλευτές ανησυχούν ότι αν οι κινητοποιήσεις ολοκληρωθούν με μια αίσθηση ήττας για τους αγρότες, τότε πολύ δύσκολα θα καταφέρει το κυβερνών κόμμα να τους ξανακερδίσει.
Η ανησυχία τους μεγαλώνει, καθώς φαίνεται ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για κάποια θεαματική παροχή που θα μπορούσε να αντιστρέψει το κλίμα. Ακόμη και αν τα αιτήματα των αγροτών θεωρούνται μαξιμαλιστικά, αν οι κινητοποιήσεις ολοκληρωθούν με μια αίσθηση ήττας για τους αγρότες, αυτό θα σημαίνει ότι πολύ δύσκολα θα καταφέρει το κυβερνών κόμμα να τους ξανακερδίσει.
Για δεύτερη φορά μέσα σε σύντομο διάστημα, λίγο καιρό μετά τις αντιδράσεις βουλευτών της Ν.Δ. για τα ΕΛΤΑ, οι κινητοποιήσεις των αγροτών γίνονται πεδίο για να εκδηλωθεί δυσαρέσκεια ότι η κυβέρνηση συχνά επιλέγει να λειτουργεί ερήμην των βουλευτών: χωρίς να τους ακούει όταν μεταφέρουν τα μηνύματα της βάσης και χωρίς να τους συμπεριλαμβάνει στη λήψη αποφάσεων που αφορούν αυτή την εκλογική βάση, ώστε να αναζητούνται πιο ήπιες, περισσότερο «πολιτικές» λύσεις. Η ίδια διαμαρτυρία καταγράφεται και τώρα, καθώς οι βουλευτές θέτουν ερωτήματα για τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ και τις αλλαγές στο σύστημα ελέγχων, που έφεραν μεγάλη αναστάτωση και καθυστερήσεις.
Η κυβέρνηση προσδοκά ότι η έναρξη συζήτησης του προϋπολογισμού στη Βουλή θα αποτελέσει ένα προνομιακό πεδίο θετικής προβολής των επιτυχιών στο μέτωπο της οικονομίας, που αποδίδουν με φοροελαφρύνσεις και παροχές. Ο πρωθυπουργός ζήτησε από τους βουλευτές να μη λειτουργούν μονοδιάστατα, μεταφέροντας μόνο την πίεση που εισπράττουν από την εκλογική βάση, αλλά να γνωστοποιούν στους ψηφοφόρους και όλα τα θετικά από την κυβερνητική πολιτική.
Στο αγροτικό ζήτημα, ωστόσο, υπάρχουν διαμαρτυρίες για την κωδικοποίηση του μηνύματος που απευθύνεται προς τους παραγωγούς. «Αυτά που λέτε, κ. υπουργέ, δεν τα καταλαβαίνει κανείς», άκουσε ο Κώστας Τσιάρας από τον Χρήστο Μπουκώρο, με τη Ζέτα Μακρή να προσθέτει ότι «αν πάω να πω αυτά που μας είπατε, υπουργέ, δεν θα προλάβω να πω λέξη».
Αντίδοτο η οικονομία – Η κυβέρνηση προσδοκά ότι η συζήτηση του προϋπολογισμού θα αποτελέσει πεδίο θετικής προβολής των επιτυχιών στην οικονομία, που αποδίδουν με φοροελαφρύνσεις και παροχές.
Αρκετοί βουλευτές της περιφέρειας εκτιμούν πως η κυβέρνηση βρέθηκε εγκλωβισμένη, χωρίς να μπορεί να διαμορφώσει ξεκάθαρη στρατηγική έναντι των κινητοποιήσεων, μιας και οι όποιες επιλογές δείχνουν να έχουν πολιτικό κόστος. Οι αναφορές σε σκληρή γραμμή έναντι των κινητοποιήσεων έδειξαν να ενισχύουν την αποφασιστικότητα στα μπλόκα. Οι δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών για ένα νέο τοπίο σε σχέση με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, που θα επιβραβεύει τους έντιμους και συνεπείς αγρότες, δεν φαίνεται να πείθουν τους άμεσα ενδιαφερομένους, οι οποίοι επιρρίπτουν ευθύνες για το σκάνδαλο και όλα όσα ακολούθησαν και στην κυβέρνηση.
Πόσα χρήματα (δεν) έχουν πάρει φέτος οι παραγωγοί και γιατί
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Εκατοντάδες εκατομμύρια καταβάλλονται στους αγρότες τον τελευταίο μήνα σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις. Οι αγρότες όμως βρίσκονται εδώ και δύο εβδομάδες στον δρόμο.
Την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου καταβλήθηκε η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης, το τσεκ από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το οποίο εναγωνίως κάθε χρόνο αναμένουν περίπου 600.000 αγρότες και κτηνοτρόφοι. Hταν γνωστό ότι προετοιμάζονταν αγροτικές κινητοποιήσεις αλλά η κυβέρνηση εκτιμούσε ότι εφόσον έγιναν οι πληρωμές, η συμμετοχή δεν θα ήταν μεγάλη. Δύο μέρες αργότερα, την Κυριακή 30 Νοεμβρίου, χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι άρχισαν να παρατάσσουν τα τρακτέρ τους σε διάφορα σημεία του κεντρικού οδικού δικτύου. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αγροτική κινητοποίηση εδώ και περισσότερα από 15 χρόνια, παραδέχονται ακόμα και οι πλέον δύσπιστοι.
Ο αγρότης Θανάσης Κωστής, 62 ετών, που κατοικεί στη Μεταμόρφωση Καρδίτσας, στο χωριό που πνίγηκε κυριολεκτικά από την κακοκαιρία «Daniel», καλλιεργεί βαμβάκι, σιτάρι και καλαμπόκι. Ολα τα κτήματά του, 275 στρέμματα, είναι τακτοποιημένα, όλα νόμιμα, λέει. Την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου στις 8.47 κατατέθηκαν στον λογαριασμό του 2.980 ευρώ, προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης. Δέκα λεπτά αργότερα ο ΕΛΓΑ (Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων) «τράβηξε» 1.751 ευρώ για τις ασφαλιστικές του εισφορές. Το ίδιο συνέβη στην πλειονότητα των αγροτών, σε κάποιους μάλιστα οι ασφαλιστικές εισφορές ήταν περισσότερες από τα χρήματα που έλαβαν ως ενίσχυση, οπότε άδειασε ο λογαριασμός τους. Ωστόσο ο κ. Κωστής ήταν από τους τυχερούς αφού έλαβε χρήματα, ενώ αρκετοί δεν είδαν ευρώ στον λογαριασμό τους γιατί όπως ενημερώθηκαν μια ημέρα πριν από τις καταβολές, «βρίσκονται υπό έλεγχο». Η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης φέτος ήταν μικρότερη κατά 25% σε σχέση με πέρυσι, συγκεκριμένα καταβλήθηκαν 363 εκατ. ευρώ, έναντι 476 εκατ. ευρώ το 2024. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αναφέρει ότι «μέρος της προσωρινής μείωσης αποδίδεται σε ελέγχους που θα γίνουν για την επαλήθευση στοιχείων». Από την άλλη βέβαια ο ΕΛΓΑ «τράβηξε» από τους λογαριασμούς των δικαιούχων το σύνολο των εισφορών, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι αγρότες στο τέλος της ημέρας να μην εισπράξουν παρά ελάχιστα ή και τίποτα. Φέτος υποβλήθηκαν 610.000 αιτήσεις αγροτών για πληρωμή ενιαίας ενίσχυσης. Πληρώθηκαν 471.000 δικαιούχοι, με ενάμιση μήνα καθυστέρηση σε σχέση με όλες τις προηγούμενες χρονιές. Οπως παρατηρεί κυβερνητικό στέλεχος του αγροτικού χώρου, «αν διαιρέσουμε 363 εκατ. σε 471.000 δικαιούχους προκύπτουν κατά μέσον όρο 770 ευρώ. Δεν θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μεγάλο ποσό».
Ομως 139.000 αιτούντες δεν έλαβαν καθόλου χρήματα ως προκαταβολή. Περίπου 2.000 ΑΦΜ είναι δεσμευμένα, λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ. Οπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης σε 45.000 ΑΦΜ πρέπει να γίνει επανέλεγχος, 13.400 κτηνοτρόφοι δεν πληρώθηκαν καθώς δεν έχουν βοσκοτόπους ανάλογους με τον αριθμό των ζώων τους. Επίσης, κάτοχοι περίπου 11.000 ΑΦΜ δεν είχαν προσκομίσει αρκετά στοιχεία σε σχέση με τα κτήματα που καλλιεργούν. Για τους υπόλοιπους περίπου 70.000 που δεν πληρώθηκαν, ο δορυφόρος που έκανε την αποτύπωση των κτημάτων (στο πλαίσιο των υποχρεώσεών μας προς την Ε.Ε. λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ) δεν έδωσε σωστά στοιχεία. Για παράδειγμα, οι εκτάσεις που βρίσκονταν σε αγρανάπαυση καταγράφηκαν ως μη καλλιεργούμενες, ενώ και δεν καταγράφηκαν οι καλλιέργειες σε κτήματα που βρίσκονταν σε πλαγιές.
Περίπου 400 εκατ. ευρώ οφείλονται στους αγρότες από τις επιδοτήσεις του 2024. Τα χρήματα αυτά θα έπρεπε να έχουν καταβληθεί από τις 30/6/2025. Για την καθυστέρηση, η Ελλάδα θα χρειαστεί να καταβάλει μεγάλο μέρος του ποσού από τον κρατικό προϋπολογισμό εφόσον, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, παρακρατείται μέρος της επιδότησης αν δεν καταβληθεί εμπρόθεσμα. Τα χρήματα αυτά καταβάλλονται σταδιακά τον τελευταίο μήνα αλλά δεν έχουν ακόμα εξοφληθεί όλοι οι παραγωγοί.
Την προηγούμενη Δευτέρα καταβλήθηκαν τα ποσά που αφορούσαν στο «Μέτρο 23» (αποζημιώσεις για καταστροφές σε καλλιέργειες από ακραία καιρικά φαινόμενα) και πάλι όμως υπήρξαν περικοπές. Είχαν ανακοινωθεί 174 εκατ., καταβλήθηκαν 157,47 εκατ. και περίπου 17.000 δικαιούχοι έμειναν και πάλι «εκτός».
