Κύριε διευθυντά
Για τον κόμη Λέοντα Τολστόι, η στιγμή της μεγάλης αλλαγής δεν ήρθε σε κάποιο λογοτεχνικό σαλόνι, αλλά σε μια βρώμικη λαϊκή αγορά της Μόσχας το 1881. Η φρίκη που ένιωσε αντικρίζοντας την εξαθλίωση και την αδικία, σε πλήρη αντίθεση με την πλουσιοπάροχη ζωή του, λειτούργησε σαν ηλεκτροσόκ. Κατάλαβε πως ο πλούτος των ολίγων και η φτώχεια των πολλών δεν ήταν παράλληλοι κόσμοι, αλλά το ένα γεννούσε το άλλο.
Αρχικά, προσπάθησε να απαλύνει τον πόνο με φιλανθρωπία, σύντομα όμως συνειδητοποίησε πως το χρήμα απλώς συντηρούσε ένα σάπιο σύστημα. Η απάντησή του υπήρξε ριζοσπαστική: μια μορφή χριστιανικού αναρχισμού, βασισμένη όχι στα δόγματα της Εκκλησίας, αλλά στην ουσία της Επί του Ορους Ομιλίας. Κήρυξε την άρνηση κάθε μορφής βίας, την απόρριψη του κράτους που τη νομιμοποιεί, και την επιστροφή στην απλότητα και τη χειρωνακτική εργασία. Εκανε πράξη τα λόγια του, σκάβοντας τη γη και φτιάχνοντας ο ίδιος τα παπούτσια του, σκανδαλίζοντας την τάξη του.
Παρά τον ουτοπικό χαρακτήρα των ιδεών του, ο Τολστόι μας προσφέρει κάτι διαχρονικό: την ηθική υποχρέωση να αντιμετωπίσουμε την αδικία και να αναζητήσουμε την αλήθεια με γνήσιο ενδιαφέρον για τους πιο αδύναμους. Στη σημερινή εποχή της ακραίας ανισότητας και των επιφανειακών λύσεων, η κραυγή του για μια ενεργή συνείδηση παραμένει εκκωφαντικά επίκαιρη. Μας καλεί να αναμετρηθούμε με την υποκρισία μας και να αναζητήσουμε την αλήθεια όχι μόνο στη σκέψη, αλλά κυρίως στην πράξη: «Να παίρνουμε λιγότερα από τους άλλους και να τους δίνουμε περισσότερα». Ενα μάθημα πιο αναγκαίο από ποτέ.
