Ο Κώστας Τασούλας είναι το ένατο πρόσωπο που εκλέγει η Βουλή στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα εν μέσω αντεγκλήσεων μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δέχθηκε πυρά για την απόφασή του, ωστόσο είναι γεγονός ότι όποιο πρόσωπο και αν πρότεινε για την Προεδρία της Δημοκρατίας, δύσκολα θα απέφευγε την κριτική. Αν επέμενε στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου, θα είχε να αντιμετωπίσει τη «μουρμούρα» βουλευτών του, ενώ ένα πρώην στέλεχος από την Κεντροαριστερά θα ενοχλούσε τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της «γαλάζιας» παράταξης. Ανέκαθεν η επιλογή του υποψηφίου για την Προεδρία της Δημοκρατίας συνδεόταν με την πολιτική επικαιρότητα, αν και δεν θα έπρεπε. Στα 50 χρόνια της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας υπήρξαν τρεις πράξεις που αποτέλεσαν τομή για τον θεσμό, αλλάζοντας ριζικά τα δεδομένα.
Αναθεώρηση του 1986
Η θητεία του Χρήστου Σαρτζετάκη σημαδεύτηκε από τη μετάβαση από τις πολλές εξουσίες στον περιορισμό του ρόλου του Προέδρου σε εθιμοτυπικό και ρυθμιστικό. Αν και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής –έχοντας τις υπερεξουσίες– δεν υπερέβη ποτέ τα όρια κατά την πρώτη του θητεία στην Ηρώδου Αττικού με τον Ανδρέα Παπανδρέου «συγκάτοικο», οι πάντες γνώριζαν πως το αντιδυτικό προφίλ τού τότε πρωθυπουργού δεν τον έβρισκε σύμφωνο. Με την αναθεώρηση του 1986 οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας –κυρίως όσες δεν απαιτούσαν υπουργική προσυπογραφή– περιορίστηκαν. Ο πρώτος πολίτης της χώρας δεν είχε τη δυνατότητα πλέον να συγκρουστεί με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επιθυμούσε να κόψει κάθε σύνδεση του θεσμού με τις εποχές της μοναρχίας όπου παύονταν κυβερνήσεις. Η άτυπη διαρχία στην εκτελεστική εξουσία έλαβε τέλος και για τη μεταπολιτευτική περίοδο άνοιξε μια νέα σελίδα.
Ο τρόπος εκλογής
Η αναθεώρηση του 1986 κατήργησε τη μυστική ψηφοφορία επιβάλλοντας τη φανερή ονομαστική. Είχε προηγηθεί η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη κατά την τρίτη διαδικασία στην Ολομέλεια. Η δεύτερη ψηφοφορία ήταν επεισοδιακή και σημαδεύτηκε από την αρπαγή της κάλπης από τον βουλευτή Ιωαννίνων της Ν.Δ. Ελευθέριο Καλογιάννη. Επικράτησε πανδαιμόνιο από τα λευκά και τα γαλάζια ψηφοδέλτια του «ναι» στην κυβερνητική πρόταση. Τα χρόνια που ακολούθησαν, η φανερή ψηφοφορία ευνόησε τους επικεφαλής των κυβερνήσεων, καθώς ουδείς διαφωνών βουλευτής θα μπορούσε πλέον να κρυφτεί την κρίσιμη στιγμή, εκτός και αν είχε αποφασίσει να πάει κόντρα σε μια κορυφαία επιλογή, γνωρίζοντας τις συνέπειες.
Οι απαιτούμενες ψήφοι
Η απειλή της προσφυγής σε πρόωρες κάλπες από τη μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν μια συνταγματική αρρυθμία που «θεραπεύτηκε» με την αναθεώρηση του 2019, καθώς δεν απαιτούνται πλέον 180 ψήφοι. Ηταν διαφορετικές οι προσεγγίσεις των κομμάτων για τον τρόπο που θα αρθεί το αδιέξοδο, ωστόσο συναίνεση καταγράφηκε στην ανάγκη της αποσύνδεσης από την πτώση τής εκάστοτε κυβερνητικής πλειοψηφίας. Κατά τη διάρκεια της εκλογής του Κώστα Τασούλα, αρκετή αναφορά έγινε στις περιόδους των συμπράξεων κυβέρνησης – αντιπολίτευσης για την ανάδειξη του πρώτου πολίτη της χώρας. Αρκετοί «γαλάζιοι» κοινοβουλευτικοί υποστήριξαν πως έγιναν υπό τον φόβο των πρόωρων εκλογών, απαντώντας στις βολές που δέχθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ότι δεν τήρησε τη συναινετική παράδοση των τελευταίων ετών. Ως παράδειγμα έφερναν την επιλογή του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου το 1995, καθώς ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου ούτε η Πολιτική Ανοιξη του Αντώνη Σαμαρά επιθυμούσαν την προσφυγή στις κάλπες. Δύο φορές έχει διαλυθεί η Βουλή λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας: το 2014 με πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου και το 1990 με τη Νέα Δημοκρατία να σχηματίζει κυβέρνηση με οριακή πλειοψηφία.
Εξαετία χωρίς ανανέωση
Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η πρόταση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να έχει μόνο μία εξαετή θητεία ήταν η συνθήκη μέσω της οποίας αιτιολόγησε τη μη ανανέωση της εμπιστοσύνης του στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Θα είναι μια νέα τομή που θα αφορά τον θεσμό και κατά γενική ομολογία αποτελεί μια κίνηση που δίνει ανεξαρτησία και ελευθερία στα πρόσωπα που από εδώ και στο εξής θα κληθούν να τον υπηρετήσουν. Δεν τα υποβάλλει σε μια αμήχανη διαδικασία «εκμετάλλευσης» αρκετό διάστημα πριν από τη λήξη της θητείας τους ή και πιθανών πολιτικών συναλλαγών με φόντο τη δεύτερη πενταετία στους κήπους της Ηρώδου Αττικού.
