Κύριε διευθυντά
Επιτρέψτε μου κατ’ αρχάς μικρή γραφολογική παρέμβαση σχετική με το υποτιθέμενο πορτρέτο του Ανδρέα Κάλβου (κείμενα του καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου στην «Καθημερινή» της 16/3/2025 και της 20/3/2025 και διαδικτυακά στο diastixo.gr, με παρεμβάσεις του ομότιμου καθηγητή Μιχαήλ Πασχάλη στα «Νέα» του Σαββάτου στις 22/3/2025 και στις 19/6/2025, και του Βίκτωρα Καμχή στη διαδικτυακή Lifo της 20/3/2025 και της 31/3/2025). Πέρα από το λίαν περίεργο φαινόμενο να εμφανίζεται ο πλέον σκυθρωπός, κατά τις πηγές, ποιητής της ελληνικής γλώσσας με υπομειδίαμα σαν άλλη Τζοκόντα (θα μπορούσαμε να αναφωνήσουμε άνετα το: «Μυστήριον μέγα ορώ και παράδοξον!») η επιγραφή στην πίσω όψη έχει μεγάλα γραφολογικά προβλήματα και φαίνεται πως έγινε από άτομο που δεν γνωρίζει ιταλικά. Με μια πρώτη ματιά:
• Το g στο effigie αποτελείται από δύο παράλληλες γραμμές σε μικρή απόσταση που υποδηλώνουν είτε διπλό g (-gg-) είτε άστοχη προσπάθεια τονισμού ενός αδύναμου αρχικού g. Και στις δύο περιπτώσεις δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με το g του Sigr.
• Το «del» είναι άκρως προβληματικό. Αν διαβαστεί σαν del τότε έχει γίνει με σουρεαλιστικό τρόπο: πρώτα το l και μετά το e (και με το l να μην είναι ακριβώς l). Πιθανότερο είναι ο συγγραφέας του μικρού πονήματος της επιγραφής να ήθελε να γράψει di με έναν εξίσου περίεργο τρόπο: πρώτα την τελεία του i και μετά το ίδιο το i. Στην τελευταία περίπτωση ο γράψας μάλλον δεν γνωρίζει ιταλικά («di Sigr»).
• Το επιμηκυμένο προς τα κάτω C του Calvo είναι σωστό για την εποχή. Εχει όμως παρασύρει και το l κατά τρόπο τελείως αδόκιμο (έτσι που είναι γραμμένο μόνο ως s μπορεί να διαβαστεί).
• Το επίμαχο τέταρτο γράμμα στο επίθετο είναι ένα καθαρό v.
Η επιγραφή το πιθανότερο έγινε με πένα (και μελάνι) όπως είχε αρχικά υποδείξει ο συλλέκτης και όχι «με λεπτό χρωστήρα». Το «πένα και μελάνι» είναι μετάφραση του αγγλικού «pen and ink», κάτι που σημαίνει ότι ο συλλέκτης είναι εξοικειωμένος με την αγγλική ορολογία. Εχει κάποια σημασία να διευκρινιστεί αν όντως έτσι έγινε, γιατί τότε ο γράψας μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, ενώ χρωστήρα χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο οι ζωγράφοι.
Χημική ανάλυση του μελανιού σε εργαστήριο του εξωτερικού και πραγματογνωμοσύνη από Ιταλό παλαιογράφο θα έδιναν οριστικές απαντήσεις. ∆εν είναι όμως δυνατόν να γίνουν χωρίς τη συναίνεση του συλλέκτη.
Κλείνουμε προσώρας με μια απορία. Γιατί άραγε δεν εμφανίζεται ο συλλέκτης; Ντρέπεται; Φοβάται μην του κλέψουν ένα λίαν αμφίβολο πορτρέτο, ελάχιστης χρηματικής αξίας αν αποδειχτεί πως δεν απεικονίζει τον Κάλβο και ελάχιστης αισθητικής αξίας είναι δεν είναι ο ποιητής; ∆εν ξέρω γιατί, αλλά μου ήρθε στον νου η φράση του Ηλία Τσιριμώκου για τον Γεώργιο Γρίβα: «Εδοξάσθη κρυπτόμενος». Ας μην πούμε ακόμα το δεύτερο ήμισυ αυτής της φράσης.
