Κύριε διευθυντά
Οταν ένας μετέπειτα διάσημος φυσικός είπε στον δάσκαλό του ότι σκεφτόταν να σπουδάσει Φυσική, ο δάσκαλός του τον αποθάρρυνε να διαλέξει τη Φυσική γιατί έχουν όλα ανακαλυφθεί και δεν υπάρχει τίποτα νέο να ανακαλύψει. Παρ’ όλα αυτά ο τότε μαθητής είπε ότι απλά θέλει να καταλάβει καλύτερα πώς δουλεύει ο κόσμος. Ο φυσικός αυτός ήταν ο Ράδερφορντ (άλλοι αποδίδουν αυτή την ιστορία στον Κέλβιν), από τους σημαντικότερους φυσικούς της νεότερης ιστορίας. Την περίοδο αυτή οι απόφοιτοι λυκείου καλούνται να επιλέξουν τι να σπουδάσουν και τι επάγγελμα να ακολουθήσουν, το οποίο μπορεί να είναι αρκετά αγχωτικό. Υπάρχουν διάφορες απόψεις, όπως π.χ. να επιλέξεις ανάλογα με τον βαθμό που έχεις γράψει και με βάση τις περυσινές βάσεις, υπάρχει η άποψη να διαλέξεις ένα επάγγελμα που θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επαγγελματικής αποκατάστασης, καλύτερες οικονομικές απολαβές, ή να διαλέξεις με βάση τα ενδιαφέροντά σου.
Το να διαλέξεις με βάση τη βαθμολογία και με βάση τις περυσινές βάσεις είναι αρκετά άστοχο γιατί οι βάσεις απλά υποδηλώνουν ποιες ήταν οι προτιμήσεις των περισσοτέρων πέρυσι και τίποτε άλλο. Η επαγγελματική αποκατάσταση είναι και αυτός ένας τρόπος να επιλέξεις κάποια σχολή με βάση την πιθανότητα να βρεις πιο εύκολα εργασία. Αλλά και εδώ, πολλές φορές οι συνθήκες αλλάζουν. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης οι οικοδομές «πάγωσαν» και κάποιος που θα είχε επιλέξει να γίνει πολιτικός μηχανικός επειδή πίστευε ότι θα έχει επαγγελματική αποκατάσταση θα απογοητευόταν εκείνα τα χρόνια. Τώρα με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης τα πράγματα είναι ακόμα πιο ρευστά. Αυτή τη στιγμή οι απόφοιτοι πληροφορικής έχουν σχεδόν μηδενική ανεργία, αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει σε λίγα χρόνια και πόση ζήτηση θα υπάρχει σε λίγα χρόνια. Υπάρχει και η λογική των καλών οικονομικών απολαβών, αλλά και εδώ τα πράγματα είναι σύνθετα. Ακόμα και αν κάποιος σπουδάσει Ιατρική, αν δεν είναι καλός στο επάγγελμά του δεν είναι σίγουρο ότι θα τον εμπιστεύονται αρκετοί ασθενείς για να έχει καλές οικονομικές απολαβές. Υπάρχει η άποψη να σπουδάσει το επάγγελμα που του αρέσει, αλλά πολλές φορές είναι δύσκολο να ξέρεις στα 18 τι σου αρέσει. Υπάρχει και η ιαπωνική άποψη του «ikigai» – κάνε κάτι που αγαπάς, που είσαι καλός σε αυτό, ο κόσμος το χρειάζεται και είναι διατεθειμένος να σε πληρώσει για αυτό. Πολύ σωστό αλλά μπορεί να σου πάρει 20+ χρόνια και ακόμα να μην έχεις βρει αυτόν τον συνδυασμό.
Οπότε πώς να επιλέξεις τι να σπουδάσεις; Ενα χρήσιμο κριτήριο είναι αυτό της περιέργειας. Τι θέλω να μάθω πώς λειτουργεί ή τι θέλω να μάθω να φτιάχνω. Θέλω να μάθω πώς δουλεύουν οι υπολογιστές ή οι μηχανές, θέλω να μάθω πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι (ψυχολογία), πώς δουλεύει η οικονομία, πώς φτιάχνονται οι νόμοι, πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα ή πώς να θεραπεύω το σώμα. Ή πώς θα μάθω να φτιάχνω μηχανές, σπίτια, τέχνη, νόμους ή να θεραπεύω ζώα, ανθρώπους. Τα χρόνια των σπουδών είναι αρκετά και ο μόνος τρόπος που θα σε κινητοποιήσει να σηκώνεσαι κάθε μέρα και να πηγαίνεις να παρακολουθείς τα μαθήματα είναι η περιέργεια που θα έχεις να κατανοήσεις πώς δουλεύουν τα πράγματα και πώς εσύ μπορείς να τα κάνεις να δουλεύουν καλύτερα. Η περιέργεια είναι αυτή που θα σε κρατήσει όταν τα μαθήματα θα είναι αρκετά απαιτητικά και θα θέλει αρκετή προσπάθεια για να ολοκληρώσεις τις σπουδές σου. Και πολλές φορές αυτή η περιέργεια να κατανοήσεις ένα γνωστικό αντικείμενο καλύτερα είναι που θα σε κάνει εξαιρετικό/η, περιζήτητο/η και ευτυχισμένο/η επαγγελματία. Εν κατακλείδι το πιο σημαντικό που χρειάζεται να θυμούνται οι νέοι είναι ότι όποιο επάγγελμα και να επιλέξουν, όλα είναι χρήσιμα στην κοινωνία και όλα τα επαγγέλματα είναι αξιοσέβαστα και πολύτιμα για τη λειτουργία της κοινωνίας μας.
*Επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
