Στις αρχές του 2015, λίγα χρόνια αφότου επέστρεψε στην Αθήνα έπειτα από μία δεκαετία στη Νέα Υόρκη, η φωτογράφος, καλλιτέχνις και σκηνοθέτις Ειρήνη Βουρλούμη κάλυπτε φωτογραφικά την προεκλογική περίοδο για διεθνή Μέσα, όπως το Time Magazine, το Bloomberg και τους New York Times. Παράλληλα, όμως, με τις επαγγελματικές της αναθέσεις ήθελε να κάνει κάτι δικό της, λέει στην «Κ», να αποτυπώσει την ιστορική στιγμή με τρόπο πιο δημιουργικό.
Πέρα από τη φωτογραφική μηχανή, άρχισε να παίρνει μαζί της στις προεκλογικές συγκεντρώσεις μια κάμερα με φιλμ στιγμιαίας εμφάνισης, τις τελευταίες ημέρες των εκλογών του Ιανουαρίου 2015. Οι φωτογραφίες, οι περισσότερες εκ των οποίων τραβήχτηκαν το βράδυ της 25ης Ιανουαρίου που ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε για πρώτη φορά τις εκλογές και η Χρυσή Αυγή ήρθε τρίτη, δημοσιεύθηκαν διαδικτυακά στο περιοδικό Bloomberg Businessweek το 2015. Το 2022 εκτέθηκαν στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με τον τίτλο Party Like There’s No Tomorrow, ένα λογοπαίγνιο που αφορούσε όχι μόνο τους εορτασμούς εκείνης της νύχτας, αλλά και τα κόμματα. Ενα πάρτι –ή ένα κόμμα– σαν να μην υπάρχει αύριο…
Η ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Αθήνα εκείνες τις ημέρες ήταν πολύ έντονη, λέει στην «Κ» η κ. Βουρλούμη. «Ακόμη και πριν βγει το αποτέλεσμα πολλοί πανηγύριζαν – ήθελα να δείξω το πολιτικό τσίρκο, την αίσθηση του παραλόγου». Κάθε τρίπτυχο έγινε ένα κομμάτι στο παζλ με όψεις μιας εθνικής παραφοράς που μοιάζουν, έτσι υποφωτισμένες, να ακροβατούν μεταξύ ελαφρότητας και ζόφου.
Ευρωπυρετός
Εκείνες τις ημέρες οι προεκλογικές συγκεντρώσεις του ΣΥΡΙΖΑ είλκυαν και πολλούς ξένους, θυμάται η κ. Βουρλούμη. Ενας Ιταλός κρατάει λευκό μικρό πλακάτ που γράφει «Αλλάξτε την Ελλάδα. Αλλάξτε την Ιταλία. Αλλάξτε την Ευρώπη». Δύο κυρίες από την Ιταλία φορούν κόκκινες μπλούζες με συνθήματα υπέρ του Αλέξη Τσίπρα. Μια προεκλογική συγκέντρωση της Νέας Δημοκρατίας, με μια θάλασσα από γαλανόλευκες που ανεμίζουν.
Εθνικό μπουκέτο
Γυρνάει σε αυτά τα στοιχεία ξανά και ξανά. Στα απομεινάρια. Στην ειρωνεία του ένδοξου αρχαιοελληνικού παρελθόντος που θέλουμε να επωμιζόμαστε. «Στο γκράφιτι είναι ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας, και είναι αστείο ότι στο δάχτυλο του πρώτου περιστρέφεται μια μπάλα του μπάσκετ», σημειώνει η Ειρήνη Βουρλούμη. Αλλού ένας κύριος κατεβαίνει τα σκαλιά του μετρό στο Σύνταγμα. Στα χέρια του ελληνικές σημαίες, τις κουβαλάει σαν εθνικό μπουκέτο.
Σαν πανηγύρι
«Για εμάς τους Ελληνες η πολιτική είναι σαν εθνικό σπορ – είμαστε μια βαθιά πολιτικοποιημένη και κομματικοποιημένη κοινωνία», τονίζει η κ. Βουρλούμη. Το βράδυ των εκλογών, στο Σύνταγμα έψηναν σουβλάκια. «Είχε κάτι το φολκλόρ», σημειώνει. Σκέφτηκε επίσης ότι το «βρώμικο» μπορούσε να λειτουργήσει και ως οπτική μεταφορά για μία από τις σκοτεινές πλευρές της πολιτικής.
Συνειδητοποίησε αργότερα ότι σε πολλές από τις φωτογραφίες υπήρχε το κόκκινο χρώμα. «Δεν το είδα την ώρα που τις έβγαζα, ήταν υποσυνείδητο, αλλά όταν έκανα τα τρίπτυχα», εξηγεί, «έδωσα έμφαση στο κόκκινο χρώμα».
Σημαίες παντού
Τη φωτογραφία με τη σημαία της Χρυσής Αυγής την τράβηξε βιαστικά. «Ηταν μια πολύ τρομακτική περίοδος», σημειώνει η κ. Βουρλούμη, η μητέρα της οποίας είναι από την Ινδονησία. «Ειδικά για μη λευκά άτομα, φοβόμουν τι θα σήμαινε για εμάς το ότι πήραν τόσες ψήφους εκείνο το βράδυ και βγήκαν στους δρόμους με τις σημαίες». Δεν ήταν οι μόνοι που κρατούσαν σημαίες. Αλλοι ήταν στη συγκέντρωση του ΚΚΕ με σημαιάκια του κόμματος κι άλλοι στης Νέας Δημοκρατίας με σημαίες ελληνικές. «Υπήρχε μια αίσθηση νοσταλγίας», συμπληρώνει, «και πατριωτισμού».
Μπίρες και πονόλαιμος
Ενας άνδρας με κόκκινη μπλούζα αγγίζει τον Αντώνη Σαμαρά όσο εκείνος χαιρετάει. Πάνω στο μάρμαρο της Πανεπιστημίου, κουτάκια από μπίρες και lysopaine. «Η αντίθεση με το μάρμαρο που παραπέμπει στο παρελθόν, στην αρχαία ιστορία μας, και με τις μπίρες του παρόντος έχει μια νότα χιουμοριστική – πίνουμε πολύ και παίρνουμε lysopaine, όλοι φώναζαν τόσο πολύ που πονούσε ο λαιμός τους», υπογραμμίζει η κ. Βουρλούμη. Δίπλα, δύο γυναίκες κρατούν από μια σημαία. «Είναι μια πολύ πατριαρχική κοινωνία, και οι γυναίκες εδώ φαίνονται λίγο απομονωμένες, αλλά ταυτόχρονα περήφανες», συμπληρώνει.
