Κύριε διευθυντά
Στο ένθετο «ΠΡΟΣΩΠΑ + ΙΣΤΟΡΙΕΣ» της Τρίτης 26/8 αφιερωμένο στον Υπατο Αρμοστή της Σμύρνης (την περίοδο 1919-1922) Αριστείδη Στεργιάδη, θα ήθελα να προσθέσω κάτι από την παραμονή του στην Ηπειρο, εις την οποία διετέλεσε, προ της μεταβάσεώς του στη Σμύρνη, γενικός διοικητής αυτής.
Οι Τσάμηδες των Φιλιατών και ιδίως οι αγάδες Ντεμάτες και Σεηκάτες από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα προέβαλαν επί των 16 χωριών της Μουργκάνας ιδιοκτησιακά δικαιώματα, τα θεωρούσαν δηλαδή τσιφλίκια τους, κατεβάλλοντο δε σε αυτούς ως φόρος σημαντικά ποσά ετησίως.
Τα χωριά όμως αυτά, όλα ελληνοχώρια, ουδέποτε απεδέχθησαν τους ισχυρισμούς των Τσάμηδων, διότι τα καταβαλλόμενα στους αγάδες ποσά ήταν «φύλακτρα» διά την υποτιθέμενη δημόσια ασφάλεια που παρείχαν εις τους χριστιανούς.
Παρότι τα ελληνοχώρια κατέφυγoν εις τα τουρκικά δικαστήρια, η τουρκική διοίκηση απέφευγε την επίλυση της διαφοράς μέσω των δικαστηρίων της.
Ετσι, μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου, οι χωρικοί της Μουργκάνας έπαυσαν να καταβάλλουν σ’ αυτούς τα «φύλακτρα».
Οταν όμως διορίσθη γενικός διοικητής της Ηπείρου ο Αριστείδης Στεργιάδης, οι αγάδες των Φιλιατών έπεισαν αυτόν διά τα «δικαιώματά» τους και επέδραμαν στα 16 χωριά, με συνοδεία Ελλήνων χωροφυλάκων και κατόπιν εντολής του Αρ. Στεργιάδη διεκδίκησαν τα μη καταβληθέντα ποσά από τα χωριά της Μουργκάνας από το 1913 και εντεύθεν.
Ο μακαρίτης ο πατέρας μου Νικόλαος, 10 ετών τότε, (1917) ενεθυμείτο τη στιχομυθία των αγάδων με τον πατέρα του Χρήστο.
«∆ώσε μου Χρήστο τον φόρο για να ζήσουν ειρηνικά τα παιδιά μας», και εξηναγκάσθη να καταβάλει τα υποτιθέμενα οφειλόμενα, 11 ναπολεόνια, σημαντικό ποσό για την εποχή.
Περαιτέρω, οι Τσάμηδες αγάδες των Φιλιατών αφαντάστως πείσμονες και επίμονοι προσέφυγαν εις την Κοινωνία των Εθνών, η οποία απέρριψε την προσφυγήν των, κατέφυγαν στη συνέχεια εις τα ελληνικά δικαστήρια, τα οποία απέρριψαν κατ’ ουσίαν τους ισχυρισμούς και τα αιτήματά τους και έτσι δικαιώθηκαν τα 16 χωριά της Μουργκάνας…
*Μοναστηράκι Δωρίδος
