Πενήντα χρόνια εκλογής Προέδρων με συναινέσεις και συγκρούσεις

Πενήντα χρόνια εκλογής Προέδρων με συναινέσεις και συγκρούσεις

Το 1995 το πολιτικό σύστημα πέρασε στην περίοδο της συναίνεσης με την επιλογή του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου

4' 51" χρόνος ανάγνωσης

Ολοι οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας από το 1974 έως σήμερα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: ήταν νομικοί με πρώτες σπουδές στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε ο Χρήστος Σαρτζετάκης, που είχε λάβει το πτυχίο της Νομικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Οι πολιτικές σκοπιμότητες και οι συνθήκες υπό τις οποίες επελέγησαν και τελικά εξελέγησαν ήταν διαφορετικές και ιδιαίτερες ανά περίπτωση.

Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος υπηρέτησε το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα για μόλις έξι μήνες (18 Δεκεμβρίου 1974 – 20 Ιουνίου 1975). Ηταν υπηρεσιακός και επελέγη μετά την καθιέρωση, με το δημοψήφισμα του 1974, της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Μπορεί να είχε εκλεγεί βουλευτής της Ν.Δ. μέσω του ψηφοδελτίου Επικρατείας, ωστόσο δεν διεκδίκησε δεύτερη θητεία. Είχε λάβει 206 ψήφους.

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος άσκησε τα καθήκοντα του Προέδρου της Δημοκρατίας την πενταετία 1975-1980. Στενός συνεργάτης και έμπιστος σύμβουλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή, κατά πολλούς «ζέστανε την καρέκλα» του ιδρυτή της «γαλάζιας» παράταξης πριν ο ίδιος «μετακομίσει» στην Ηρώδου Αττικού. Με μεγάλη πολιτική διαδρομή, με θητείες σε σημαντικά χαρτοφυλάκια και βουλευτής της ΕΡΕ και της Ν.Δ., στην ψηφοφορία που διεξήχθη τον Ιούνιο του 1975 έλαβε 210 ψήφους σε σύνολο 295 ψηφισάντων. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε αποφασίσει αρκετά πριν από την ολοκλήρωση της πενταετίας να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας και αυτό το γνώριζε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα. Η Ν.Δ. το 1980 ήταν ισχυρή αλλά όχι πανίσχυρη όπως πέντε χρόνια πριν, ώστε να διαθέτει μόνη της 200 βουλευτές. Δεν ξεπερνούσε ούτε τους 180. Στην πρώτη ψηφοφορία ο ιστορικός ηγέτης της δεξιάς παράταξης συγκέντρωσε 179 ψήφους. Τελικά εξασφαλίστηκαν 183 «ναι» στην τρίτη και τελική ψηφοφορία που έγινε στις 5 Μαΐου. Απέσπασε επιπλέον ψήφους από βουλευτές της ΕΔΗΚ, του ΚΟΔΗΣΟ και της Εθνικής Παράταξης.

Πενήντα χρόνια εκλογής Προέδρων με συναινέσεις και συγκρούσεις-1

Η επόμενη ψηφοφορία για τον πρώτο πολίτη της χώρας σημαδεύτηκε από πολλά γεγονότα. Κατ’ αρχάς από τη συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986 με την οποία οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας περιορίστηκαν σημαντικά. Το δεύτερο ήταν η παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή όταν ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι το κόμμα του δεν θα υποστήριζε την επανεκλογή του, αλλά θα πρότεινε τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Προσωρινά τα καθήκοντα ανέλαβε τον Μάρτιο του 1985 ο πρόεδρος της Βουλής Ιωάννης Αλευράς. Ο αρεοπαγίτης Χρήστος Σαρτζετάκης στηρίχθηκε από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ και εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 180 ψήφους κατά την τρίτη διαδικασία που έγινε στην Ολομέλεια. Η δεύτερη ψηφοφορία ήταν επεισοδιακή και σημαδεύτηκε από την αρπαγή της κάλπης από τον βουλευτή Ιωαννίνων της Ν.Δ. Ελευθέριο Καλογιάννη. Στην αίθουσα επικράτησε πανδαιμόνιο από τα λευκά και τα γαλάζια ψηφοδέλτια του «ναι» στην κυβερνητική πρόταση. Εντονη διαμάχη καταγράφηκε και για το αν ο Ιωάννης Αλευράς είχε –ως ασκών χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας– δικαίωμα ψήφου.

Δεύτερη θητεία

Το 1990 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επανέρχεται στο προσκήνιο, με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να επιθυμεί να «αποκαταστήσει την τάξη» ώστε ο ιδρυτής της Ν.Δ. να βρεθεί στην Ηρώδου Αττικού για δεύτερη φορά. Ευρεία πλειοψηφία 3/5 δεν υπήρχε. Ούτε καν απλή πλειοψηφία, και ήταν γεγονός πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα αναδεικνυόταν μετά τις εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ επέμεινε αρχικά στον Χρήστο Σαρτζετάκη και η Ν.Δ. δήλωσε «παρών» στις τρεις ψηφοφορίες που έγιναν τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο για να προκαλέσει πρόωρες κάλπες. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δέχθηκε να προταθεί μετά τις εκλογές και πήρε στην πέμπτη ψηφοφορία, στις 4 Μαΐου, 153 ψήφους.

Το 1995 το πολιτικό σύστημα πέρασε στην περίοδο της συναίνεσης για την ανάδειξη του πρώτου πολίτη της χώρας. Ο παράγοντας της απειλής των πρόωρων εκλογών ασφαλώς και έπαιξε σημαντικό ρόλο. Το ΠΑΣΟΚ ήταν στην εξουσία και η Πολιτική Ανοιξη του Αντώνη Σαμαρά πρότεινε ως υποψήφιο Πρόεδρο Δημοκρατίας τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Με τη στήριξη και της Χαριλάου Τρικούπη, ο πρώην πρόεδρος της ΔΗΑΝΑ εξελέγη στις 8 Μαρτίου 1995, κατά την τρίτη ψηφοφορία, με 181 ψήφους. Εκατόν εννέα βουλευτές της «γαλάζιας» παράταξης είχαν υποστηρίξει τον πρώην πρόεδρο της Βουλής Αθανάσιο Τσαλδάρη. Λίγο πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2000 δεν υπήρχε λόγος να δημιουργηθεί πολιτική αναταραχή. Ο Κώστας Σημίτης επαναπρότεινε τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, ο οποίος, έχοντας πλέον υπερκομματικά χαρακτηριστικά, υποστηρίχθηκε από τον Κώστα Καραμανλή και τη Ν.Δ. από την οποία προερχόταν. Ελαβε 269 ψήφους. Ηταν η πρώτη φορά που οι δύο πόλοι της εξουσίας συναίνεσαν στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Παρέμεινε στην Ηρώδου Αττικού μέχρι τις 12 Μαρτίου του 2005 δίνοντας τη σκυτάλη στον Κάρολο Παπούλια.

Πενήντα χρόνια εκλογής Προέδρων με συναινέσεις και συγκρούσεις-2

Ο επί σειράν ετών υπουργός Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ κατέρριψε το ρεκόρ του Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου αποσπώντας από την Ολομέλεια στις 8 Φεβρουαρίου 279 ψήφους. Μόνο ΚΚΕ και Συνασπισμός ψήφισαν «παρών». Ο Κώστας Καραμανλής κινήθηκε όπως ο Κώστας Σημίτης, με τον νέο αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Γιώργο Παπανδρέου να συναινεί, γνωρίζοντας βεβαίως ότι οι πρόωρες εκλογές δεν θα καρποφορούσαν για το ΠΑΣΟΚ. Η Ν.Δ. άλλωστε ήταν «φρέσκια» στην εξουσία το 2005. Ο Κάρολος Παπούλιας έγινε το τρίτο πρόσωπο που ολοκλήρωσε τον κύκλο των θητειών στην Προεδρία που επιτρέπει το Σύνταγμα. Στις 3 Φεβρουαρίου του 2010, με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, που βρισκόταν πλέον στην κυβέρνηση, της Ν.Δ. και του ΛΑΟΣ, παρέμεινε στην Ηρώδου Αττικού με 266 βουλευτές να ψηφίζουν υπέρ του.

Λίγο πριν μπει το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση έκανε σαφές πως δεν θα στηρίξει τον υποψήφιο της συγκυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, με τον Αντώνη Σαμαρά να επισπεύδει την προεδρική εκλογή. Ο Σταύρος Δήμας δεν συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων στις τρεις ψηφοφορίες και η χώρα οδηγήθηκε σε πρόωρες κάλπες, όπως ήθελε ο Αλέξης Τσίπρας. Με απόφασή του, μετά την ανάληψη της εξουσίας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν επέλεξε κάποιον αριστερό υποψήφιο, παρά τις εισηγήσεις που είχε δεχθεί. Πρότεινε τον Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος με 233 ψήφους που πήρε και από τη Ν.Δ. εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Συνεχίζοντας στη γραμμή των συναινέσεων, στις 15 Ιανουαρίου του 2020 ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας την Κατερίνα Σακελλαροπούλου, μέχρι τότε πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στην ψηφοφορία, στις 22 Ιανουαρίου, ήταν η μοναδική υποψηφιότητα και η πρώτη γυναίκα που υπηρέτησε τον θεσμό, με 261 ψήφους.

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή

Editor’s Pick

ΤΙ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ

MHT