Δε γνωρίζουμε ούτε πώς θα διατυπωθεί ούτε πώς τελικά θα ψηφιστεί η αλλαγή του άρθρου 16 του ισχύοντος Συντάγματος, ώστε να δίνει δυνατότητα ανάπτυξης πανεπιστημιακών μονάδων εκτός των δημόσιων πανεπιστημίων. Εχουν όμως «ανάψει» τα μολύβια, έχουν «γεμίσει» τα τηλεοπτικά παράθυρα και ετοιμάζονται κινητοποιήσεις. Με 50 χρόνια συνεχούς υπηρεσίας σε όλες τις βαθμίδες του ελληνικού πανεπιστημίου, από φοιτητής ώς πρύτανης, θα καταθέσω και τις δικές μου απλές (απλοϊκές;) σκέψεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα
Ουσιαστικά δεν είμαι αντίθετος στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με επιφυλάξεις που θα διατυπώσω στη συνέχεια, πρώτα πρώτα γιατί δε θέλω να «στρουθοκαμηλίζω». Υπάρχουν παντού γύρω μας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό που εδρεύει απέναντι από τους στύλους του Ολυμπίου Διός, κάτω ακριβώς από τον ίσκιο της Ακρόπολης.
Επομένως είναι ήδη εδώ, συνήθως «υπό τη σκέπη» κάποιου κέντρου ελευθέρων σπουδών και άρα δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του υπουργείου Παιδείας και δίνουν «χαρτιά» των μητρικών ιδρυμάτων, με λίγη ή καθόλου πολλές φορές παρακολούθηση μαθημάτων στην πραγματική έδρα του πανεπιστημίου. Πρέπει δε να παραδεχτούμε ότι οι κάτοχοι αυτών των τίτλων χρησιμοποιούνται στην ελεύθερη αγορά, μια και αυτή δεν απαιτεί κρατική αναγνώριση από το πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ, εκτός από αυτούς που καλύπτονται π. χ. από το Τεχικό Επαγγελματικό Επιμελητήριο, αλλά και αυτοί για πόσο ακόμα; Επίσης, δεν μπορούν να διεκδικήσουν θέσεις στο δημόσιο τομέα. Γιατί, λοιπόν, να μην έχουμε να κάνουμε μόνο με το ίδιο το πανεπιστήμιο, για την εγκατάσταση του οποίου θα πρέπει να έχουν προκαθοριστεί οι βασικές προϋποθέσεις ταυτόχρονα με την ψήφιση του άρθρου 16, όπως π. χ. ο τρόπος επιλογής φοιτητών, καθώς και η τύχη τους σε περιπτώσεις οποιασδήποτε μορφής «πτώχευσης». Το αν πράγματι προβλεφθούν τα παραπάνω είναι η βασική μου επιφύλαξη.
Να σημειώσω ότι έτσι ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών που θα σπούδαζαν στο εξωτερικό, είτε επειδή δε «χωρούν» στο ήδη υπερφορτωμένο δημόσιο πανεπιστήμιο είτε για άλλους λόγους, θα παραμείνουν στην Ελλάδα ξοδεύοντας λιγότερα ίσως χρήματα από αυτά που θα ξόδευαν σε ξένες οικονομίες. Και είναι αυτονόητο ότι θα πρόκειται για μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, που τα πέραν των ανελαστικών αναγκών χρήματα θα χρησιμοποιούνται για βελτίωση εξοπλισμού και υποτροφίες. Να σημειώσω ότι τέτοια ιδρύματα έχουν ήδη οι δύο νέες χώρες της Ε. Ε., η Βουλγαρία και η Ρουμανία, και ετοιμάζεται να ιδρύσει και η Κύπρος.
Προσωπικό και υποδομές
Τέλος, μήπως κινδυνεύει να υποβαθμιστεί το δημόσιο πανεπιστήμιο; Σαφέστατα όχι από αυτό. Γιατί έχει ένα θαυμάσιο, στην πλειοψηφία του, προσωπικό και επίσης όχι αμελητέες υποδομές, δεδομένα που δύσκολα θα αποκτήσει ξένος οργανισμός. Και φυσικά αυτά δεν αρκούν. Παράλληλα και υποχρεωτικά η μεν αλλαγή στο άρθρο 16 πρέπει να συνοδεύεται από χρονοδιάγραμμα αύξησης των δαπανών για τη δημόσια Παιδεία στο 5% – 5,5% του ΑΕΠ, τα δε πανεπιστήμια άμεσα να αρχίσουν αξιόπιστη αξιολόγηση, για να αναδείξει το καθένα τους κάθε μορφής αδυναμίες του και να προγραμματίσει μαζί με την πολιτεία τη θεραπεία τους. Και αυτή είναι η άλλη μου επιφύλαξη. Θέλω ακόμα να πιστεύω ότι, επειδή αυτά κατέχουν τη γνώση, τελικά δε θα θελήσουν να παραχωρήσουν τα ίδια στον ιδιωτικό τομέα βασικά τους δικαιώματα (ή μήπως υποχρεώσεις;), όπως οι διάφορες μορφές διά βίου και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Και θα είναι τραγέλαφος τα πανεπιστήμια να αρνούνται αλλά οι πανεπιστημιακοί να συμμετέχουν!
