Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους παραπέμπονται –όπως φαίνεται– οι κρίσιμες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Eνωσης για όλα τα φλέγοντα ζητήματα που αφορούν είτε τη νέα πραγματικότητα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο είτε τον πόλεμο στην Ουκρανία είτε την εξελισσόμενη κατάσταση στη Συρία, αλλά και τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Τα συμπεράσματα του χθεσινού πρώτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες υπό τον Αντόνιο Κόστα είχαν ήδη υιοθετηθεί πριν από την έναρξή του, γεγονός ασυνήθιστο, που επέτρεψε στους «27» να συζητήσουν μεν τις «προκλήσεις» με τις οποίες είναι ήδη αντιμέτωπη η Ε.Ε., αλλά χωρίς αποφάσεις, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη βιώνει παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας και γεωπολιτικής αστάθειας. Σε αυτό ενδεχομένως να συνέβαλε τόσο η απουσία του Γάλλου προέδρου Μακρόν –που μετέβη εκτάκτως στο γαλλικό αρχιπέλαγος Μαγιότ στον Ινδικό ωκεανό, που επλήγη πρόσφατα από κυκλώνα–, αλλά και της Τζόρτζια Μελόνι, που έφυγε στη μέση της συνεδρίασης λόγω αδιαθεσίας.
Μεγάλο μέρος των συνομιλιών επικεντρώθηκε στον «ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο», εν αναμονή της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ σε λίγες εβδομάδες στον Λευκό Οίκο. Οι περισσότεροι ηγέτες έκαναν λόγο για την ανάγκη ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε., που περνάει μέσα από τους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της ανταγωνιστικότητας. Παρ’ όλα αυτά δεν κατέληξαν σε κάποια συγκεκριμένη απόφαση, ιδιαίτερα ως προς τις ευρωατλαντικές σχέσεις, καθώς περιμένουν να δουν ποιες από τις «απειλές» του θα υλοποιήσει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είτε αναφορικά με τους δασμούς στα εμπορικά προϊόντα είτε ως προς τη στήριξη της Ουκρανίας. Το ζήτημα αυτό, όπως και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, αναμένεται να απασχολήσει το άτυπο ευρωπαϊκό συμβούλιο στις αρχές Φεβρουαρίου.
Στηρίζουν μεν, αλλά
Σχετικά με την Ουκρανία, μπορεί οι «27» να επανέλαβαν την «ακλόνητη» στήριξη του Κιέβου και «για όσο χρειαστεί», ωστόσο αρκετοί ηγέτες έθεσαν το ζήτημα των εγγυήσεων «ασφαλείας» που ζήτησε –εκ νέου νωρίτερα ενώπιόν τους– ο Ουκρανός πρόεδρος, εκτιμώντας ότι θα πρέπει να υπάρχει οπωσδήποτε και συμμετοχή των ΗΠΑ ως προς αυτές, ενώ συζητήθηκε η ιδέα του Εμανουέλ Μακρόν για ενδεχόμενη ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατευμάτων σε περίπτωση είτε εκεχειρίας είτε ειρηνευτικής συμφωνίας.
Συνομιλίες για τον πόλεμο στην Ουκρανία, για το ζήτημα των Σύρων μεταναστών, αλλά και την αυτονομία και ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πάντως, δήλωσε ότι τάσσεται κατά της εκεχειρίας, καθώς εκτιμά ότι ίσως οδηγήσει σε μια «παγωμένη διένεξη» εντός της Ουκρανίας. Σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική στήριξη του Κιέβου –σύμφωνα με τα συμπεράσματα που υιοθετήθηκαν ικανοποιούνται οι ιδιαίτερες ευαισθησίες κάποιων κρατών-μελών, όπως της Ελλάδας και της Κύπρου–υπογραμμίζεται ότι «η στρατιωτική υποστήριξη θα παρέχεται με πλήρη σεβασμό στην πολιτική ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφαλείας και άμυνας όλων των κρατών-μελών».
Εξελίξεις στη Συρία
Εν μέσω των εξελίξεων στη Συρία και με διάφορες χώρες να ζητούν ήδη από την Κομισιόν να θέσει προτεραιότητα την επιστροφή Σύρων προσφύγων που ζουν στην Ευρώπη, πραγματοποιήθηκε πριν από την έναρξη της συνόδου νέα συνάντηση με «διοργανωτές» την Ιταλία, τη Δανία και την Ολλανδία για το μεταναστευτικό, με διευρυμένη όμως συμμετοχή αυτή τη φορά, καθώς μετείχαν Σουηδία, Πολωνία, Τσεχία, αλλά και Ελλάδα, Κύπρος, Μάλτα και Ουγγαρία. Στόχος των «διοργανωτριών» χωρών είναι να δίνεται «χώρος και χρόνος» στους συμμετέχοντες ηγέτες να συζητούν όσα τους απασχολούν και νέες ιδέες γύρω από το μεταναστευτικό, ανέφερε Ευρωπαίος διπλωμάτης. Η ίδια πηγή επεσήμανε εξάλλου ότι εντός της Ε.Ε. τα ζητήματα είναι τόσο πολλά και πολύπλοκα, που πλέον οι «27» χωρίζονται σε «ομάδες» προκειμένου να συζητούν και να επιδιώκουν λύσεις σε εκείνα που θεωρούν προτεραιότητα.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, πάντως, δεσμεύθηκε να καταθέσει έως τον Μάρτιο τον κανονισμό για τις επιστροφές μεταναστών, αλλά και να προσδιοριστεί ο ορισμός των «ασφαλών» τρίτων χωρών. Συζητήθηκαν εκ νέου «καινοτόμες» λύσεις για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, όπως και «κόμβων επιστροφών» σε τρίτες χώρες, παρά την αποτυχία του μοντέλου Ιταλίας – Αλβανίας. Ωστόσο, η Κομισιόν θα εξετάσει πλέον «τις νομικές, επιχειρησιακές και πρακτικές πτυχές» για το ζήτημα αυτό, ενώ ταυτόχρονα προωθεί υπογραφή συμφωνιών με Ιορδανία και Μαρόκο για τη μείωση των μεταναστευτικών ροών.
Πρόσθετοι πόροι από την Ε.Ε. για την άμυνα
Του Σταύρου Παπαντωνίου
Το θέμα που έχει έρθει εμφατικά στην επικαιρότητα μετά την εκλογή Τραμπ έθιξε ο πρωθυπουργός προσερχόμενος στις εργασίες της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τονίζοντας πως η Ευρώπη πρέπει να διαθέσει πόρους για την κοινή της άμυνα. «Η τελευταία Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2024 αφορά πρωτίστως τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο ενόψει και των τελευταίων πολύ σημαντικών γεωπολιτικών εξελίξεων, από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία και από την κρίση στη Μέση Ανατολή έως τις εξελίξεις στη Συρία, αλλά και τις σχέσεις της Ε.Ε. με τον παγκόσμιο Νότο», ανέφερε.
Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Μητσοτάκης πρόσθεσε πως αποτελεί πλέον «κοινό τόπο» στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «η ανάγκη στήριξης της οικονομικής και γεωπολιτικής δυναμικής της ηπείρου μας», είτε μιλάμε «για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της σε συνέχεια των συστάσεων της έκθεσης Ντράγκι είτε μιλάμε για την ενίσχυση της αμυντικής της δυνατότητας», ώστε «να μπορεί από μόνη της να αποτρέψει τις όποιες απειλές ενδεχομένως να εκδηλωθούν έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Ο πρωθυπουργός στη συνέχεια αναφερόμενος στην Ελλάδα τόνισε ότι η χώρα μας «έχει υπάρξει πρωταγωνίστρια στη διαμόρφωση μιας πιο ενεργούς αμυντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης», προαναγγέλλοντας πως τα θέματα αυτά θα συζητηθούν αναλυτικά σε έκτακτη Σύνοδο Κορυφής τον Φεβρουάριο.
Ο πρωθυπουργός έχει εκφράσει σε πολλές δημόσιες παρεμβάσεις του την άποψη πως η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει τους ευρωπαϊκούς πόρους για την κοινή της άμυνα, κάτι που επανέλαβε και χθες στην τοποθέτησή του, θυμίζοντας τη στάση της Ελλάδας. «Αυτό το οποίο πρωτοδιατυπώθηκε από την Ελλάδα πριν από κάποιους μήνες και έμοιαζε ίσως ως ένα πολύ μακρινό όνειρο, τώρα αρχίζει να αντιμετωπίζεται με μια αίσθηση κατεπείγοντος από πολλές ευρωπαϊκές χώρες», είπε, υπογραμμίζοντας πως θα επαναλάβει το αίτημα κατά την τοποθέτησή του στη συνεδρίαση.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε πως αποτελεί «κοινό τόπο» στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «η ανάγκη στήριξης της οικονομικής και γεωπολιτικής δυναμικής της ηπείρου μας».
Μέση Ανατολή
Ακολούθως ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στα θέματα Μέσης Ανατολής, λέγοντας ότι θα ενημερώσει τους ομολόγους του για την πρόσφατη επίσκεψή του στον Λίβανο «και κυρίως για την ανησυχία η οποία υπάρχει τόσο στον Λίβανο όσο και στη Συρία για την ανάγκη προστασίας των διαφόρων θρησκευτικών μειονοτήτων».
Χθες το πρωί, ο πρωθυπουργός συμμετείχε σε άτυπη συνάντηση με αντικείμενο το μεταναστευτικό, μαζί με τους ηγέτες της Ιταλίας, της Δανίας, της Σουηδίας, της Τσεχίας, της Πολωνίας, της Ολλανδίας, της Κύπρου, της Μάλτας και της Ουγγαρίας. Η συνάντηση έγινε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, υπογραμμίζοντας πως πλέον τα θέματα μετανάστευσης είναι σε κάθε σύνοδο στην πρώτη γραμμή, με την πολιτική αστάθεια στη Γερμανία να μεγαλώνει τον προβληματισμό.
Σήμερα ο πρωθυπουργός θα αναχωρήσει από τις Βρυξέλλες για τη Λαπωνία, κατόπιν πρόσκλησης του Φινλανδού πρωθυπουργού Πέτερι Ορπο, όπου στις 21 και 22 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται άτυπη σύνοδος Βορρά – Νότου στην οποία θα συμμετάσχουν ακόμη οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και της Σουηδίας, καθώς και η ύπατη εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εξωτερική πολιτική Κάγια Κάλας, ενώ τη Δευτέρα θα συνεδριάσει στο Μέγαρο Μαξίμου το υπουργικό συμβούλιο, στην τελευταία συνεδρίαση του έτους.
