–Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι σημαντικότερες ευκαιρίες και προκλήσεις για την εταιρεία σας ενόψει των διεθνών γεωπολιτικών ανακατατάξεων και των τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κλιματική κρίση;
-Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα από το επίκεντρο της πολυετούς κρίσης στο οποίο βρέθηκε την προηγούμενη δεκαετία για ποικίλους λόγους -οι περισσότεροι των οποίων εκτός του άμεσου ελέγχου του- έχει εισέλθει σε τροχιά δυναμικής ανάκαμψης. Οι συστημικές τράπεζες υλοποίησαν τα προηγούμενα χρόνια τα πιο φιλόδοξα προγράμματα Εταιρικού Μετασχηματισμού συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο τομέα της οικονομίας και συνεχίζουν να προσαρμόζονται με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα στις τάσεις που διαμορφώνονται στο ανταγωνιστικό περιβάλλον του κλάδου, τις αυξανόμενες και διαφοροποιημένες ανάγκες διεθνών και εγχώριων πελατών και της πραγματικής οικονομίας.
Η Τεχνολογική Εμβάθυνση και η ενδυνάμωση των πυλώνων Εταιρικής Διακυβέρνησης, Κοινωνικής Ευθύνης και Κλιματικής Προστασίας (ESG) διαπερνά κάθε πτυχή της τραπεζικής λειτουργίας και αποτυπώνεται τόσο στη στρατηγική και τις επιδόσεις της Εθνικής Τράπεζας, όσο και στο εύρος, τη διαφοροποίηση και την ποιότητα των υπηρεσιών της, οι οποίες συνεχώς αναβαθμίζονται με επίκεντρο τον πελάτη.
Στη Γενική Διεύθυνση Εταιρικής & Επενδυτικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, επιχειρούμε διαρκώς να καθιστάμεθα επιταχυντές των εξελίξεων. Έχουμε διαχρονικά διαδραματίσει κομβικό ρόλο στο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, με το 2024 να αποτελεί μια νέα χρονιά «ορόσημο» της συμβολής μας προς αυτή την κατεύθυνση. Στα κρίσιμα σημεία της εν λόγω συμβολής περιλαμβάνονται:
α) η απρόσκοπτη χρηματοδότηση νευραλγικών ‘Έργων υψηλής τεχνικής πολυπλοκότητας, αλλά και σημαντικού οικονομικού πολλαπλασιαστή για την Ευρώπη συνολικά, η οποία ξεπέρασε το €1,7 δισ. σε όρους καθαρής πιστωτικής επέκτασης, καλύπτοντας πρωτίστως έργα ενεργειακών διασυνδέσεων, οδικών αξόνων, παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, αλλά και διακρατικών ψηφιακών δικτύων,
β) η ικανοποιητική απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ),
γ) η αυξανόμενη ροή πιστώσεων για τη χρηματοδότηση εταιρικών επενδυτικών σχεδίων και ανασχηματισμών
δ) o πρωταγωνιστικός συμβουλευτικός ρόλος της Εθνικής μέσω του εξειδικευμένου πυλώνα Επενδυτικής Τραπεζικής στις εκδόσεις εταιρικών ομολόγων στην εγχώρια αγορά (mini-bonds), σε εξαγορές και συγχωνεύσεις (LBOs) και την εισαγωγή εταιρικών τίτλων στο χρηματιστήριο αξιών (IPOs).
Μέσα σε ένα περιβάλλον διαρκών προκλήσεων, μεταβλητότητας και πρωτοφανούς ρυθμού αλλαγών στο τεχνολογικό και χρηματοοικονομικό πεδίο, η ταχύτητα ανταπόκρισης και η προσαρμοστικότητα αποτελούν κομβικές προϋποθέσεις, όχι απλώς για να συμβαδίζουμε, αλλά για να διαμορφώνουμε τις εξελίξεις δίπλα στους πελάτες μας. Αισθανόμαστε ότι αυτή είναι και η προσδοκία των πελατών μας από την Εθνική Τράπεζα.
Με εφαλτήριο την υψηλή ρευστότητα και την κεφαλαιακή μας επάρκεια, επιδιώκουμε να καινοτομούμε, εισάγοντας για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά πρωτότυπες χρηματοδοτήσεις και χρηματοοικονομικά προϊόντα, τα οποία προσφέρουν απτές λύσεις στα νέα δεδομένα της αγοράς, υποστηρίζοντας τους πελάτες μας στη δική τους μετάβαση. Ταυτόχρονα, επενδύουμε συστηματικά στο ανθρώπινο δυναμικό, στα συστήματά μας, στις εγκριτικές μας διαδικασίες και προσαρμόζουμε τη στρατηγική μας για να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη από την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης και Κλιματικών Προτεραιοτήτων στην καθημερινή τραπεζική πρακτική.
Η ταχύτητα των εξελίξεων δημιουργεί αναμφισβήτητα και μεγάλο εύρος προκλήσεων και κινδύνων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον αυξανόμενο ανταγωνισμό ακόμη και από μη τραπεζικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις, την ταχεία απαξίωση επιχειρηματικών και τεχνολογικών προτύπων, την ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης, την εμβάθυνση των προτύπων ESG και την προσαρμογή στα διαρκώς εξελισσόμενα θέματα ρυθμιστικού, εποπτικού πλαισίου και κυβερνοασφάλειας.
Ξεκινούμε από ισχυρή αφετηρία, αλλά γνωρίζουμε ότι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δύσκολα προβλέψιμες συνθήκες σε ένα ευμετάβλητο σκηνικό διεθνώς. Για το λόγο αυτό είμαστε σε διαρκή ετοιμότητα, παρακολουθώντας στενά και προσαρμόζοντας, όπου χρειάζεται, την υλοποίηση της εταιρικής μας στρατηγικής.
–Ανησυχείτε για τον «ενεργειακό πληθωρισμό»;
–Οι τιμές της Ενέργειας τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιάσει σημαντικές διακυμάνσεις, οι οποίες προκλήθηκαν κυρίως από τις γεωπολιτικές κρίσεις. Η εκλογή Trump και ο διαφαινόμενος αντίκτυπος στις σχέσεις Κίνα-ΗΠΑ-ΕΕ, ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εντάσεις στη Μ. Ανατολή, η αύξηση και η μεταβλητότητα των τιμών ορυκτών καυσίμων, η λειτουργία τόσο της εγχώριας όσο και της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού, κυρίως με τις ανεπαρκείς διασυνδέσεις δικτύων μεταφοράς, αλλά και οι αδυναμίες της γενικότερης ενεργειακής στρατηγικής της Ευρώπης, επηρεάζουν τη δυναμική της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης.
Στη τρέχουσα συγκυρία διαφαίνεται μια προσπάθεια να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε δύο κόσμους∙ της ενεργειακής μετάβασης και της ενεργειακής ασφάλειας και αυτονομίας. Και είναι ακριβώς το επίπεδο της ενεργειακής αυτονομίας αυτό το οποίο πρωτίστως θα επηρεάσει τη διαμόρφωση του «ενεργειακού πληθωρισμού».
Η κύρια συνισταμένη όλων των προσπαθειών μας πρέπει να είναι η μείωση των εξωτερικών εξαρτήσεων, τόσο σε επίπεδο κρίσιμων πρώτων υλών όσο και σε επίπεδο ενεργειακών προϊόντων, γεγονός πού θα οδηγήσει στην αύξηση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας. Ο «ενεργειακός πληθωρισμός» δεν πρέπει να μας ανησυχεί, αλλά να μας ενεργοποιεί προς την κατεύθυνση των ενεργειακών επενδύσεων που θα μας προσφέρουν φθηνότερη ενέργεια, περισσότερη αυτονομία και εκτεταμένες διασυνδέσεις με άλλες χώρες. Χρειάζεται μια ισορροπημένη προσέγγιση, που δεν θα αγνοεί τις αγορές, αλλά θα ενισχύει τις επενδύσεις σε ανθεκτικά και διαφοροποιημένα ενεργειακά συστήματα. Αυτή η προσέγγιση αναδεικνύεται ως ενδεδειγμένη σύμφωνα με την έκθεση Draghi στα τέλη του 2024, καθώς και την πρόσφατη «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι γεωπολιτικοί παράγοντες και οι περιφερειακές εντάσεις επηρεάζουν αναμφίβολα την πορεία υλοποίησης σημαντικών έργων, δημιουργώντας πιέσεις. Η πρόοδος, όμως, είναι σημαντική και τα δρομολογούμενα έργα, ειδικά στο πεδίο των ΑΠΕ και των ενεργειακών υποδομών, θέτουν τις βάσεις για ένα πιο αποτελεσματικό και ανταγωνιστικό ενεργειακό μείγμα, το οποίο θα ενισχύσει τη φαρέτρα μας στην εξομάλυνση του φαινομένου του «ενεργειακού πληθωρισμού» μεσοπρόθεσμα.
Όπως προαναφέρθηκε, στην αντιμετώπιση του «ενεργειακού πληθωρισμού» η Εθνική Τράπεζα προτάσσει την Καινοτομία, εισάγοντας στην ελληνική αγορά πρωτοπόρες λύσεις ικανές να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες των πελατών μας:
- Σχεδιάσαμε αποκλειστικά το γνωστό πλέον ενεργειακό επενδυτικό προϊόν Energy Baseload Swap (EBS), του οποίου η διάθεση ξεκίνησε εντός του 2024, παρέχοντας τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να οριοθετήσουν το ενεργειακό τους κόστος (στην περίπτωση των εταιρικών καταναλωτών) ή να σταθεροποιήσουν το έσοδο τους (στην περίπτωση των παραγωγών) για περίοδο έως και 10 ετών, μέσω διμερούς σύμβασης εξωχρηματιστηριακών παραγώγων επί ενεργειακών προϊόντων που συνάπτεται με την Τράπεζα. Στη βάση αυτή, οι παραγωγοί ΑΠΕ έχουν κλειδωμένη «ταρίφα» χωρίς απαραίτητα να συνάψουν διμερή συμφωνία (PPA) με κάποιο μεγάλο εταιρικό καταναλωτή και ως εκ τούτου αποκτούν την ευχέρεια να προχωρήσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια στην υλοποίηση της επένδυσης και να εξασφαλίσουν πιο εύκολα χρηματοδότηση, δεδομένου του μειωμένου ρίσκου που επιφέρουν οι προβλέψιμες συμβολαιοποιημένες ροές, ενώ αντίστοιχα οι καταναλωτές βελτιστοποιούν το λειτουργικό τους κόστος και προασπίζουν τα περιθώρια κερδοφορίας τους.
- Τυποποιήσαμε Πλαίσιο Χρηματοδότησης Χαρτοφυλακίου Έργων ΑΠΕ, για υφιστάμενη αναχρηματοδότηση ή/ και μελλοντική χρηματοδότηση κατασκευής χαρτοφυλακίων έργων, πολλαπλού καθεστώτος αποζημίωσης μέσω συμβολαίων Feed-in Premium, Feed-in Tariff, ή και Corporate PPAs. Η συμφωνία λειτουργεί σαν «ομπρέλα» με κοινούς βασικούς όρους σε έργα που ικανοποιούν προσυμφωνημένα κριτήρια, σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, παρέχοντας πλήρη ευελιξία και ταχύτητα στον επενδυτή για την υλοποίηση της επένδυσης. Ολοκληρώσαμε, μάλιστα, ως αποκλειστικός συντονιστής, μια από τις μεγαλύτερες συμφωνίες αυτού του τύπου πανευρωπαϊκά για ελληνικό όμιλο εταιρειών.
- Πραγματοποιήσαμε την πρώτη συμβασιοποίηση χρηματοδότησης κατασκευής έργου Αποθήκευσης 50ΜW ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, δημιουργώντας το πρώτο τραπεζικό προηγούμενο στη χώρα για τη δόμηση αντίστοιχων επενδύσεων. Πρόκειται για μια συναλλαγή κομβική για την ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας στην κατεύθυνση διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος.
- Χρηματοδοτήσαμε αποκλειστικά με συγχρηματοδότηση από το ΤΑΑ τη μεγαλύτερη επένδυση της Amazon, του αμερικάνικου κολοσσού υψηλής τεχνολογίας, στην «καθαρή» ενέργεια στην Ελλάδα, για την αγορά ενέργειας από ΑΠΕ, η οποία εν συνεχεία θα εγχέεται στο δίκτυο για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών της εταιρείας τόσο εγχώρια, όσο και στην ΝΑ Ευρώπη, συνδεόμενων κυρίως με data-centers.
- Ενισχύσαμε επενδύσεις σε «καθαρότερα» ορυκτά καύσιμα στο ενεργειακό μίγμα, όπως το φυσικό αέριο. Με αυτό το γνώμονα, χρηματοδοτήσαμε αποκλειστικά στην Αλεξανδρούπολη την πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU) και τη νέα Μονάδα Ηλεκτροπαραγωγής Συνδυασμένου Κύκλου με καύσιμο φυσικό αέριο (CCGT).
Διαχρονικά, στηρίζουμε επίσης τις χρηματοδοτήσεις των ΑΠΕ, με χαρτοφυλάκιο το οποίο ανέρχεται σε €3 δισ., καταλαμβάνοντας μερίδιο αγοράς ~30%, σε όλο το φάσμα των παραδοσιακών τεχνολογιών, ενώ έχουμε απορροφήσει το 80% των κεφαλαίων ύψους €1 δισ. της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στο πλαίσιο του προγράμματος Green Investments στην Ελλάδα.
Τέλος, στις συνθήκες που διαμορφώνει η τεχνολογική, παράλληλα με την ενεργειακή, μετάβαση, ειδική αναφορά χρήζει στον ρόλο τον οποίο αναμένεται να διαδραματίσει η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence – AI) στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του κλάδου της ενέργειας. Το ΑΙ μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του «ενεργειακού πληθωρισμού» μέσω της ενίσχυσης της διείσδυσης των ΑΠΕ στο σύστημα, προβλέποντας και βελτιστοποιώντας τη λειτουργία τους, ενώ ταυτόχρονα δύναται να συνδράμει στην επίτευξη σημαντικής εξοικονόμησης ενέργειας, με την ένταξη «έξυπνων» δικτύων και την καλύτερη διαχείριση των φορτίων. Δεδομένων όμως των προκλήσεων που συνοδεύουν τα εν λόγω νέα μοντέλα λειτουργίας, όπως η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας για τη λειτουργικότητα του ΑΙ μέσω μεγάλων data-centers, αλλά και προκλήσεις κυβερνοασφάλειας, ρυθμιστικού και νομικού πλαισίου, η ευρωπαϊκή στρατηγική θα πρέπει να συμβάλει συντεταγμένα στην προάσπιση του επωφελούς ρόλου της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ενέργεια.
–Ποιες πρωτοβουλίες θεωρείτε κρίσιμες για τη διατήρηση της βιωσιμότητας και της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, ώστε να ανταποκριθεί στις ραγδαίες αλλαγές σε διεθνές επίπεδο;
–Στον επιχειρηματικό τομέα η κινητικότητα βαίνει αυξανόμενη, με κινητήρια δύναμη τόσο εγχώρια, όσο και διεθνή επενδυτικά κεφάλαια. Αυτό είναι εμφανές από την ανοδική τροχιά των εξαγορών και συγχωνεύσεων, καθώς και τη δυναμική εισροή Αμέσων Ξένων Επενδύσεων τα τελευταία έτη -περίπου €23 δισ. την προηγουμένη τετραετία- παρά την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής μέχρι τα μέσα του 2025.
Ταυτόχρονα, οι επιχειρηματικές επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο έχουν επανέλθει στα επίπεδα πριν την κρίση, με το σχετικό «επενδυτικό» κενό να μειώνεται προοδευτικά με ταχύτερο ρυθμό συγκριτικά με το σύνολο της οικονομίας, ενώ το είδος των εν λόγω επενδύσεων αφορά κυρίως κατηγορίες υψηλής τεχνολογίας.
Είναι εμφανές ό,τι σταδιακά συντρέχουν οι πλέον βασικές προϋποθέσεις για την ενίσχυση της επενδυτικής ανταγωνιστικότητα της χώρας, με προεξέχουσες την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, τις θετικές προοπτικές της οικονομίας, και την ισχυρή εικόνα ενός σημαντικού αριθμού ελληνικών επιχειρήσεων με αυξημένη εξωστρέφεια, κινητικότητα και συνεπείς χρηματοοικονομικές επιδόσεις, οι οποίες συνιστούν τη ραχοκοκαλιά της εγχώριας παραγωγικής βάσης. Το φορολογικό πλαίσιο έχει καταστεί πιο ανταγωνιστικό και το χρηματοοικονομικό περιβάλλον ιδιαίτερα υποβοηθητικό.
Οι προκλήσεις όμως παραμένουν σημαντικές και περιλαμβάνουν, ενδεικτικά και με διαφορετική βαρύτητα ανά κλάδο, πτυχές όπως το υψηλό ενεργειακό κόστος που προαναφέραμε, τον χαμηλό βαθμό ενσωμάτωσης της εγχώριας παραγωγής στις αλυσίδες εφοδιασμού και παραγωγής της ΕΕ, τον «αθέμιτο» ανταγωνισμό από τρίτες χώρες, καθώς και μια σειρά από βαθύτερα διαρθρωτικά θέματα τη ελληνικής οικονομίας όπως παιδεία, διασύνδεση παραγωγής και αγοράς εργασίας, ρυθμιστικό πλαίσιο και ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης.
Η υστέρηση εντάσσεται στη συνολικότερη υστέρηση της ευρωπαϊκής πολιτικής σε κρίσιμα πεδία για την προάσπιση της μακροχρόνιας ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, όπως εμφατικά ανέδειξε ως ζήτημα σχεδόν υπαρξιακό, η πρόσφατη έκθεση Draghi. Τρεις είναι οι βασικοί άξονες αιχμής για την επανατοποθέτηση ενός ανταγωνιστικού οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης της Ευρώπης, οι οποίοι συνίστανται κυρίως στην τεχνολογική μετάβαση και ψηφιοποίηση για τη μείωση της Απόκλισης Καινοτομίας (innovation gap) με την Κίνα και τις ΗΠΑ, στον έλεγχο του ενεργειακού κόστους και στην ενίσχυση της αυτονομίας. Η πρόκληση είναι τεράστια για όλους: ευρωπαϊκούς θεσμούς, κράτη-μέλη, μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και βεβαίως τράπεζες. Στο ευρύτερο πνεύμα της έκθεσης Draghi αναδείχθηκε η εκτεταμένη ανάγκη άντλησης χρηματοδοτικών κεφαλαίων από εναλλακτικές πηγές, με ενισχυμένο το ρόλο μια ενιαίας αρχής Κεφαλαιαγοράς που θα διευκολύνει το πλαίσιο πρόσβασης εταιρειών σε αυτήν, την προώθηση των τιτλοποιήσεων ως εργαλείου διεύρυνσης των κεφαλαιοποιήσεων, την αναβάθμιση των χρηματοδοτήσεων προκειμένου να αντικατοπτρίζουν την τεχνική πολυπλοκότητα κρίσιμων έργων αιχμής, αλλά και την επέκτασή τους προς ιδιωτικά κεφάλαια υψηλότερου επιχειρηματικού ρίσκου, όπως angel investors, private equities και venture capitals, τα οποία υποστηρίζουν νεοφυείς επιχειρήσεις σε αναπτυσσόμενους κλάδους όπως αυτός της Τεχνολογίας.
Με γνώμονα τις προαναφερθείσες ανάγκες στρατηγικής κατεύθυνσης, στη Γενική Διεύθυνση Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής έχουμε διευρύνει τον προϊοντικό μας προσανατολισμό προκειμένου να παράξουμε πρόσθετη αξία εναλλακτικών λύσεων άντλησης κεφαλαίων για τους πελάτες μας, πέραν των Εταιρικών Χρηματοδοτήσεων (Corporate) και Σύνθετων Χρηματοδοτήσεων ‘Έργων (Structured Financing) για τις οποίες αποτελούμε σταθερά πυλώνα αξιοπιστίας και τράπεζα πρώτης επιλογής.
- Δομήσαμε την πρώτη συναλλαγή τιτλοποίησης εταιρικών απαιτήσεων (corporate receivables) στην ελληνική αγορά, συμβατή με τις αρχές και τα ρυθμιστικά πρότυπα της αρμόδιας Ευρωπαϊκής αρχής (ESMA).
- Δομήσαμε αποκλειστικά και ηγηθήκαμε χρηματοδοτικά της πρωτοποριακής συναλλαγής κατασκευής και λειτουργίας Υποθαλάσσιου Καλωδίου Ψηφιακής Διασύνδεσης Δεδομένων μεταξύ Ευρώπης και Σαουδικής Αραβίας, ενός κρίσιμου έργου για την τεχνολογική διασύνδεση και αναβάθμιση της Ευρώπης. Στην Εθνική Τράπεζα για την προκείμενη συναλλαγή απονεμήθηκε, μάλιστα, το βραβείο «Συναλλαγή Υποδομής της Χρονιάς» (Infrastructure Deal of the Year), από το φορέα Global Banking & Markets, Saudi Arabia Awards.
- Ενισχύσαμε την πρόσβαση ελληνικών επιχειρήσεων (εξαιρουμένης της Ναυτιλίας) στην εγχώρια Κεφαλαιαγορά, κυρίως μέσω εκδόσεων εγχώριων ομολόγων, έχοντας ηγηθεί του μεγαλύτερου αριθμού συναλλαγών από το 2016, σε ποσοστό που ανέρχεται στο 40%.
- Στηρίζουμε ενεργά την καινοτομία με τον ετήσιο Διαγωνισμό Καινοτομίας & Τεχνολογίας NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας, με σκοπό να αναδείξουμε και να χρηματοδοτήσουμε πρωτότυπα και τεχνολογικά διαφοροποιημένα επιχειρηματικά σχέδια, και απώτερο στόχο να μετατρέψουμε την Ιδέα σε απτή εμπορικά υπηρεσία για την αγορά.
Καταλήγοντας, το στοίχημα της Ευρώπης είναι να κινηθεί με ταχύτητα και αποφασιστικότητα, της δε Ελλάδας να αξιοποιεί κάθε ευκαιρία για να διαμορφώσει έγκαιρα βαρύνουσα θέση σε αυτή την τροχιά.
Στην Εθνική Τράπεζα έχουμε απόλυτη αίσθηση των στρατηγικών προτεραιοτήτων και της ευθύνης μας.
–Με δεδομένη την πολιτική σταθερότητα της Ελλάδας, αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, ποια στρατηγική θεωρείτε ότι πρέπει να ακολουθήσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, κυρίως οι ΜμΕ, για να προσελκύσουν βιώσιμες επενδύσεις;
–Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας (Δείκτης Εμπιστοσύνης και Έρευνα Συγκυρίας, Η2.2024), οι επιχειρήσεις που εμφανίζουν στρατηγική ωριμότητα με βασικούς άξονες την Ψηφιοποίηση, την Πράσινη Ανάπτυξη και την υιοθέτηση Τεχνητής Νοημοσύνης, εμφανίζονται ανθεκτικότερες στη ρευστότητα της διεθνούς συγκυρίας. Οι επιχειρήσεις αυτές εκτιμώνται στο 30% των ελληνικών ΜμΕ, οι οποίες συνολικά αντιπροσωπεύουν το συντριπτικό ποσοστό του ελληνικού επιχειρείν. Δεδομένης της πολιτικής σταθερότητας της Ελλάδας σε σχέση με μεγαλύτερες αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η θωράκιση που προσφέρει η στρατηγική ωριμότητα μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερες και ασφαλέστερες αποδόσεις για υποψήφιους επενδυτές, κάνοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις ελκυστικό επενδυτικό στόχο από στρατηγικούς και χρηματοοικονομικούς φορείς.
Επιπλέον, με βάση τις έρευνές μας για την επιχειρηματικότητα, η συμμετοχή των ΜμΕ σε συνεργατικά επενδυτικά και επιχειρηματικά σχήματα προκειμένου να αναπτύξουν το κατάλληλο μέγεθος και να ενισχύσουν συνέργειες, καταδεικνύουν τις εν λόγω επιχειρήσεις ως περισσότερο καινοτόμες και εξαγωγικές, ενώ τους επιτρέπει να στοχεύσουν σε μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης, με απόκλιση που αγγίζει το 20% σε σχέση τις υπόλοιπες ΜμΕ. Παράλληλα, οι επενδύσεις οι οποίες πραγματοποιούν οι εν λόγω ΜμΕ είναι διπλάσιες σε μέγεθος, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20% του συνολικού κύκλου εργασιών τους, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 10% για τις υπόλοιπες. «Αγκάθι» αποτελεί ο μικρός βαθμός επίτευξης στρατηγικών επιχειρηματικών συνεργασιών, ειδικά με διεθνείς επενδυτικούς φορείς, με μόλις 10% των ΜμΕ συνολικά να επιτυγχάνει τέτοιου είδος συνεργασίες, εκ του οποίου μόνο το 3% να αφορά συνεργασίες με επιχειρήσεις του εξωτερικού.
Η πολιτική σταθερότητα της χώρας υποστηρίζει τη βελτίωση της εικόνας των ελληνικών επιχειρήσεων καθολικά, σε όρους ανθεκτικότητας και χρηματοοικονομικής υγείας, σε επίπεδα που απέχουν σημαντικά από αυτά που αντιστοιχούν σε περιόδους διαταραχών, διασφαλίζοντάς τους απρόσκοπτη πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό για την εξυπηρέτηση των εταιρικών τους αναγκών και την περαιτέρω προώθηση της οργανικής τους ανάπτυξης. Ειδικότερα, το ποσοστό των ΜμΕ που επιδιώκει την επιβίωση ανέρχεται σε 12%, κάτω από τον μέσο όρο της τριετίας και σημαντικά χαμηλότερο από τα επίπεδα που αντιστοιχούν σε συνθήκες πραγματικής οικονομικής δυσχέρειας, με ενδεικτικό σημείο αναφοράς ποσοστό 33% κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας COVID-19.
Κομβικό ρόλο διαδραματίζει η εκπαίδευση των εργαζομένων για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα οι δαπάνες για εκπαίδευση εργατικού δυναμικού αντιστοιχούν στο 0,3% του εργατικού κόστους, έναντι 1,5% για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με βάση την έρευνα, η αύξηση της κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού παρουσιάζει θετική συσχέτιση της τάξης του 60% με την αύξηση της παραγωγικότητας σε βάθος τεσσάρων ετών, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι η αναλογία ποσοστού 1% αύξησης ωρών εκπαίδευσης στην εργασία οδηγεί σε ποσοστό 1% αύξησης παραγωγικότητας. Η υψηλή παραγωγικότητα συνεπάγεται, με τη σειρά της, καλύτερες αποδόσεις για τους επενδυτές. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις που στοχεύουν στην εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού τους, γίνονται ταυτόχρονα πιο ελκυστικές.
–Πώς κρίνετε την διαθεσιμότητα τραπεζικής χρηματοδότησης και εργατικού δυναμικού;
–Ο τραπεζικός δανεισμός βρίσκεται σε έντονα ανοδική τροχιά, με τις καθαρές εκταμιεύσεις δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα να ανέρχονται σε υψηλό 16 ετών, στα €10,5 δισ. το 2024, με σωρευτικές καθαρές εκταμιεύσεις σχεδόν €30 δισ. την προηγούμενη 5ετία, κυρίως προς τις επιχειρήσεις. Καταλυτικό επιταχυντή στη σημειωθείσα πιστωτική επέκταση αποτέλεσε το ΤΑΑ, ενώ κρίσιμη ήταν η συμβολή εμβληματικών έργων της χώρας, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν κυρίως με τραπεζικό δανεισμό.
H Εθνική Τράπεζα διατήρησε τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην ελληνική αγορά μέσω της εξειδικευμένης Γενικής Διεύθυνσης Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής, παραδοσιακά σε όλο το φάσμα εγχώριων εταιρικών πελατών, αλλά και σε νέους, διεθνούς βεληνεκούς επενδυτικούς φορείς, στρατηγικού ή χρηματοοικονομικού προφίλ, οι οποίοι διαμορφώνουν μια διαρκώς αναπτυσσόμενη πελατειακή βάση, συνδεόμενη κυρίως με επενδύσεις έργων στους εγχώριους τομείς Ενέργειας, Υποδομών / Ψηφιοποίησης, Εμπορικών / Ξενοδοχειακών Ακινήτων, Συγχωνεύσεων & Εξαγορών.
Το 2024, οι εν λόγω κλάδοι παρουσίασαν εκτεταμένο διεθνές ενδιαφέρον, με την ολοκλήρωση επενδύσεων ή τη σύναψη κομβικών επενδυτικών συμφωνιών, οι οποίες ενισχύουν σημαντικά τη βαρύτητα της ελληνικής οικονομίας στην επίτευξη των βασικών αξόνων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της ασφάλειας και της αυτονομίας όλων των κρατών-μελών. Στα ποιοτικά σημεία της επίτευξης των μεγεθών πιστωτικής επέκτασης και στο πλαίσιο του εκτεταμένου εταιρικού τους μετασχηματισμού, οι ελληνικές τράπεζες εκσυγχρόνισαν χρηματοδοτικές λύσεις και συμπληρωτικά προϊόντα συναλλακτικής εταιρικής τραπεζικής με βάση τα τεχνικά αρτιότερα πρότυπα ανεπτυγμένων αγορών, εναρμονίζοντας και βελτιστοποιώντας την τραπεζική εμπειρία εγχώριων και παγκόσμιας εμβέλειας επενδυτών, συνθήκη που τις ανέδειξε σε χρηματοδότες «πρώτης επιλογής».
Στο ευρύτερο κλίμα αναθέρμανσης της οικονομικής δραστηριότητας, αποτελεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη η αναζωογόνηση και η κινητικότητα που διαμορφώνεται στην αγορά εργασίας μετά από την πολυετή κρίση. Αν και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού σε μια οικονομία που ακόμη έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη -ήτοι 10% κατά μ.ο. το 2024 το οποίο αντιστοιχεί σε 500 χιλ. ανέργους, εκ των οποίων ~150 χιλ. με ηλικία μικρότερη των 30 ετών- διαμορφώνονται φαινόμενα δυσκολίας εξεύρεσης υψηλής εξειδίκευσης προσωπικού σε τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός, οι κατασκευές, αλλά και ο τραπεζικός κλάδος. Στη βάση αυτή, προφανώς, θα χρειαστούν πιο ενεργές πολιτικές στην αγορά εργασίας, αλλά και στο εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να επαναπροσδιοριστεί ο προσανατολισμός του ανθρώπινου δυναμικού στις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες της οικονομίας.
Στην Εθνική Τράπεζα, οι Άνθρωποί μας αποτελούν τον αρτιότερο κρίκο της ιστορικής μας πορείας, αλλά και τον αποφασιστικότερο παράγοντα επίτευξης της εταιρικής μας στρατηγικής. Η κουλτούρα αυτή αποτυπώνεται στις εταιρικές μας Αξίες και ενσαρκώνεται στην καθημερινή πρακτική της εργασιακής μας εμπειρίας. Για να ανταποκριθούμε στις ιδιαίτερα απαιτητικές, τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, έχουμε υιοθετήσει ένα πλαίσιο πολυσχιδών, συντεταγμένων δράσεων, με στόχο:
- τη δημιουργία νέας γενιάς εξειδικευμένων στελεχών, με άντληση ακαδημαϊκά καταρτισμένων ανθρώπινων πόρων απευθείας από τα ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Τα χρόνια της παρατεταμένης κρίσης, η περιορισμένη επιχειρηματική δραστηριότητα δεν επέτρεψε στις τράπεζες να «εκκολάψουν» νέα στελέχη. Τα προγράμματα αποφοίτων μεταπτυχιακών σπουδών (graduate programs) και πρακτικής εξάσκησης (internship) φιλοδοξούν να αποτελέσουν «γέφυρα» πραγματικής διασύνδεσης των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της χώρας με την αγορά εργασίας, με γνώμονα τη μακροχρόνια απορρόφηση εντός του οργανισμού των στελεχών που προέρχονται από αυτά τα προγράμματα.
- την προσέλκυση εξιδεικευμένων στελεχών από τη διεθνή τραπεζική αγορά, καταρτισμένων κατάλληλα να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη τεχνική πολυπλοκότητα της αγοράς. Με πρωταρχική επιδίωξη τη μετάπτωση από το «brain drain» στο «brain gain», ως θεμελιακό ζήτημα εθνικής επιβίωσης και ανάπτυξης, η επιστροφή μας σε ισχυρή κερδοφορία, έχει επιτρέψει να ενισχύσουμε το πλέγμα αποδοχών και κινήτρων τα οποία είμαστε σε θέση να προσφέρουμε σε έμπειρα στελέχη προερχόμενα από το εξωτερικό. Σε συνδυασμό με τα παρεχόμενα φορολογικά κίνητρα, δημιουργείται πλέον η κατάλληλη βάση προσέλκυσης και επαναπατρισμού αξιόλογου εργατικού δυναμικού.
- τη διακράτηση του ανθρώπινου δυναμικού, σε εργασιακό κλίμα αξιοκρατίας και ανταποδοτικότητας. Κομβική, και επικεντρωνόμαστε σε αυτήν, είναι η διαρκής κατάρτιση και εξέλιξη εντός της Τράπεζας, στη βάση ενός διακριτού πλάνου οργανικής ανάπτυξης και εξέλιξης (re-skilling και upscaling), καθώς οι εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες που διασφαλίζουν καλύτερες εργασιακές προοπτικές εν πολλοίς αναπτύσσονται μέσα στη δυναμική του ίδιου του εργασιακού περιβάλλοντος.
