Κύριε διευθυντά
Η Βικιπαίδεια μας πληροφορεί ότι ο όρος «επιστήμη» με την ευρεία έννοια αρχικά δήλωνε γενικά ένα οργανωμένο σώμα εξακριβωμένης και τεκμηριωμένης γνώσης.
Αυτός ο ορισμός διατυπώνεται στο έργο Θεαίτητος του Πλάτωνα όπου ένας από τους συνομιλητές αναφέρει ότι «έστιν ουν επιστήμη δόξα αληθής μετά λόγου», δηλαδή «Η επιστήμη αποτελεί βεβαιωμένη με λογικά επιχειρήματα γνώση». Σήμερα, βέβαια, θεωρούμε στις φυσικές επιστήμες αποδεκτό μόνο ό,τι τεκμηριώνεται μεν με λογικά επιχειρήματα, αλλά βασιζόμενα στην παρατήρηση και το πείραμα.
Η ενασχόληση με την επιστήμη έχει γίνει τώρα θέμα με το οποίο ασχολούνται κυρίως ειδικοί και δεν απασχολεί ιδιαίτερα το ευρύ κοινό. Ετσι, συχνά παραβλέπουμε ότι η επιστήμη δημιουργήθηκε μόνο όταν η διατύπωση απόψεων έγινε ελεύθερη και ανοιχτή σε δημόσια κριτική. Η μεγαλοσύνη των αρχαίων Ελλήνων δεν έγκειται στο ότι ήταν εξυπνότεροι από άλλους λαούς, όπως Αιγύπτιοι και Βαβυλώνιοι, αλλά ότι το κοινωνικοπολιτικό σύστημα των Ελλήνων ενθάρρυνε και απαιτούσε την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων, που είναι βασικό χαρακτηριστικό της επιστήμης. Το λεγόμενο Πυθαγόρειο θεώρημα ήταν γνωστό στους Βαβυλώνιους, ίσως 1.500 χρόνια πριν από τον Πυθαγόρα. Η σημαντική ανακάλυψη του Πυθαγόρα δεν ήταν το θεώρημα, αλλά η γεωμετρική απόδειξή του.
Τι σημαίνει «απόδειξη»; Είναι η τεκμηρίωση μιας πρότασης με λογικά μη αμφισβητήσιμα επιχειρήματα. Κάτι τέτοιο ήταν απαραίτητο στον ελεύθερο διάλογο μεταξύ των Ελλήνων διανοητών, αλλά εντελώς άχρηστο, αν όχι επιβλαβές, στο βαβυλωνιακό και αιγυπτιακό ιερατείο, που συγκέντρωναν τις επιστημονικές γνώσεις στα τότε μεγάλα βασίλεια. Ο ελεύθερος διάλογος δεν προσέφερε μόνο λογικές αποδείξεις αλλά και την απόρριψη μυθολογικών αντιλήψεων. Ετσι, ο ήλιος και η σελήνη δεν ήταν θεοί, αλλά αδρανείς πέτρες κινούμενες στον ουρανό, όπως έλεγαν ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας. Μία τέτοια αμφισβήτηση θα ήταν αδιανόητη σε βασίλεια όπως το βαβυλωνιακό ή την Αίγυπτο, που η εξουσία στηριζόταν στην απόλυτη υπακοή στον μονάρχη, αλλά και στις θρησκευτικές δοξασίες που δίδασκε το επιτόπιο ιερατείο.
*Πεύκη
