Κύριε διευθυντά
Αφορμή για την επιστολή μου, το βιβλίο-προσφορά της «Κ», «The Burnout Doctor» της Claire Ashley.
Σκοπός μου, να σταθώ σε μια αιτία της επαγγελματικής εξουθένωσης των διευθυντικών στελεχών, η οποία δεν τονίζεται και τόσο στο βιβλίο. Αυτήν της επιτευξιομανίας.
Πρώτα, ας μου επιτραπεί η άποψη ότι το «Burnout» είναι (μάλλον ήταν) ένα αμερικανικό κυρίως φαινόμενο, με πρωταγωνιστές τα «χρυσά παιδιά», τα οποία, δυο τρεις δεκαετίες πριν… ξεπούλησαν τον καπιταλισμό.
Η κουλτούρα που τροφοδότησε το φαινόμενο γαλουχήθηκε και εκπορεύθηκε από τα σπίτια εκείνων των παιδιών, ισχυροποιήθηκε στα ομοειδή business schools, όπου ομαδόν φοίτησαν, για να εμπεδωθεί, στη συνέχεια, από σκληροτράχηλους και πειστικούς μέντορες, που τα υποδέχθηκαν επαγγελματικά.
Πρώτο βήμα, λοιπόν, η εισαγωγή τους σε ένα πρωτοκλασάτο πανεπιστήμιο και, εν συνεχεία, μεταπτυχιακές σπουδές –ΜΒΑ κατά κανόνα– σε ένα από τα μεγάλα πανεπιστήμια του είδους. Εκεί, οι νεαροί απόφοιτοι θα μεταμορφώνονταν σε εκκολαπτόμενους «μάρτυρες» του εγωιστικού, του ατομικιστικού καπιταλισμού: «ο νικητής τα παίρνει όλα». Μετά έρχεται η σειρά της corporate life, όπου οι πολύφερνοι graduates, στην πορεία, αναλαμβάνοντας τη διοίκηση μεγάλων εταιρειών, θα αλλοτριωθούν από τον κλιμακούμενο εθισμό τους σε αδηφάγες, ψυχοφθόρες, ανταγωνιστικές ανάγκες, όπως για συνεχή αναγνώριση, δόξα, κύρος, διάκριση, φιλοπρωτία, δύναμη, τιμές, γωνιακά γραφεία κ.λπ.
Η επιστημονική, θωπευτική θα έλεγα, ονοματοδοσία όλων αυτών, συμπυκνωμένη σε μια λέξη – ελληνική: Teleopathy (από το τέλος: σκοπός, στόχος και πάθος: αρρώστια). Η περιφραστική της απόδοση: Η ανισόρροπη (ίσως αδικαίωτη) επιδίωξη σκοπών και επιδιώξεων. Κατά λέξη: Επιτευξιομανία. Τα συμπτώματά της, συνοπτικά, από τον Κ. Goodpaster: Εμμονή (Fixation), Eκλογίκευση (Rationalization) και Αποστασιοποίηση (Detachment).
Η Εμμονή, εν προκειμένω, εντοπίζεται όταν υγιέστατα συναισθήματα όπως η επιμονή, το κουράγιο, η άμιλλα εκτοπίζονται για να δώσουν τη θέση τους στην εξάρτηση, τον εθισμό, τη μανία. Η Εκλογίκευση καταφέρνει, μέσα από τον «ορθολογισμό»(!) των συναισθημάτων, να τα τιθασεύει, να τα εξουδετερώνει και να τα αναισθητοποιεί. Η Αποστασιοποίηση, τέλος, συμπληρώνει το έργο των προηγουμένων συμπτωμάτων, ανοίγοντας τις πόρτες για σοβαρότατους συμβιβασμούς, όπως ο αποκλεισμός, η αποσύνδεση του ατόμου από τον ευρύτερο ανθρώπινο περίγυρο, που περιλαμβάνει το σπίτι, την οικογένεια, τον ελεύθερο χρόνο και ό,τι άλλο κτίζει και τρέφει μια ισορροπημένη, πολύπτυχη ανθρώπινη προσωπικότητα.
Χαρακτηριστική αποτύπωση της επιτευξιομανίας βρίσκουμε σε μανιφέστο –να το πούμε έτσι– μεγάλης συμβουλευτικής εταιρείας, η οποία ανάμεσα στα απαραίτητα προσόντα των υποψηφίων για πρόσληψη στελεχών αναζητεί και την ανασφάλειά τους, ως κινητήρια δύναμη των επιδόσεών τους. Επιλέγονται, λοιπόν, όπως κατονομάζονται, παθιασμένα άτομα-στελέχη πρόθυμα να υπογράψουν τον ηθικό(!) όρο του συμβολαίου τους με την εταιρεία, ότι, ακριβώς, προσχωρούν σε ένα περιβάλλον, όπου το επιτευξιακό «ντοπάρισμα» είναι σημαίνον μέρος των επικρατουσών διευθυντικών αξιών.
Θύματα, αλίμονο, αυτής της αποκρουστικής μειοψηφίας, οι πολυπληθέστεροι άτυχοι συνεργάτες και υφιστάμενοί τους, που θα βρεθούν στον δρόμο τους.
*Βούλα
