Κύριε διευθυντά
Μετά τη θαυμάσια «σχιζοτονία» του καθηγητή Θ. Π. Τάσιου (Γράμματα Αναγνωστών, φ. 30/5) λίγες σκέψεις σχετικά με το θέμα, ξεκινώντας από την καθιέρωση Παγκόσμιας Ημέρας για την Ελληνική Γλώσσα (9 Φεβρουαρίου).
Εννοείται ότι υποδεχθήκαμε την ευχάριστη είδηση με αμφιθυμία.
Συγχαίροντας ειλικρινά (πώς όχι;), αλλά και διερωτώμενοι ρητορικά (γιατί όχι;) τι γίνεται με τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου! Φαίνεται ότι «έξω πάμε καλά»… μέσα όμως; Τι γίνεται εδώ όπου η γλώσσα συρρικνώνεται, «χαλάει» σιγά σιγά και κακοποιείται καθημερινά από ημιεπίσημα και ανεπίσημα χείλη, τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο; Επιμελητές κειμένων υποφέρουν, κυνηγώντας το «νι» στο τέλος των άρθρων και των λέξεων, με οδηγίες που διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν την κάμηλον!
Η «ευτυχή κατάληξη» δεινοπαθεί και αυτή. Ποιος ευτυχεί; Η γλώσσα πάντως όχι…
∆εν συζητώ για «φονικούς» εκφωνητές κειμένων, χωρίς στίξη, που ακούγοντάς τους, δεν ξέρεις πού σταματάει το θλιβερό και αρχίζει το αστείο ή κάποιο κρυπτο-νόημα. Ηξεις αφήξεις…
Ολα όσα χρειαζόμαστε, είναι λέξεις. All we need, is words. Τι διαβάζεις, κύριέ μου; ρωτάει ο Σαιξπηρικός ακόλουθος. «What do you read, my Lord? Words, words, words»…, απαντάει εκείνος. Αλλοι μεταφράζουν, λόγια, λόγια, λόγια. Και άλλοι, λέξεις, λέξεις, λέξεις…
Οι λέξεις είναι έννοιες, φορείς νοημάτων και ιδεών. Γνωστά πράγματα. Αλλο το οργανικός διανοητής, και άλλο το «οργανωτικός» (sic). Τις προάλλες, οι διπλωμάτες «συνάντησαν τα διπλώματα» στη γενική πληθυντικού: «Πρόκειται περί σοβαρών διπλωμάτων. ∆εν μπορεί να κάνουν λάθος». Ας μην αναρωτιόμαστε λοιπόν γιατί η διπλωματία συχνά αποτυγχάνει.
Πρόσφατα έχει ακουστεί και «μετανάστων» και «πληγεισών ιδιοκτη-τών». Ατέρμων ο κατάλογος, και όσο πάει θεριεύει…
Εκτός από τη γλώσσα, βέβαια, πλήττονται και οι παλιότεροι, που είχαν συνηθίσει αλλιώς. Πονάνε μάτια και αυτιά και δεν γνωρίζουν από τι. Αφήνω την προστακτική, που δεν χωράει αύξηση («παρήγγειλέ μου έναν καφέ»). Θα μου πείτε, η προστακτική πρέπει να καταργηθεί, είναι αντιπαιδαγωγική και ρατσιστική. Σύμφωνοι. Οσο, όμως, την χρησιμοποιούμε, ας μην την βαρβαροποιούμε περισσότερο απ’ όσο της αξίζει.
Προσωπικά, πιστεύω μαζί με πολλούς άλλους, ότι στην πληγωμένη γλώσσα ανακλάται ένα συλλογικό κοινωνικό ψυχικό τραύμα, αλλά αυτό χρειάζεται τη συμβολή πολλών ειδικοτήτων για να εξετασθεί.
Τη γλώσσα μας έδωσαν ελληνική. Και «χωρίς να θέλω να σας… προκαταβάλω» (sic) φοβάμαι πολύ γι’ αυτό που θα παραδώσουμε εμείς…
Σεβασμός, επίσης, χρειάζεται και προς τις ξένες γλώσσες, ιδιαίτερα όταν οικειοποιούμεθα εκφράσεις που δεν γνωρίζουμε καλά, όπως grosso… moto και mo(n)dus vivendi, κλπ.
Και τώρα, επιτρέψτε μου μία επισήμανση (από τα «ΑΘΗΝΑΪΚΑ Plus»). Αλλο μπον βιβάν (bon vivant) και άλλο bon viveur, που αναφερόταν σε εκλιπόντα ευπατρίδη. Η διαφορά είναι υπαρκτή και κλινική. Bon vivant είναι ο κεφάτος, ο γλεντζές, ο καλοζωισμένος. Βon viveur είναι ο φιλήδονος. Και για να γίνει απολύτως κατανοητό, μέσω της Μυθολογίας, ο μεν ένας είναι ο γλεντοκόπος ∆ιόνυσος, και ο άλλος είναι ο Πάνας… Οι αρχαίοι τους ξεχώριζαν.
ΥΓ.: Κι όμως, υπάρχουν και ευχάριστες εκπλήξεις, εκεί που δεν το περιμένει κανείς, όπως οι ίγδιες σαλάτες… Οχι, δεν πρόκειται για κορεάτικη συνταγή. Είναι μία ταραμοσαλάτα, που γίνεται (ακόμη) με το γουδί – ιγδίον για τους αρχαίους. Ποιος θα το μεταφράσει, για να ξέρει ακριβώς τι αγοράζει;
