Κύριε διευθυντά
Παρακολουθώντας με ενδιαφέρον τα όσα κατά καιρούς δημοσιεύονται στην έγκριτη «Καθημερινή» για τη γλώσσα και το αλφάβητό μας, θα ήθελα να προσθέσω τα ακόλουθα.
Η φερόμενη ως επικρατέστερη άποψη ότι το ελληνικό αλφάβητο πρωτοεμφανίστηκε τον 8ο αι. π.Χ. και ότι είναι δήθεν «φοινικικής» προελεύσεως (βλ. π.χ. Wikipedia και Google), έχει δεχθεί καίρια πλήγματα με τη συνεχιζόμενη, εδώ και χρόνια, έντονη κριτική για ελλιπή/παρωχημένη βιβλιογραφία και ανεπαρκή τεκμηρίωση. Ενώ η αντίθετη άποψη στηρίζεται σε πλήθος δημοσιευμάτων (ιδίως την τελευταία δεκαετία) σε έγκριτα ερευνητικά περιοδικά με τα οποία έρχονται σε φως νέα σχετικά ευρήματα. Συγκεκριμένα:
1. Η ελληνική γραφή, βάσει ανασκαφικών και ιστορικών δεδομένων, υπήρχε πολύ προ του 8ου αι. π.Χ., όπως μαρτυρείται από επιγραφές χαραγμένες σε βράχους στη νήσο Θήρα που ανακάλυψε ο κορυφαίος Γερμανός επιγραφικός Φρειδερίκος Χίλερ φον Γκέρτρινγκεν (βλ. σχετική ανακοίνωσή του, Τύποις “Θήρας”, 1896: ελληνική μετάφραση από Ι.Ν. ∆ελένδα). Πράγματι, το ελληνικό αλφάβητο ήλθε στη Θήρα περί τον 15ο αι. π.Χ. Κατά δε τον Ηρόδοτο το έφερε από τη Φοινίκη ο Κάδμος (Ηρόδ. 147.1-147.8) πριν το παραδώσει στη Θήβα. Κατά το έγκριτο Λεξικό Liddel & Scott (βλ. λήμμα Κάδμος): «Ο Κάδμος έφερε από τη Φοινίκη το παλαιό Ελληνικό αλφάβητο των δεκαέξι γραμμάτων, απ’ όπου ονομάστηκαν Καδμήια ή Φοινικήια γράμματα (σε Ηρόδ.)…».
2. Η ελληνική προέλευση του αλφαβήτου, πέραν άλλων ιστορικών ή αρχαιολογικών πηγών (που έρχονται κάθε τόσο σε φως), υποστηρίζεται από πλούσια βιβλιογραφία της τελευταίας 10ετίας. Μεταξύ άλλων δημοσιευμάτων σε έγκριτα περιοδικά, αξίζει να αναφερθεί η σχετική έρευνα του Ολλανδικού Ινστιτούτου Εγγύς Ανατολής (του Πανεπιστημίου Leiden). Χαρακτηριστικό είναι, εν προκειμένω, το πρόσφατο εμπεριστατωμένο ερευνητικό άρθρο της δρος Willemijn Waal, με το οποίον καταρρίπτεται ο μύθος για τη δήθεν «Φοινικική» προέλευση του αλφαβήτου. Το εκτεταμένο αυτό άρθρο (με 130 αναφορές) που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο παλαιό περιοδικό «The Journal of Hellenic Studies» (192, 219-253, 2022) και αναδημοσιεύθηκε το 2023 στις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Cambridge, έχει ως θέμα την αποδόμηση του Φοινικικού Μύθου για την προέλευση του αλφαβήτου.
3. Συναφείς περί της ελληνικότητας του αλφαβήτου μας αναφορές παρουσιάσθηκαν, επίσης, κατά την πρόσφατη, με πρωτοβουλία του Ε. Μ. Πολυτεχνείου, εκδήλωση στην Ακαδημία Αθηνών, στις 6.5.2025.
Ενόψει των ανωτέρω αδιαμφισβητήτων πηγών, είναι καιρός πλέον η παρωχημένη άποψη περί δήθεν «Φοινικικής» προέλευσης του αλφαβήτου μας να αναθεωρηθεί.
*Ομότιμος καθηγητής και πρώην πρύτανης
