Κύριε διευθυντά
Η εξαίρετη δημοσιογράφος σας Πέννυ Μπουλούτζα έγραψε για το πρόγραμμα Roma Child VOICE, που αφορά «τους πρώιμους γάμους και την εφηβική εγκυμοσύνη στις κοινότητες των Ρομά». Σε ποσοστό 46% οι γυναίκες παντρεύονται πριν κλείσουν τα 18 τους χρόνια «και μία στις τρεις μένει έγκυος στην εφηβεία… Παιδιά που γεννούν δικά τους παιδιά». («Καθημερινή», 19/6/2025).
Εκτός από τους τυπικούς γάμους συχνά γίνονται συμφωνίες ανάμεσα στις δύο οικογένειες για κορίτσια προεφηβικής ηλικίας, χωρίς συναίνεση των παιδιών. Το κορίτσι πηγαίνει και μένει στην οικογένεια του αγοριού. Το φαινόμενο ήταν γνωστό και στους Ρωμιούς της Μικράς Ασίας πριν από την «Ανταλλαγή». Τη δεκαετία του 1940, συγκέντρωνα πληροφορίες από τους πρόσφυγες για τη ζωή τους στην Καππαδοκία. Μεταφέρω διάλογο με την πρεσβυτέρα Ευλαμπία που ήλθε με την «Ανταλλαγή» πληθυσμών το 1925 (Φάρασα Καππαδοκίας 1870 – Πλατύ Ημαθίας 1955):
– Εμπέ (γιαγιά), ποια γλώσσα μιλούσατε εκεί στα Φάρασα; Ούτε τουρκικά ούτε ελληνικά ήταν.
– «Ατζεί γουζί μου, κατζεύκαμε ρωμάκα. Το μέτρο η γώσσα ένι του Χριστού η γώσσα» (Εκεί αρνάκι μου, μιλούσαμε ρωμαίικα, η γλώσσα μας είναι η γλώσσα του Χριστού).
– Πήγες στο σχολείο;
– Πήγα δύο τρία χρόνια. Κάναμε μάθημα σε έναν αχυρώνα. Ο χρόνος στο σχολείο ήταν πέντε έξι μήνες. Την άνοιξη βγαίναμε στα χωράφια.
– Γιατί δεν συνέχισες το σχολείο;
– Ο δάσκαλος πέθανε, άλλος δάσκαλος δεν ήλθε εκείνο τον χρόνο και εγώ ύστερα, 12 χρονών, αρραβωνιάστηκα τον Κοσμά.
– Πόσο χρονών παντρεύτηκες;
– Ο σημαδεμένος μου, ύστερα από έξι μήνες, εκεί που έβοσκε τα πρόβατα, σκοτώθηκε και εγώ παντρεύτηκα τον αδελφό του, τον Μάρκο που έγινε παπάς.
– Παντρεύτηκες τον αδελφό του αρραβωνιαστικού σου; Πώς έγινε αυτό;
– Εμενα στο σπίτι τους. Ποιος θα με έπαιρνε ύστερα;
– Πόσα παιδιά έκανες;
– Σε 9 βαρέματα (εγκυμοσύνες) έκανα 12 παιδιά.
– Με την Ανταλλαγή πόσοι ήλθατε εδώ;
– Με τον παπα-Μάρκο φέραμε τρία αγόρια και τρία κορίτσια. Οι άλλοι χάθηκαν στον δρόμο. Τα πάντρεψα εδώ και απόκτησα 39 εγγόνια. Δόξα τω Θεώ!
Ας σημειωθεί:
α) Οι Καππαδόκες πίστευαν πως μιλούν τη γλώσσα του Χριστού (Ευαγγελίου).
β) Τον 19ο αιώνα πήγαιναν στο ∆ημοτικό και τα κορίτσια.
γ) Αρραβώνιαζαν (σημάδευαν) τα κορίτσια από τα 12 και έμπαιναν στην οικογένεια του γαμπρού.
δ) Σε περίπτωση που «χανόταν» ο αρραβωνιαστικός, «χρεωνόταν» τη νύφη ο πλησιέστερος συγγενής.
ε) Υπήρχε πληροφορία πως ο Κοσμάς σκοτώθηκε από Τσέτες που ήλθαν να πάρουν τα αρνιά του. Για να μην ξεσηκωθούν τα παλικάρια του χωριού και γίνουν σκοτωμοί, είπαν σκοτώθηκε μόνος του…
*Πρώην Γυμνασιάρχης, Μαθηματικός
