Κύριε διευθυντά
Διέκρινα στο δημοσίευμα της «Κ» της 4/7/2025 με τίτλο «Οι “Πέρσες” στην εξορία», έναν υποκρυπτόμενο θαυμασμό για τους «εξόριστους» στον Αη Στράτη, που είχαν την έμπνευση να παρουσιάσουν το αρχαίο κείμενο του Αισχύλου «Πέρσες», το 1951.
Πρώτα πρώτα, θα έλεγα ότι δεν επρόκειτο περί «εξορίστων», οι οποίοι ευρίσκοντο εκτός των συνόρων της πατρίδος, αλλά περί εκτοπισμένων αριστερών.
Τούτο επέβαλε η αδήριτος ανάγκη της τριετούς ανελέητης εμφύλιας διαμάχης και στοιχειώδες μέτρο προστασίας της νικήτριας παράταξης, που ήταν το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, πλην των κομμουνιστών, οι οποίοι είχαν εξεγερθεί κατά της νόμιμης κυβέρνησης της χώρας, για να εξυπηρετήσουν, κυρίως και προεχόντως, τα συμφέροντα της «μεγάλης χώρας των Σοβιέτ», και οι οποίοι από τις «Λαϊκές Δημοκρατίες» όπου είχαν καταφύγει τα μάχιμα τμήματά τους (και οι βιαίως απαχθέντες που έσερναν μαζί τους σαν «λάφυρα»), απειλούσαν ευθέως ότι σύντομα θα επέστρεφαν στην Ελλάδα, για να κατανικήσουν τον «μοναρχοφασισμό» και να μεταβάλουν τη χώρα σε «Λαϊκή Δημοκρατία» («Το Βήμα», 9/7/1950).
Ο σκηνοθέτης, μάλιστα, της παράστασης, έμπλεος μαρξιστικής έμπνευσης, ετροποποίησε άρδην το αρχαίο κείμενο, το οποίο αναφέρεται στην εκφώνηση των σκοτωμένων αξιωματούχων των Περσών.
Στη θέση αυτών θα εκφωνηθούν τα ονόματα των «εξορίστων» αποβιωσάντων Αριστερών…
Του προτείνω να συμπεριλάβει και τα ονόματα των δύο από τις τέσσερις εξαδέρφες της μητέρας μου, οι οποίες επιστρατεύθησαν βιαίως από τους αντάρτες του λεγόμενου ΔΣΕ, και δύο εξ αυτών, η Αθηνά Φανέγια και η Ολγα Μπαρτζώκη, άφησαν τα κόκαλά τους στις χαράδρες της δύσβατης Μουργκάνας στο άνθος της ηλικίας τους, και οι άλλες δύο διεσώθησαν διότι κατόρθωσαν να παραδοθούν στον Εθνικό Στρατό.
Ακόμα και το όνομα της νονάς μου, της γηραιάς Χρυσούλας Μπόκα, που απεβίωσε στους κάμπους της «Λαϊκής Δημοκρατίας» της Ουγγαρίας, όπου την μετέφεραν βιαίως τα «παλικάρια» του ΔΣΕ, ενώ ο άνδρας και τα παιδιά της από δεκαετίες είχαν μεταναστεύσει στην Αμερική.
Αλλά και τους 120 νεαρούς αιχμάλωτους στρατιώτες, οι οποίοι κατεσφάγησαν από τους αντάρτες του ΔΣΕ σε χαράδρα του χωριού Τσαμαντά.
Τέλος, θα παρατηρούσα ότι διέκρινα μια «υπεροψία και μέθη» στον σκηνοθέτη της παράστασης, ο οποίος, έκθαμβος για το εύρημά του ν’ ανασύρει την παράσταση των «εξόριστων» του 1951 σαν αξιομνημόνευτο γεγονός, και αυτός να είναι που το επέτυχε.
Ούτε αυτό, όμως, ισχύει, γιατί ατόφια την παράσταση των «Περσών», κατά τη διάρκεια της εμφύλιας διαμάχης, «ανέβασε» η κορυφαία παιδαγωγός της εποχής της, Καλλιόπη Μουστάκα, ως «αρχηγός» της Παιδόπολης Αγριάς Βόλου, με πρωταγωνιστές παιδιά των, κατασυκοφαντημένων, παιδοπόλεων της Φρειδερίκης.
*Μοναστηράκι Δωρίδος
