Κύριε διευθυντά
Στη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 υπάρχουν δύο άρθρα που αφορούν άμεσα το Κυπριακό, τα υπ’ αριθμόν 20 και 21. Σύμφωνα με αυτά, η Τουρκία αναγνώρισε την κατοχή της Κύπρου από τη Βρετανική Αυτοκρατορία (Αρθρο 20) αλλά (το σπουδαιότερο) αναγνωρίστηκε από τα συμβάλλοντα μέρη η υποχρεωτική αλλαγή υπηκοότητας των τότε Τουρκοκυπρίων σε Βρετανούς (Αρθρο 21). Οποιος Τουρκοκύπριος δεν ήθελε αυτή τη μετατροπή έπρεπε να εγκαταλείψει την Κύπρο. Το όλο θέμα το αναλύει σε εκτεταμένη δημοσίευση στο περιοδικό «Diplomacy and Statecraft» η κ. Ιλια Ξυπολιά του Τμήματος Πολιτικής και ∆ιεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του St. Andrews της Σκωτίας στην έκδοση του 2021, τόμος 2, τεύχος 4, σελίδες 674-691, με τίτλο «Imperial Bending of Rules: The British Empire, the Treaty of Lausanne, and Cypriot Immigration to Turkey». Στη μονογραφία αυτή η κ. Ξυπολιά αναρωτιέται για ποιο λόγο η ελληνική κυβέρνηση αποδέχθηκε τη συμμετοχή της Τουρκίας στις Συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης (αφού στην Κύπρο δεν υφίσταντο, βάσει της Συμφωνίας της Λωζάννης, Τουρκοκύπριοι).
Ουσιαστικά (χωρίς να το ομολογεί άμεσα) κατηγορεί τον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και τον υπουργό Εξωτερικών Αβέρωφ για εσχάτη προδοσία.
Πέρα, όμως, από την κατηγορία αυτή, ανακύπτει και ένα άλλο πολύ πιο σημαντικό θέμα. Αφού η Συνθήκη της Λωζάννης δεν έχει τροποποιηθεί με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών που την υπέγραψαν, είναι νόμιμες οι Συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης; Ο ΟΗΕ γιατί ασχολείται με το Κυπριακό στη βάση των δύο αυτών Συμφωνιών. Και τέλος γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (δηλαδή θεματοφύλακας της παγκόσμιας νομιμότητας) όταν αυτό δεν σέβεται την υπογραφή του.
Μπορεί να ακούγονται όλα αυτά νομικίστικα, αλλά η παγκόσμια νομιμότητα στηρίζεται στις διεθνείς συμφωνίες.
*Αφυπηρετήσας αν. καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών
