Η Προεδρία της Δημοκρατίας είναι ίσως η κυριότερη αιτία του παγετώνα που σκεπάζει τις σχέσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη με τους πρώην πρωθυπουργούς, Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά, επισημαίνουν σοβαρές πηγές. Ο Σαμαράς είναι πεπεισμένος ότι πλήρωσε με τη διαγραφή του τη δημόσια πρότασή του να μετακομίσει στο Προεδρικό Μέγαρο ο Καραμανλής. Κάποιοι άλλοι όμως λένε ότι τόσο ο Σαμαράς όσο και ο Καραμανλής είχαν και έχουν την ίδια επιθυμία να γίνουν Πρόεδροι (έστω και αν επίμονα το διαψεύδουν). Μετά τις τελευταίες εξελίξεις το ενδεχόμενο να γίνει Πρόεδρος ο Σαμαράς, που ποτέ δεν συζητήθηκε θετικά στο Μέγαρο Μαξίμου, είναι πλέον ανύπαρκτο. Ωστόσο η διαγραφή του ενδεχομένως αυξάνει περισσότερο τις πιθανότητες επιλογής ενός δεξιού πολιτικού. Αν υποθέσουμε ότι ο Μητσοτάκης αποδεχθεί την αναγκαιότητα να ενθρονίσει έναν δεξιό στην Προεδρία έτσι ώστε να εξαγνιστεί η Νέα Δημοκρατία από τους υπερβολικούς «χαριεντισμούς» της με το μεταρρυθμιστικό Κέντρο, γιατί να μην επιλέξει το ισχυρότερο αντίδοτο; Γιατί, αναρωτιούνται ορισμένοι νεοδημοκράτες, να μη μαλακώσει τη μέχρι σήμερα σθεναρή απροθυμία του για τον Καραμανλή;
Η απροθυμία αυτή οφείλεται κυρίως στον προβληματισμό του πρωθυπουργού ότι μια πιθανή επιλογή Καραμανλή μπορεί να προκαλέσει την παλινδρόμηση της δημόσιας συζήτησης στον επιμερισμό των ευθυνών για την οικονομική κρίση. Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που οι πιθανότητες μιας συγκατοίκησης Μητσοτάκη – Καραμανλή (κατ’ αναλογία εκείνης του πατέρα Μητσοτάκη με τον θείο Καραμανλή το 1990) είναι μάλλον μηδαμινές. Σύμφωνα με τη λογική αυτή μια Προεδρία Καραμανλή είναι σχεδόν εξίσου προβληματική με μια Προεδρία Γιώργου Παπανδρέου. Και οι δύο στρέφουν τη σκέψη σε οδυνηρές εποχές και όχι στο μέλλον.
Η λίστα των προσώπων
Οι μυστικές ποιοτικές και ποσοτικές μετρήσεις που διενεργούνται για λογαριασμό του Μεγάρου Μαξίμου μέχρι πρόσφατα δεν περιελάμβαναν τον Καραμανλή, αλλά τον Νίκο Δένδια και τον Κώστα Τασούλα. Περιελάμβαναν όμως και προσωπικότητες της Κεντροαριστεράς, όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Ποιος θα είναι ο «τυχερός»; Κάποιος από τους παραπάνω ή ένα «μυστικό χαρτί» που ο πρωθυπουργός κρύβει στο μανίκι του;
Κάθε πρωθυπουργός γνωρίζει ότι η επιλογή του Προέδρου συμβολίζει το ύφος και τον χαρακτήρα της διακυβέρνησής του στα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός ότι το προεδρικό αξίωμα είναι απαλλαγμένο από κάθε εκτελεστική αρμοδιότητα. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν σήμερα δύο σχολές σκέψης. Η πρώτη υποστηρίζει ότι ο Μητσοτάκης θα πρέπει να επιλέξει πρόσωπο από την κυβερνητική παράταξη, επιστρέφοντας στην αρχική παράδοση της μεταπολίτευσης (1975-1995) όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προερχόταν από τον πολιτικό χώρο της κυβέρνησης που τον επέλεγε (Κωνσταντίνος Τσάτσος, 1975, Κωνσταντίνος Καραμανλής, 1980, Χρήστος Σαρτζετάκης, 1985, παλινόρθωση Καραμανλή, 1990).
Η δεύτερη σχολή σκέψης υποστηρίζει ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η μετά το 1995 παράδοση, βάσει της οποίας η κυβέρνηση επιλέγει πρόσωπο το οποίο συνδέεται με την παράταξη που βρίσκεται στην αντιπολίτευση, επιτυγχάνοντας έτσι διακομματική συναίνεση και ευρείες πλειοψηφίες, στη σχετική κοινοβουλευτική ψηφοφορία (Κωστής Στεφανόπουλος, 1995, Κάρολος Παπούλιας, 2005, Προκόπιος Παυλόπουλος, 2015, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, 2020).
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο σφυγμός της ελληνικής κοινωνίας που αφουγκράζεται ο πρωθυπουργός δείχνει ότι ο Νίκος Δένδιας υπερείχε στο πεδίο της Κεντροδεξιάς και ο Ευάγγελος Βενιζέλος στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Πολλοί αναρωτιούνται αν ο Kυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Ανδρουλάκης θα δοκιμάσουν να αιφνιδιάσουν ο ένας τον άλλον. Θα μπορούσε λόγου χάρη ο ένας να σπεύσει με μια πρόταση που ο άλλος δεν θα μπορούσε να καταψηφίσει χωρίς να εκτεθεί στην κοινή γνώμη.
Για παράδειγμα, ο Ανδρουλάκης θα μπορούσε να προτείνει την ανανέωση της θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, προτάσσοντας την αίσθηση καθήκοντος, τη θεσμική και πολιτειακή σεμνότητα, αλλά και την τόλμη της να υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις μεταρρυθμιστικές ιδέες. Ενα πιθανό «όχι» από τον πρωθυπουργό θα ισοδυναμούσε με υπαναχώρηση από τους συμβολισμούς της πρώτης τετραετίας. Ωστόσο, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ λέει στους συνομιλητές του ότι δεν πρόκειται να ανοίξει την προεδρολογία έως τον Ιανουάριο.
Το στάνταρ και το ρίσκο
Θα μπορούσε, από την άλλη πλευρά, ο Μητσοτάκης να αιφνιδιάσει τον Ανδρουλάκη με μια κεντροαριστερή πρόταση. Στο περιβάλλον του προέδρου του ΠΑΣΟΚ δεν ανησυχούν. Προεξοφλούν ότι ο πρωθυπουργός θα επιλέξει δεξιό Πρόεδρο. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που υποψιάζονται ότι θα αγνοήσει τη βαθιά ψυχή της Δεξιάς και θα προτείνει την ανανέωση της θητείας της κυρίας Σακελλαροπούλου κόντρα σε όλα τα προγνωστικά. Απέναντι στο «νιετ» της πατριωτικής Δεξιάς για την κυρία Σακελλαροπούλου ο Μητσοτάκης δεν είναι απίθανο να απαντήσει ότι δεν αποδέχεται εκβιασμούς. Τουλάχιστον αυτό λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης του. Αλλωστε το ρίσκο θα είναι λελογισμένο. Η εκτίμηση είναι ότι ελάχιστοι βουλευτές της Ν.Δ. θα τολμήσουν να διαφοροποιηθούν.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο σφυγμός της ελληνικής κοινωνίας που αφουγκράζεται ο πρωθυπουργός δείχνει ότι ο Νίκος Δένδιας υπερείχε στο πεδίο της Κεντροδεξιάς και ο Ευάγγελος Βενιζέλος στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Από την άλλη πλευρά πολλοί επιμένουν ότι μια δεξιά στροφή στο Προεδρικό Μέγαρο θα έχει οφέλη για τη Ν.Δ. Το σενάριο Δένδια φαίνεται ότι προσκρούει στην επίμονη απροθυμία του ιδίου.
Το μεγαλύτερο «πλεονέκτημα» του Δένδια θα ήταν ότι διαβαίνοντας το κατώφλι της Προεδρίας θα αποσυρόταν από την κούρσα της διαδοχής της Νέας Δημοκρατίας. Θα ήταν η δεύτερη βελούδινη εκκαθάριση δελφίνου έπειτα από την εθελοντική «χρυσή εξορία» του Απόστολου Τζιτζικώστα στις Βρυξέλλες.
Το άλλο πρόσωπο από τη Δεξιά που συζητείται είναι ο Κώστας Τασούλας. Εχει ψηφιστεί πρόεδρος της Βουλής τρεις φορές –μία το 2019 και δύο το 2023– με ευρείες πλειοψηφίες και είναι έμπιστος και εξ απορρήτων του πρωθυπουργού. Ο Τασούλας, ο Βενιαμίν των πολιτικών υιών του Αβέρωφ, είναι γέννημα-θρέμμα της Δεξιάς την ίδια ώρα που η ευφράδεια, η μόρφωση και το χιούμορ του είναι στοιχεία που τον καθιστούν συμπαθή και στην Κεντροαριστερά.
Η αγάπη του για τους συμβολισμούς και την ποίηση μαζί με μια δόση ανοιχτόμυαλου πατριωτισμού με την οποία κοσμεί τις ομιλίες του τον καθιστούν πανέτοιμο για το μαγγανοπήγαδο του ρόλου πίσω από τα «μεγάλα και υψηλά» τείχη της Προεδρίας. Αλλωστε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι κατά βάση ο τελετάρχης του πολιτεύματος. Πάνω απ’ όλα δεν θα κουράζει τον Μητσοτάκη με δονκιχωτισμούς. Οσο για τη δημοτικότητά του μπορεί να μην έχει την αποδοχή του Δένδια (με τον οποίο ήταν συνυποψήφιοι στο ψηφοδέλτιο της ΔΑΠ Νομικής το 1980), αλλά κινείται σε καλό επίπεδο.
Από την προεδρική εξίσωση δεν θα μπορούσαν να αποκλειστούν οι πρώην υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί Παναγιώτης Πικραμμένος και Ιωάννης Σαρμάς, ενώ εξακολουθεί να συζητείται ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Και οι τρεις είναι προσωπικότητες με κύρος και σοβαρότητα που εμπνέουν σεβασμό σε ευρύτερα ακροατήρια. Θυμίζουμε επίσης ότι το 2020 είχε συζητηθεί το όνομα της δημοφιλούς καθηγήτριας Ιστορίας του ΕΚΠΑ, Μαρίας Ευθυμίου, η οποία χαίρει εκτίμησης σε όλους τους πολιτικούς χώρους.
Ενας πολύ ενδιαφέρον πρόεδρος θα ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Μια Προεδρία Βενιζέλου θα ήταν το επιστέγασμα μιας πληθωρικής πολιτικής διαδρομής. Ωστόσο, η πολυσχιδής ιδιοσυγκρασία του θα αποκτούσε πολλαπλασιαστική δυναμική. Οι μηνιαίες επαφές Βενιζέλου – Μητσοτάκη στο Προεδρικό Μέγαρο θα είχαν μεγαλύτερο πολιτικό ενδιαφέρον απ’ όσο θα ήθελε ο πρωθυπουργός.
Το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να προτείνει πρώτο τον Βενιζέλο, αλλά ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δεν θα ήθελε να χρησιμοποιηθεί το όνομά του μόνο στο πλαίσιο ενός πολιτικού παιχνιδιού. Θα ήθελε ιδανικά να προταθεί από κοινού από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., αλλά μάλλον έχει προεξοφλήσει στωικά ότι δύσκολα η Ιστορία θα κλείσει μαζί του ραντεβού στο Παλάτι κάτω από την ελαιογραφία του Γάλλου ζωγράφου Ζωρζ Σκοτ που απεικονίζει τον έφιππο Κωνσταντίνο Α΄ στην Ηπειρο το 1913 (βρίσκεται στον πρώτο όροφο).
Το μακρινό 2020
Η μη ανανέωση της θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου εκθέτει τον Μητσοτάκη στην κριτική ότι υπαναχωρεί από τα προτάγματα του 2020, όταν με τη συγκεκριμένη επιλογή προχώρησε σε ένα διπλό άνοιγμα στις γυναίκες και στο μεταρρυθμιστικό Κέντρο. Σήμερα υπάρχουν «παίκτες», όπως ο Αλέξης Τσίπρας, που δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι ο Μητσοτάκης που μόλις πέρυσι κέρδισε δύο εθνικές εκλογές (και φέτος τις ευρωεκλογές) θα σπαταλήσει την πιο συμβολική πρωτοβουλία της δεύτερης τετραετίας του για να γίνει όμηρος των «σκληροπυρηνικών» βουλευτών του. Αποκλείεται, λένε, να ξεγελαστεί και να πιστέψει ότι η πρωτοκαθεδρία της Ν.Δ. κινδυνεύει από τη Δεξιά περισσότερο απ’ όσο εξαρτάται από το Κέντρο.
Κατά συνέπεια, θεωρούν πιο πιθανό, αν δεν τολμήσει την επανεκλογή της κυρίας Σακελλαροπούλου να επιλέξει μια άλλη προσωπικότητα που σε επίπεδο συμβολισμών θα είναι φυσική συνέχεια (και όχι αναίρεση) της σημερινής Προέδρου. Ενα ιδανικό τέτοιο πρόσωπο, λένε οι καχύποπτοι, θα μπορούσε να είναι η Μαρία Δαμανάκη. Δύσκολα άλλη προσωπικότητα συμβολίζει τόσο πιστά τις διαφορετικές φάσεις και εκδοχές της μεταπολίτευσης – την ωρίμανση των ιδεολογιών, τη θέση της γυναίκας και τις αντιλήψεις για την Ευρώπη όπως εξελίχθηκαν στον χρόνο. Είναι άλλωστε γνωστό ότι απασχόλησε τον πρωθυπουργό ως πιθανή Πρόεδρος και το 2020, αλλά επικράτησε η άγνωστη τότε στο ευρύ κοινό Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, κυρία Σακελλαροπούλου.
Εν κατακλείδι, άλλοι στοιχηματίζουν υπέρ ενός δεξιού Προέδρου και άλλοι επιμένουν ότι «ο Μητσοτάκης θα μας αιφνιδιάσει» με το πείσμα του να απευθύνεται στο Κέντρο. Ο πρωθυπουργός αναμένεται να λάβει τις τελικές αποφάσεις του στις διακοπές των Χριστουγέννων –προφανώς κατά τη διάρκεια ενός επί του Ορους διαλογισμού– οι οποίες θα δημοσιοποιηθούν μέσα στον Ιανουάριο. Η συνέχεια επί σκηνής.
Οι περιπέτειες της εκλογής Προέδρων
Από το 1975, με την έναρξη ισχύος του νέου Συντάγματος, έως και το 1990, το εκάστοτε κυβερνών κόμμα πρότεινε για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα πρόσωπο της παράταξης ή προερχόμενο από τον ίδιο ιδεολογικό χώρο. Από το 1995, καθιερώθηκε το έθιμο η κυβερνητική πλειοψηφία να προτείνει πρόσωπα που δεν προέρχονται από τους κόλπους της ώστε να επιτυγχάνεται η εκλογή τους με ευρεία συναίνεση.
__________________________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: Το είδωλο του εύζωνα αντικατοπτρίζεται στον καθρέφτη του Προεδρικού Μεγάρου, το οποίο τελεί εν αναμονή του επόμενου «ενοίκου» του. Ο πρωθυπουργός θα ανοίξει τα χαρτιά του τον Ιανουάριο και μέχρι τότε όλα τα ενδεχόμενα μοιάζουν ανοικτά. Θα προτείνει ξανά την Κατερίνα Σακελλαροπούλου; Μια προσωπικότητα από τα αριστερά της Ν.Δ.; Ή θα καταφύγει στη δεξαμενή του κόμματός του; [ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ / ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ]
