Πρόσφατα, άρθρο του Άριελ Χάρκαμ, συνιδρυτή της εβραϊκής δεξαμενής σκέψης «Jewish National Initiative» στην ισραηλινή εφημερίδα The Jerusalem Post προκάλεσε αντιδράσεις σχετικά με την επόμενη ημέρα του πολέμου και τις αλλαγές στο ισραηλινό δόγμα ασφαλείας. Στις προτάσεις Χάρκαμ περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η μίσθωση περιοχών στα ελληνικά νησιά για την εγκατάσταση ναυτικών βάσεων και την εκπαίδευση των κυπριακών δυνάμεων από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις.
Η «Κ» επικοινώνησε με τον Ισραηλινό αναλυτή, ο οποίος τόνισε ότι η Τουρκία έχει καταστεί εχθρική χώρα για την ισραηλινή διπλωματία και ότι η τριμερής συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ θα αποτελέσει στρατηγικό αντίβαρο στον επεκτατισμό του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Χάρκαμ υπογράμμισε επίσης ότι το Ισραήλ πρέπει να είναι έτοιμο να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων όχι μόνο ως στρατηγική κίνηση κατά της Τουρκίας, αλλά και ως ηθική υποχρέωση.
– Εξετάζοντας την επομένη μέρα του πολέμου, ποιοι παράγοντες οδήγησαν το Ισραήλ να επανεκτιμήσει τις σχέσεις του με περιφερειακούς συμμάχους, όπως η Τουρκία;
– Το Ισραήλ φαίνεται να έχει πολλούς φίλους που αποτελούν «κακούς» συμμάχους. Οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της φιλοξενίας ηγετών της Χαμάς και της παρεμπόδισης της κυπριακής ενεργειακής εξερεύνησης, αποκαλύπτουν τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η στρατηγική-ναυτική επέκταση του Ερντογάν και η ευθυγράμμιση του με το Ιράν ενισχύουν τις απειλές που προέρχονται από την Ανατολική Μεσόγειο.
Το Ισραήλ αντιμέτωπο με αυτές τις προκλήσεις θα πρέπει να διπλασιάσει τη στρατιωτική του αυτοδυναμία, να εξασφαλίσει συμμαχίες με την Ελλάδα και την Κύπρο και να διασφαλίσει την ικανότητα του να προβάλλει ισχύ στην περιοχή. Επομένως, η επιβίωση του Ισραήλ εξαρτάται από την απόρριψη των μη ρεαλιστικών διπλωματικών πιέσεων και την άμεση αντιμετώπιση της πραγματικότητας ενός εχθρικού περιφερειακού περιβάλλοντος.
– Σε πρόσφατο άρθρο σας αναφέρετε ότι οι Ισραηλινοί ηγέτες πρέπει να δημιουργήσουν μια αποτελεσματική στρατηγική ενάντια στον τουρκικό επεκτατισμό, όπως αυτός αντικατοπτρίζεται στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Πέρα από τη λεκτική τουρκική επιθετική εξωτερική πολιτική, υπάρχουν συγκεκριμένες ενέργειες που σας ανησυχούν;
– Οι ενέργειες της Τουρκίας έχουν κλιμακωθεί πέρα από τη ρητορική. Πρόσφατα, ηγέτες της Χαμάς, που απελάθηκαν από το Κατάρ, έγιναν δεκτοί στην Άγκυρα. Επιπλέον, ο Ερντογάν έχει πρωτοστατήσει σε διπλωματικές προσπάθειες για την απομόνωση του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της έκκλησης για εμπάργκο όπλων. Επίσης, η στρατιωτική επέκταση της Τουρκίας είναι επίσης ανησυχητική, καθώς η Τουρκία ενίσχυσε το ναυτικό της, υποστήριξε τις συγκρούσεις στη Συρία και τη Λιβύη και καλλιέργησε δεσμούς με τον Αλ Σίσι της Αιγύπτου, μια μετατόπιση που θα μπορούσε να επηρεάσει την περιφερειακή σταθερότητα.
Επιπλέον, το 2020, οι ναυτικές δυνάμεις της Τουρκίας παρεμπόδισαν επανειλημμένα τις διεθνείς προσπάθειες γεώτρησης στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου, μια περιοχή που διεκδικεί η Κύπρος, ενώ περιφρονεί συνεχώς τα εδαφικά δικαιώματα της Κύπρου Οπότε, το Ισραήλ δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να αγνοεί αυτά τα σημάδια αυξανόμενης τουρκικής επιθετικότητας.
– Πώς συμβάλλουν η Ελλάδα και η Κύπρος στη στρατηγική θέση του Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο και ποιες κοινές ανησυχίες για την ασφάλεια ενώνουν το Ισραήλ, την Ελλάδα και την Κύπρο;
– Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι ουσιαστικοί σύμμαχοι για την ενίσχυση της περιφερειακής στρατηγικής του Ισραήλ, προσφέροντας οικονομικά, διπλωματικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματα για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων ασφαλείας. Είναι σημαντικό ότι και τα δύο έθνη επιτρέπουν στο Ισραήλ να παρακάμψει τον Βόσπορο μέσω έργων όπως ο αγωγός EastMed, εξασφαλίζοντας άμεση ενεργειακή σύνδεση με την Ευρώπη. Αυτό ενισχύει την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από τις ελεγχόμενες από τη Ρωσία και την Τουρκία διαδρομές.
Πρέπει να αναφέρω, ότι η γεωγραφία έχει σημασία, καθώς οι στρατηγικές θέσεις και των δύο χωρών προσφέρουν στο Ισραήλ κρίσιμα σημεία παραμονής. Η εγγύτητα της Κύπρου σε περιφερειακά σημεία αποτροπής και τα νησιά της Ελλάδας παρέχουν στο ναυτικό του Ισραήλ την απαραίτητη υλικοτεχνική εμβέλεια για τη ναυτική αποτροπή και την προστασία των θαλάσσιων ενεργειακών περιουσιακών στοιχείων, ενώ και οι τρεις χώρες αντιμετωπίζουν τον τουρκικό επεκτατισμό, ιδίως τις ναυτικές φιλοδοξίες και τις εδαφικές διεκδικήσεις του. Επιπλέον, η προστασία των υπεράκτιων ενεργειακών υποδομών από απειλές όπως η τρομοκρατία ή το σαμποτάζ που παραμένει κορυφαία προτεραιότητα.
– Πρόσφατα καταθέσατε δύο προτάσεις, αφενός την εκμίσθωση περιοχών στα ελληνικά νησιά για ναυτικές βάσεις και, δεύτερον, την εκπαίδευση των κυπριακών δυνάμεων. Πως ακριβώς μπορούν να επιτευχθούν αυτές;
– Η επέκταση της συνεργασίας του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο μέσω πρωτοβουλιών για ναυτικές βάσεις και εκπαίδευση προσφέρει ένα ιστορικό και στρατηγικό θεμέλιο για την ενίσχυση της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της περιοχής. Ιστορικά, η Ελλάδα έχει μισθώσει στρατηγικά λιμάνια σε συμμάχους, όπως η συμφωνία με το ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αποδεικνύοντας τη βιωσιμότητα μιας τέτοιας συνεργασίας. Η δημιουργία ναυτικών βάσεων σε ελληνικά νησιά θα επέτρεπε στο Ισραήλ να διατηρήσει μια ισχυρή θαλάσσια παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, εξασφαλίζοντας την προστασία κρίσιμων εμπορικών οδών και παρακολουθώντας πιθανές απειλές, όπως η αυξανόμενη ναυτική διεκδικητικότητα της Τουρκίας στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Παρομοίως, η Κύπρος διαδραμάτισε επί μακρόν κεντρικό ρόλο στην περιφερειακή γεωπολιτική, κυρίως ως βασική βάση πληροφοριών και στρατιωτική βάση για τους Βρετανούς. Η πρόσβαση στα κυπριακά λιμάνια θα έδινε στο Ισραήλ κρίσιμη υλικοτεχνική υποστήριξη για το ναυτικό του, επεκτείνοντας την επιχειρησιακή του εμβέλεια και ενισχύοντας την ικανότητα του να διασφαλίζει τις ενεργειακές υποδομές και να αποτρέπει την επιθετικότητα.
Η εκπαίδευση των κυπριακών δυνάμεων θα αντανακλούσε επίσης τις επιτυχημένες συνεργασίες του Ισραήλ με άλλους εταίρους, όπως οι κοινές αεροπορικές ασκήσεις με την Ελλάδα και ο εκσυγχρονισμός των δυνατοτήτων της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας. Η ενίσχυση των κυπριακών δυνατοτήτων πληροφοριών και της και αεράμυνας θα δημιουργούσε έναν πιο ισχυρό σύμμαχο σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από αμφισβητούμενους πόρους και γεωπολιτικό ανταγωνισμό.
Τα βήματα αυτά θα εμβαθύνουν τη συμμαχία Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου, διαμορφώνοντας ένα συνεκτικό αντίβαρο στις επεκτατικές πολιτικές της Τουρκίας. Τα κοινά αμυντικά συστήματα, οι ναυτικές ασκήσεις και η ανταλλαγή πληροφοριών όχι μόνο θα ενίσχυαν την εμπιστοσύνη αλλά θα εξασφάλιζαν ένα ενιαίο στρατηγικό μέτωπο.
– Ποια είναι η γεωπολιτική σημασία αυτών των προτάσεων;
– Μια στρατηγική συμμαχία μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου θα αναδιαμόρφωνε ριζικά τη δυναμική της Ανατολικής Μεσογείου, αμφισβητώντας άμεσα τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας. Από οικονομική άποψη, θα δημιουργούσε ενεργειακούς διαδρόμους που θα παρέκαμπταν τον Βόσπορο, ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και μειώνοντας παράλληλα την επιρροή της Άγκυρας σε βασικές οδούς εφοδιασμού. Η συμμαχία αυτή θα ενίσχυε επίσης τους διπλωματικούς δεσμούς στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενισχύοντας ένα ενιαίο μπλοκ που αντιτίθεται στις νέο-οθωμανικές πολιτικές της Τουρκίας.
– Πιστεύετε ότι ο πρόεδρος Τραμπ μπορεί πραγματικά να τερματίσει τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή; Αν ναι, πώς;
– Ναι, μέσω μιας αποφασιστικής στρατηγικής κατά του «κεφαλιού του φιδιού», του Ιράν. Εάν οι ΗΠΑ επικεντρωθούν στην ενεργό καταπολέμηση του ιρανικού καθεστώτος -και όχι απλώς στον περιορισμό του-, η περιφερειακή επιρροή του θα καταρρεύσει. Αυτό θα απαιτούσε συνεχή οικονομική πίεση, διάλυση της πυρηνικής υποδομής του Ιράν και ενεργή και αδιάλειπτη υποστήριξη των προσπαθειών της βάσης εντός του Ιράν για την αμφισβήτηση του καθεστώτος. Με την αποδυνάμωση του Ιράν, η ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να αποκλιμακωθεί.
