Κύριε διευθυντά
Λίγο πριν από την 11η ώρα της 11ης ημέρας του 11ου μήνα, η Βρετανία και η Κοινοπολιτεία τιμούν την Ημέρα της Ανακωχής –για τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου του 1918– κρατώντας ενός λεπτού σιγή. Η «Poppy Day», όπως ονομάζεται, με την κόκκινη παπαρούνα ως σύμβολο θυσίας και μνήμης, υπενθυμίζει το ανθρώπινο τίμημα του πολέμου και τη διαρκή ανάγκη για ειρήνη. Η φράση «Lest we forget» (Για να μη λησμονήσουμε) που έχει συνδεθεί με την ημέρα της Ανακωχής προέρχεται από το ποίημα «Recessional» (Υμνος Εξόδου ή Αποχώρησης) του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, γραμμένο το 1897 μετά τον αυτοκρατορικό πανηγυρισμό για τα 60 χρόνια της βασιλείας της Βικτωρίας, ως προειδοποίηση απέναντι στην ύβρη της δύναμης και στη λήθη που την εκτρέφει.
Η υπενθύμιση αυτή αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα και για την Ελλάδα σήμερα, καθώς ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επανεμφανίζεται στο πολιτικό προσκήνιο με το βιβλίο του «Ιθάκη». Ομως, το ταξίδι προς την Ιθάκη προϋποθέτει ειλικρίνεια και αυτογνωσία, όχι απλή μεταμφίεση. H Ιστορία καταλογίζει στον κ. Τσίπρα ότι το 2015 κατέλαβε την εξουσία με ουτοπικές και κούφιες υποσχέσεις που ο ίδιος κατoνόμασε ως «αυταπάτες». Επί των ημερών του, ο υπουργός του των Οικονομικών και της «δημιουργικής ασάφειας», κ. Γ. Βαρουφάκης έκλεισε τις τράπεζες και επέβαλε τον έλεγχο διακίνησης κεφαλαίου, με αποκορύφωμα το καταχρηστικό δημοψήφισμα του «Οχι», που καταβύθισε την οικονομία της χώρας και ταλάνισε τον τουρισμό της, που προκάλεσε τον εκπατρισμό πολύτιμου επιστημονικού δυναμικού και την εκροή υπέρογκων κεφαλαίων, που καταρράκωσε την εθνική και την προσωπική μας αξιοπρέπεια (βλ. ουρές στα ATM). Ο κ. Τσίπρας επιστρέφει για να ζητήσει εκ νέου εμπιστοσύνη, χωρίς κανέναν ουσιαστικό απολογισμό των κυβερνητικών θέσεων και πεπραγμένων του. Στην επιστολή μου («Καθημερινή» 21.1.2015), με τίτλο «Εγκρατής ειμί εν τω ψηφίζειν» –δανεισμένο από τον στίχο του Καβάφη «Η ψήφος της Αθηνάς» (1894)– είχα επισημάνει την ανάγκη αυτοσυγκράτησης και κρίσης στον πολιτικό «ενθουσιασμό». Λίγους μήνες αργότερα, στην επιστολή μου «Επαναλαμβάνεται ή συνεχίζεται η Ιστορία» («Καθημερινή» 9.7.2015), αναρωτήθηκα για την πορεία των πραγμάτων. Δέκα χρόνια αργότερα, το ίδιο ερώτημα επιστρέφει.
Η Ιστορία πράγματι συνεχίζεται – αλλά μόνο η Μνήμη μπορεί να την κατευθύνει όπως πρέπει. Lest we forget.
*Μ.Α. Μοντέρνων Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου (UCL)
