Τα εναλλακτικά οικονομικά σχέδια που αναπτύσσονταν και κυκλοφορούσαν στους κόλπους της κυβέρνησης της «πρώτης φοράς Αριστεράς» στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2015, σε περίπτωση που η διαπραγμάτευση «ναυαγούσε», παραθέτει και σχολιάζει στην «Ιθάκη» που κυκλοφορεί σήμερα από τις εκδόσεις Gutenberg ο Αλέξης Τσίπρας, κάνοντας ειδική μνεία στα περίφημα IOU του Γιάνη Βαρουφάκη, αλλά και στις σκέψεις άλλων υπουργών, όπως του Παναγιώτη Λαφαζάνη, για επιστροφή σε εθνικό νόμισμα.
«Δεν ήξερα αν έπρεπε να κλάψω ή να γελάσω»
Ειδικά, για το σχέδιο του Γιάνη Βαρουφάκη, ο Αλέξης Τσίπρας σημειώνει πως ο τότε υπουργός Οικονομικών ήθελε πρώτα από όλα το κούρεμα του χρέους που διακρατούσε η ΕΚΤ. «Αν η ΕΚΤ δεν συμφωνούσε, που δεν επρόκειτο να συμφωνήσει, το σχέδιό του προέβλεπε, ως δεύτερο βήμα, τη μονομερή ανταλλαγή των ομολόγων που διακρατούσε η ΕΚΤ με νέα ομόλογα μηδενικού επιτοκίου, που δεν λήγουν ποτέ, τα λεγόμενα perpetual bonds. Θα προχωρούσαμε δηλαδή σε μονομερές κούρεμα. Και το τρίτο βήμα θα ήταν η έκδοση των λεγόμενων IOU (IOweYou). Η έκδοση, δηλαδή,παράλληλου νομίσματος, για να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα της ρευστότητας. Ενός νομίσματος που πριν ακόμη εκδοθεί θα είχε υποτιμηθεί δραματικά έναντι του ευρώ», περιγράφει.
Σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα, ο ίδιος είχε καταστήσει σαφές στον Βαρουφάκη πως η δική του στρατηγική δεν περιελάμβανε την έξοδο από το ευρώ, με τον τότε υπουργό Οικονομικών να απαντά ότι «δεν θα φύγουμε από το ευρώ, θα εκδώσουμε παράλληλο νόμισμα», και ότι έτσι, σύντομα, οι εταίροι θα αναγκάζονταν να υποχωρήσουν.
Ο Βαρουφάκης ανέλυσε το πλάνο του. Σύμφωνα με αυτό, θα τυπώναμε, έλεγε, κάποια κουπόνια και, αντί να δώσουμε χρήματα στους συνταξιούχους και στους μισθωτούς, θα δίναμε κουπόνια και με αυτά θα μπορούσαν να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες.
«Οταν το άκουσα, δεν ήξερα αν έπρεπε να κλάψω ή να γελάσω», γράφει ο Τσίπρας και συνεχίζει: «Αντέδρασα: “Καλά, είσαι με τα καλά σου; Πώς θα δίνουμε κουπόνια αντί για συντάξεις; Δεν θα σταθούμε ούτε μια μέρα. Ποιος συνταξιούχος θα δεχθεί να πάρει κουπόνια αντί για συντάξεις;”. Μετά άρχισε να μου λέει ότι υπήρχε και η εναλλακτική να μην τυπώσουμε κουπόνια, αλλά να τα κάνουμε όλα ηλεκτρονικά με το κινητό. Να συναλλάσσονται οι συνταξιούχοι με το κινητό, το 2015! Με την προχειρότητα αυτή τελείωσε για μένα η συζήτηση».
Σύμφωνα με τον Τσίπρα, τα IOU που πρότεινε ο Βαρουφάκης ήταν στην ουσία ένα παράλληλο νόμισμα πληρωμής, μια μορφή εσωτερικού, εναλλακτικού νομίσματος που «θα μπορούσε, υποτίθεται, να χρησιμοποιηθεί προσωρινά μόνο μέσα στην Ελλάδα, χωρίς να αποχωρήσει η χώρα από το ευρώ», όπως γράφει ο πρώην πρωθυπουργός. Ομως, σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό, ήταν προφανές πως η κυκλοφορία τους «θα γεννούσε αναμφισβήτητα αστάθεια και φυγή κεφαλαίων, γεγονός που θα είχε ως συνέπεια μια ντε φάκτο έξοδο από το ευρώ».
Ο Λαφαζάνης, η δραχμή και η Τράπεζα της Ελλάδος
Σε άλλο σημείο της «Ιθάκης», ο Αλέξης Τσίπρας αφηγείται τις προτάσεις που αναπτύχθηκαν στο κυβερνητικό συμβούλιο όταν ο ίδιος ανακοίνωσε την πρόθεσή του η χώρα να οδηγηθεί στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015.
Κάνει, συγκεκριμένα, ειδική μνεία στα όσα είπε ο τότε υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο οποίος μίλησε για «κατάσταση πολέμου» αλλά και για την ανάγκη προετοιμασίας «από Δευτέρα κιόλας» για τη μετάβαση σε εθνικό νόμισμα. Πρότεινε, μάλιστα, η κυβέρνηση να πάρει άμεσα τον έλεγχο της Τραπέζης της Ελλάδος.
Ο Τσίπρας διακόπτει τον Λαφαζάνη και ζητά διευκρινίσεις, χωρίς «καμία διάθεση για θεωρητικολογίες», όπως γράφει. «Ο Λαφαζάνης βρισκόταν σταθερά σε άλλο μήκος κύματος: “Τώρα τα λέω πρόχειρα, θέλει μια προετοιμασία, ούτε ήξερα ότι θα γίνει αυτή η πρόταση”, επέμενε. Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς», αφηγείται ο Τσίπρας.
