Προτεραιότητα για τη νέα Κομισιόν αποτελεί η κατάθεση νομοθετικής πρότασης για τις επιστροφές μεταναστών χωρίς δικαίωμα παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το ζήτημα της νέας αυτής οδηγίας –που ζητούν μετ’ επιτάσεως χώρες όπως η Ελλάδα– αποτέλεσε βασικό θέμα στις συνομιλίες που είχε στην Αθήνα, την Πέμπτη, ο νέος επίτροπος Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ. Στην αποκλειστική συνέντευξή του στην «Κ», ο Αυστριακός επίτροπος εκτιμά ότι, οκτώ χρόνια μετά τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, η συνεργασία πρέπει να συνεχιστεί. Παρά τις απαιτήσεις χωρών –όπως η Αυστρία– για άμεσες επιστροφές Σύρων προσφύγων, η πολιτική αβεβαιότητα στη Συρία δεν επιτρέπει στην Κομισιόν παρά μόνον υποστήριξη εθελοντικών επιστροφών, αναφέρει.
Αν και η μετάβαση της εξουσίας στη Συρία υπήρξε ειρηνική, έχουμε περιορισμένη εικόνα της κατεύθυνσης της νέας ηγεσίας.
– Μετά τις πρώτες επαφές με την ελληνική κυβέρνηση, πώς αξιολογείτε τη διαχείρισή της ως προς το πολύπλοκο ζήτημα της μετανάστευσης;
– Η Ελλάδα είναι μια εξαιρετικά αφοσιωμένη ευρωπαϊκή χώρα, που προωθεί λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εργάζεται, με τη στήριξη της Κομισιόν και των αρμόδιων υπηρεσιών, για τη συνεχή βελτίωση της μετανάστευσης και της διαχείρισης των συνόρων στη χώρα. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι προκλήσεις δεν είναι τεράστιες, όπως άλλωστε είναι, αλλά πιστεύω ότι η από κοινού αντιμετώπισή τους είναι η «απάντηση».
– Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ECHR) καταδίκασε πρόσφατα την Ελλάδα για πρακτικές συστηματικής επαναπροώθησης πολιτών τρίτων χωρών κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Θέσατε το εν λόγω ζήτημα στην Αθήνα;
– Η θέση της Κομισιόν είναι πολύ σαφής: η διαχείριση της μετανάστευσης πρέπει να γίνεται με αξιοπρεπή και ανθρώπινο τρόπο. Συνεργαζόμαστε στενά με τις ελληνικές αρχές τα τελευταία χρόνια και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, ώστε να διασφαλίσουμε ισχυρό σύστημα σχετικά με τη διερεύνηση ισχυρισμών και της απαιτούμενης παρακολούθησής τους, μεταξύ άλλων, και μέσω εσωτερικών πειθαρχικών οργάνων, ανεξάρτητων αρχών, όπως η ελληνική Εθνική Αρχή Διαφάνειας και η Δικαιοσύνη. Συνομίλησα με τους ομολόγους μου γι’ αυτή τη διαδικασία.
– Αξιολογήσατε την πρόσφατη πολιτική αλλαγή στη Συρία ως «ιστορική», που προσφέρει ευκαιρίες, αλλά δεν είναι χωρίς κινδύνους. Ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της χώρας σας, της Αυστρίας, απαιτούν την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στη χώρα τους. Πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό και ποια θα μπορούσαν να είναι ουσιώδη στοιχεία της νέας οδηγίας για τις επιστροφές, που η πρόεδρος της Κομισιόν έχει δεσμευτεί να καταθέσει σύντομα;
– Εδώ θίγονται δύο ζητήματα. Το πρώτο αφορά τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που προκύπτουν από την πτώση του καθεστώτος Ασαντ. Αν και η μετάβαση της εξουσίας υπήρξε ειρηνική, εξακολουθούμε να έχουμε περιορισμένη εικόνα της κατεύθυνσης και της προσέγγισης της νέας ηγεσίας. Αυτή η αβεβαιότητα καθιστά δύσκολο να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις για τους Σύρους που ζουν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και στην περιοχή. Παρακολουθούμε τις μετακινήσεις ανθρώπων από και προς τη Συρία, συμπεριλαμβανομένων πολλών που είναι πρόθυμοι να επιστρέψουν τελικά στην πατρίδα τους εάν οι συνθήκες επιτρέπουν την ασφαλή επιστροφή τους. Επί του παρόντος, οι προσπάθειές μας επικεντρώνονται στην υποστήριξη αυτών των εθελοντικών επιστροφών. Οσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, η νέα νομοθεσία για τις επιστροφές –και αυτό είναι ζήτημα για το οποίο συνομίλησα με τον Ελληνα πρωθυπουργό– αποτελεί μέρος εκείνου που πρέπει να κάνουμε για να «συμπληρώσουμε» το Σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση. Κανείς δεν καταλαβαίνει γιατί οι άνθρωποι που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ε.Ε. δεν μπορούν να επιστρέψουν.
– Η πρόεδρος της Κομισιόν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η Ε.Ε. θα δώσει επιπροσθέτως 1 δισ. ευρώ για τη στήριξη των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία. Φέτος συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από τη συμφωνία (δήλωση) Ε.Ε. – Τουρκίας για το μεταναστευτικό. Εχει υπάρξει αποτελεσματική;
– Οπως και με τις επιστροφές, πρέπει να συνεργαστούμε με άλλες χώρες. Διαπιστώσαμε ότι οι ολοκληρωμένες εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες μπορούν να λειτουργήσουν, όπως αποδείχθηκε στην Κεντρική Μεσόγειο, όπου οι παράτυπες διελεύσεις μειώθηκαν κατά 60%. Αυτή η μείωση αντικατοπτρίζει τις αναχωρήσεις που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί αλλά δεν έγιναν. Οσο για την Τουρκία, όλοι θυμόμαστε την κατάσταση το 2016. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει φιλοξενήσει εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες όλα αυτά τα χρόνια. Τα πρόσθετα κονδύλια θα στηρίξουν, μεταξύ άλλων, την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση των Σύρων προσφύγων που συνεχίζουν να ζουν στην Τουρκία. Και θα συμβάλει στη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των εθελοντικών επιστροφών των Σύρων προσφύγων. Φυσικά, πρέπει να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Τουρκία ώστε να περιορίσουμε τις αναχωρήσεις και, επίσης, να επιστρέψουμε όσους δεν έχουν δικαίωμα διαμονής. Με χαρά άκουσα τους συναδέλφους μου στην Αθήνα να περιγράφουν την καλή συνεργασία που έχουν με τους ομολόγους τους στην Τουρκία, καθώς και για την τριμερή συνεργασία με τη Βουλγαρία.
– Ολοένα περισσότερες κυβερνήσεις απαιτούν περιορισμό της μετανάστευσης, ενώ εφαρμόζουν συνοριακούς ελέγχους. Ωστόσο, χώρες με εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, επιβαρύνονται ιδιαίτερα από μεταναστευτικές πιέσεις. Ποιο θα μπορούσε να είναι το ιδανικό μοντέλο για την Ε.Ε. όσον αφορά το πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης και τη μείωση του αριθμού αιτούντων άσυλο στην επικράτειά της;
– Πρέπει να διαχειριστούμε το ζήτημα με δίκαιο και σταθερό τρόπο, συντονίζοντας παράλληλα τις ενέργειές μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό σημαίνει θέσπιση σαφών κανόνων. Περιλαμβάνει επίσης τη συνεργασία για την αντιμετώπιση των κοινών μας «προκλήσεων». Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος πρώτης υποδοχής, έχει διαχειριστεί μεγάλο αριθμό αφίξεων. Η πλήρης αναθεώρηση των κανόνων της Ε.Ε. για το άσυλο και τη μετανάστευση, που συμφωνήθηκε πέρυσι, θα συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Επομένως, το να επικεντρωθούμε αυτή τη στιγμή στη λειτουργία του νέου συστήματος είναι ζωτικής σημασίας. Ταυτόχρονα, εστιάζουμε σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η νέα νομοθεσία για τις επιστροφές, που έχει στόχο να αντιμετωπίσει το ζήτημα όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ενωση.
– Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ορισμένα κράτη-μέλη εμφανίζονται απρόθυμα να εφαρμόσουν το προτεινόμενο σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης», μια από τις βασικές καινοτομίες του νέου Συμφώνου. Τι είδους νομικές ενέργειες προτίθεται να αναλάβει η νέα Κομισιόν για όσα κράτη-μέλη δεν είναι διατεθειμένα να εκπληρώσουν πλήρως τις υποχρεώσεις τους;
– Πείτε με αισιόδοξο, αλλά πιστεύω ότι πρέπει τώρα να δώσουμε στα κράτη-μέλη την ευκαιρία να κάνουν αυτό το έργο πράξη, πριν μιλήσουμε για το τι θα συμβεί αν δεν το κάνουν.
