Κύριε διευθυντά
Με αφορμή τα σχόλια του κ. Ηλία Μαγκλίνη, στη στήλη «∆ιαδρομές», για το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη «Η ανακοίνωση της αλήθειας στον άρρωστο», παραθέτω μια οπτική από τη δική μου 40χρονη εμπειρία.
Νέος Επιμελητής όντας, μόλις είχα ξεκινήσει τη θητεία μου σε νοσοκομείο της Αγγλίας, μου ζήτησε ο διευθυντής μου να ενημερώσω νοσηλευόμενη ότι οι εξετάσεις της έδειχναν ανίατο καρκίνο και ότι δεν μπορούσαμε να προσφέρουμε κάτι περισσότερο (έτσι ήταν η κατάσταση για αυτά τα νοσήματα τότε). Να της πω ότι καλύτερα θα ήταν να επέστρεφε στο σπίτι για να βρίσκεται στο περιβάλλον της. Εγώ μούδιασα, δεν τα κάναμε αυτά τα πράγματα έτσι στην Ελλάδα, και πρέπει να ήταν εμφανές. Ο διευθυντής το κατάλαβε, έκανε μια κίνηση συγκατάβασης και μου είπε «bad news is bad news for everyone», προφανώς συμπεριλαμβανομένων και των ιατρών. Πήγα στον θάλαμο της ασθενούς μαγκωμένος με το «αίμα μου στα πόδια» και της εξήγησα την κατάσταση όσο πιο ευγενικά μπορούσα. Πετάχτηκε από το κρεβάτι και μου πήρε το χέρι ευγενικά. «Ευχαριστώ», μου είπε, «είχα κουραστεί στην αναμονή και δεν βλέπω την ώρα να γυρίσω στα εγγόνια μου». Εύκολο ήταν αυτό σκέφτηκα. Μάλλον υπερβολική και αδικαιολόγητη αγωνία είχα.
Δύο χρόνια μετά επέστρεψα στο νοσοκομείο μου στην Αθήνα. Μια μέρα πρόσεξα έναν πολύ καλό συνάδελφο να ενημερώνει στον διάδρομο της κλινικής μας τους συγγενείς ενός βαριά πάσχοντος νοσηλευόμενου για την κατάστασή του. Οταν έφυγαν οι συγγενείς τον πλησίασα και του είπα ότι θεωρώ ότι υπερβάλλουμε και ότι θα έπρεπε να ενημερώσει τον ίδιο τον ασθενή, που ήταν και σχετικά νέος, για τη βαρύτητα της νόσου. Με τα πολλά τον έπεισα και μου ζήτησε να τον επισκεφθούμε παρέα για να τον ενημερώσουμε. Την επομένη μέρα, με το που του εκθέτουμε το πρόβλημά του, πετάγεται από το κρεβάτι του, ανασύρει τη βαλίτσα του από κάτω από το κρεβάτι (εκεί την αποθήκευαν τότε) και φωνάζει τη γυναίκα του. «Πάμε», της λέει, «φεύγουμε για Αγγλία». Ο συνάδελφος με κοίταξε. «Και προκοπή δεν κάναμε και τον ασθενή χάσαμε», μου είπε.
Εκτοτε έχω μάθει πως η ενημέρωση του ασθενούς είναι πολύπλοκη υπόθεση και πρέπει να εξατομικεύεται γιατί οι παράγοντες που επηρεάζουν την επικοινωνία ιατρού – ασθενούς είναι πάρα πολλοί. Αλλο ο αγρότης (πιο εξοικειωμένος με τον θάνατο), άλλο ο αστός (ούτε που τον σκέφτεται), άλλο ο Σκανδιναβός, άλλο ο μεσογειακός, άλλο ο μουσουλμάνος, άλλο ο χριστιανός, άλλο ο προτεστάντης άλλο ο ορθόδοξος και μπορείτε να προσθέσετε όποιον άλλο παράγοντα θέλετε. Ο πιο ασφαλής τρόπος για να ξέρει ο ιατρός πώς μπορεί να ενημερώσει τον ασθενή προκύπτει από την εντύπωση που θα αποκομίσει από τον ασθενή του κατά τη φάση της διερεύνησης και μέχρι τη διάγνωση. Εφόσον η επικοινωνία τους υπήρξε ουσιαστική και όχι απλά διαδικαστική, ιδιαίτερα την πρώτη μέρα λήψης του ιστορικού, τότε συνήθως η επιλογή του ιατρού στην ενημέρωση θα είναι η σωστή.
