Ενα νέο πολιτικό τοπίο αρχίζει να διαφαίνεται με αφετηρία τα μεγάλα συλλαλητήρια για την τραγωδία των Τεμπών, που πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Κυριακή σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Είναι σαφές πως η μαζική κινητοποίηση των πολιτών αιφνιδίασε όλα τα κόμματα, πρωτίστως δε την κυβέρνηση, που δεδομένα εισπράττει –έπειτα από ένα δίμηνο σταδιακής ανάκαμψης– μεγάλο κόστος. Τα κρίσιμα ερωτήματα που ανακύπτουν σε πολιτικό επίπεδο είναι:
– Κατά πόσον η φθορά της κυβέρνησης θα είναι παροδική ή θα προσλάβει μονιμότερα χαρακτηριστικά. Στον απόηχο της τραγωδίας στα Τέμπη, το 2023, η Ν.Δ. εμφανίστηκε να καταγράφει σημαντικές δημοσκοπικές απώλειες, αλλά τις απορρόφησε και ο Κυρ. Μητσοτάκης επανεξελέγη στην πρωθυπουργία στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου με ποσοστό 41%. Κυλιόμενες δημοσκοπήσεις που «τρέχουν» από την περασμένη εβδομάδα εμφανίζουν τη Ν.Δ. να υποχωρεί περί το 1,5%-2%. Ομως, όπως σημειώνουν συνομιλητές του πρωθυπουργού, θα απαιτηθούν τουλάχιστον δύο με τρεις εβδομάδες προκειμένου να υπάρξει το «καθαρό» αποτύπωμα της επιστροφής της τραγωδίας των Τεμπών στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, στους πολιτικούς συσχετισμούς.
– Θα αποκομίσουν άλλοι πολιτικοί χώροι, και ποιοι, οφέλη από την ολική επαναφορά της τραγωδίας των Τεμπών στο προσκήνιο; Στα κομματικά επιτελεία αναγνωρίζεται πως μεγάλο τμήμα των πολιτών που έλαβε μέρος στα συλλαλητήρια της Κυριακής δεν καλύπτεται ούτε εκφράζεται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, είτε τα λεγόμενα συστημικά, όπως το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε τα αντισυστημικά. Πάντως, οι τρέχουσες μετρήσεις δείχνουν κόμματα όπως η Ελληνική Λύση, η Πλεύση Ελευθερίας και η Φωνή Λογικής να καταγράφουν ανοδικές τάσεις, ενώ αντιθέτως το ΠΑΣΟΚ υποχωρεί.
– Θα έχει αποτέλεσμα η αλλαγή πλεύσης από πλευράς της κυβέρνησης και του Κυρ. Μητσοτάκη; Πλέον το Μέγαρο Μαξίμου επικεντρώνεται, όχι τόσο στην ορθότητα των χειρισμών που έγιναν, αλλά στην προσπάθεια να πειστούν οι πολίτες ότι δεν υφίστανται λόγοι που να επέβαλλαν να υπάρξει –και δεν υπήρξε– προσπάθεια συγκάλυψης.
– Θα παραμείνει η τραγωδία των Τεμπών στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας ή όχι; Είναι κρίσιμο ότι τις επόμενες εβδομάδες και μήνες στη Βουλή και στη δημόσια σφαίρα το θέμα θα επανέρχεται: πλέον προεξοφλείται η σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής. Ενώ θα ακολουθήσει η δίκη των υπευθύνων, που θα είναι μακράς διαρκείας και επίπονη.
Το δίλημμα του ανασχηματισμού
Η ένταση της κοινωνικής αντίδρασης δύο ολόκληρα χρόνια μετά τα Τέμπη υπογραμμίζει πόσο υποτιμήθηκε από την κυβέρνηση ο βαθμός στον οποίο η τραγωδία έχει εγγραφεί στο συλλογικό υποσυνείδητο. Η κυβέρνηση εσφαλμένα εκτίμησε, ειδικά μετά την ευρεία νίκη στις εκλογές του Ιουνίου 2023, ότι όπως και με την υπόθεση των υποκλοπών, έτσι και για τα Τέμπη η σελίδα «έχει γυρίσει» και το θέμα δεν πρόκειται να επιστρέψει στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Οι διορθωτικές κινήσεις στην κυβερνητική προσέγγιση είναι δεδομένες και άρχισαν να αναπτύσσονται με τη συνέντευξη του Κυρ. Μητσοτάκη την περασμένη Τετάρτη. Συμπυκνώνονται, δε, στην εκ νέου ανάληψη της πολιτικής ευθύνης, στην προσπάθεια να καταστεί ορατό ότι δεν υπάρχει διάθεση συγκάλυψης, στον απόλυτο σεβασμό προς τους συγγενείς των θυμάτων και τη δρομολόγηση διαδικασιών κάθαρσης μέσω της συγκρότησης Προανακριτικής Επιτροπής και βεβαίως της διεξαγωγής της δίκης των υπευθύνων. Ο οδικός χάρτης για την κυβέρνηση ως εκ τούτου υπάρχει. Μένει να αποδειχθεί εάν πέραν του πρωθυπουργού υπάρχουν στις θέσεις-κλειδιά στελέχη που μπορούν να τον υπηρετήσουν, όχι σε τεχνοκρατικό επίπεδο, αλλά «επικοινωνώντας» με τους πολίτες. Ή, αντιθέτως, είναι αναγκαίος ο κυβερνητικός ανασχηματισμός, όχι σε δεύτερο χρόνο, αλλά αμέσως μετά την ορκωμοσία του Κ. Τασούλα ως νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Επί του παρόντος η κυβέρνηση θα κινηθεί σε τρεις άξονες: Θα μεταδίδει ότι έχει δύο χρόνια προκειμένου να ολοκληρώσει το πρόγραμμά της, αποκρούοντας τα σενάρια πολιτικής αστάθειας. Θα αναλάβει πρωτοβουλίες ώστε η ατζέντα να μην είναι μονοθεματική, με επίκεντρο τα Τέμπη. Θα σηκώνει το γάντι στις επιθέσεις της αντιπολίτευσης, αλλά με απόλυτο σεβασμό στους συγγενείς των θυμάτων.
Με πυξίδαπρος το Κέντρο
Στρατηγική προγραμματικής αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση και διακριτών αποστάσεων από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους άλλους αριστερόστροφους πολιτικούς σχηματισμούς υιοθετεί ο Νίκος Ανδρουλάκης. Στο «στενό» επιτελείο της Χαριλάου Τρικούπη κυριαρχεί η εκτίμηση ότι με τη σταθεροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την εκλογή του Σωκράτη Φάμελλου στην ηγεσία, και το μεγάλο «φάσμα» κομμάτων που κινούνται στα αριστερά του, το ΠΑΣΟΚ είναι δύσκολο να εισπράξει νέες ψήφους από τους συγκεκριμένους χώρους. Αντιθέτως, είναι δυνατόν να υπάρξουν κέρδη από το σώμα των μετριοπαθών ψηφοφόρων, λόγω της φθοράς από την πολυετή παραμονή της Ν.Δ. στην εξουσία, ειδικά μετά και την επαναφορά της τραγωδίας των Τεμπών στο προσκήνιο. Η στρατηγική του Ν. Ανδρουλάκη να κινείται «θεσμικά» και με το βλέμμα στο Κέντρο, είναι ορατή και στους χειρισμούς της Χαριλάου Τρικούπη με επίκεντρο τα Τέμπη: παρά τη σφοδρή κριτική στο Μέγαρο Μαξίμου και την πίεση από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά, δεν έγιναν βεβιασμένες κινήσεις, αλλά τηρείται στάση αναμονής ενόψει της κατάθεσης του πορίσματος του ΕΜΠ για την τραγωδία, προκειμένου στη συνέχεια να κατατεθεί πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης. Είναι εξάλλου ενδεικτικό ότι, συμφωνα με πληροφορίες, η απόφαση να μετάσχουν «ενεργά» τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ στις κινητοποιήσεις της περασμένης Κυριακής δεν ήταν προγραμματισμένη εξαρχής, αλλά λήφθηκε αργά το απόγευμα του Σαββάτου. Πάντως, η επιλογή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ να έχει βασική στόχευση το Κέντρο ενέχει και κινδύνους: Η «σημειακή» αντιπολίτευση που τη συνοδεύει, με την ανάδειξη επιμέρους προβλημάτων, όπως τα κέρδη των τραπεζών και το ύψος των ασφαλίστρων, αποφέρει πεπερασμένα κέρδη, καθώς η κυβέρνηση τα ενσωματώνει στη δική της ατζέντα. Επίσης, ορισμένοι στο ΠΑΣΟΚ εκτιμούν πως η στροφή προς το Κέντρο «αποξενώνει» τη Χαριλάου Τρικούπη από μια μεγάλη μάζα αριστερόστροφων ψηφοφόρων, οι οποίοι στις εθνικές εκλογές του 2023 και στις ευρωεκλογές στράφηκαν στην αποχή. Ομως, στο συγκεκριμένο επιχείρημα υποστηρικτές του Ν. Ανδρουλάκη αντιτάσσουν ότι εάν το ΠΑΣΟΚ εδραιωθεί στον μεσαίο χώρο, στην τελική ευθεία προς τις επόμενες κάλπες οι συγκεκριμένοι ψηφοφόροι θα εγκαταλείψουν τον «καναπέ» και θα το στηρίξουν, καθώς το διακύβευμα θα είναι να αποτραπεί νέα νίκη της Ν.Δ.
