Κύριε διευθυντά
Στον ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα τόμο με τίτλο «Χίος» της σειράς «Οι Τόποι μας», Νο 13, που κυκλοφόρησε με την «Καθημερινή» της Κυριακής 20 Ιουλίου ε.έ., σημειώνεται (σελ. 20), αναφορικά με τη χιακή τραγωδία του 1822, ότι ο αριθμός των νεκρών υπερβαίνει τις 20.000 και των αιχμαλώτων που πωλήθηκαν ως δούλοι είναι δεκάδες χιλιάδες.
Για την πληρέστερη ενημέρωση, επιτρέψετέ μας να σημειώσουμε ότι ο τότε τοποτηρητής της Χίου και ιθύνων νους των σφαγών αυτής Βαχίτ πασάς, με βάση τον κατάλογο επιδοτήσεως των κεφαλών (εναλλακτικά των γλωσσών ή αυτιών) των θυμάτων που του προσκομίζονταν, αναβιβάζει στα Απομνημονεύματά του τον αριθμό των νεκρών στις 26.109. Χαρακτηριστικά, διακηρύσσει εμφαντικά ότι «σεμνύνεται, διότι απέναντι στον ασήμαντο αριθμό των 600 Οθωμανών νεκρών και των ισάριθμων τραυματιών κατά τις διεξαχθείσες σφοδρές συγκρούσεις, εκείνος έχει να αντιτάξει κεφαλές απίστων ιερέων και ανταρτών 1.109 και λοιπών σφαγιασθέντων 25.000».
Επειδή όμως στον ως άνω αριθμό αφ’ ενός δεν περιλαμβάνονται τόσο οι θανατωθέντες, των οποίων τα τεκμήρια εξόντωσης για τον έναν ή τον άλλο λόγο δεν κατέστη δυνατόν να περισυλλεγούν, όσο και οι μετά την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας εξοντωθέντες κάτοικοι των Μαστιχοχώρων· και αφ’ ετέρου οι σφαγές συνεχίστηκαν επί δίμηνο και πλέον μετά την ανάκληση του Βαχίτ, ο συνολικός αριθμός των νεκρών είναι πολύ μεγαλύτερος, υπολογιζόμενος σε σχετική μελέτη μας στους περίπου 42.000.
Με βάση δε τους καταλόγους του τότε οθωμανικού Τελωνείου της Χίου, οι δηλωθέντες αιχμάλωτοι (γυναικόπαιδα) που διακομίστηκαν στη Μ. Ασία ανήλθαν στις 47.000 έως 48.000. Αν δε υπολογιστούν και αυτοί που, για την αποφυγή του σχετικού δασμού, διαβιβάστηκαν λαθραία, ο τελικός αριθμός των αιχμαλώτων υπολογίζεται στις περίπου 52.000.
Κατόπιν των ανωτέρω, από τον τότε συνολικό ελληνικό πληθυσμό των 117.000 κατοίκων της Χίου, μόνον 23.000 περίπου κατόρθωσαν να διασωθούν, εκ των οποίων 1.800 εναπέμειναν κρυβόμενοι στη νήσο, και οι υπόλοιποι 21.200 διέφυγαν ως πρόσφυγες εκτός αυτής.
Οσον αφορά τον αριθμό των νεκρών από μέρους των 60.000 και πλέον Οθωμανών (στρατιωτών και άτακτων στιφών) που επέλασαν κατά τη διάρκεια των γεγονότων στη νήσο, αυτός υπολογίζεται στις περίπου 5.000, περιλαμβανομένων σε αυτόν και των 2.286 φονευθέντων κατά την ανατίναξη της ναυαρχίδας, καθώς και των νεκρών από τον ενσκήψαντα εν συνεχεία στη νήσο θανατηφόρο λοιμό. Ελάχιστα δε θύματα υπήρξαν και από μέρους των συμπραξάντων με τους Τούρκους Εβραίων, τόσο των διαμενόντων μονίμως στη νήσο, όσο και εκείνων που κατέφθασαν σε αυτήν από την έναντι ακτή για την εμπορία των λαφύρων αψύχων και εμψύχων.
*Χίος
