Η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα αποτελεί απλώς «ένα απαραίτητο πρώτο βήμα» και όχι το τέλος του πολέμου, υποστηρίζει ο διακεκριμένος ιστορικός του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Γιουτζίν Ρόγκαν, που επισκέφθηκε την Αθήνα με την ευκαιρία της έκδοσης του τελευταίου του βιβλίου «Τα γεγονότα της Δαμασκού» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Σε συνέντευξή του στην «Κ» ο κ. Ρόγκαν τονίζει πως η ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους.
– Πώς βλέπετε την εκεχειρία στη Γάζα; Είναι ένα ουσιαστικό βήμα προς τη σταθερότητα ή απλώς μια παύση σε μια μακροχρόνια σύγκρουση;
– Νομίζω ότι όλοι ανησυχούμε για το πόσο θα κρατήσει αυτή η εκεχειρία. Ομως, ήταν ένα αναγκαίο πρώτο βήμα για να τερματιστεί ένας από τους πιο βίαιους και καταστροφικούς πολέμους των τελευταίων δύο ετών. Αλλά δεν είναι αυτοσκοπός. Οσο σημαντική κι αν είναι η εκεχειρία, τα επόμενα βήματα είναι εξίσου κρίσιμα: να διασφαλιστεί η ασφάλεια στη Λωρίδα της Γάζας, να καθοριστεί ο ρόλος της Χαμάς στον έλεγχο των δρόμων και, πολύ σύντομα, να συγκεντρωθούν πόροι για την ανοικοδόμηση. Το επίπεδο καταστροφής είναι τεράστιο – η ανάγκη για στέγη, υγεία, βασικές υποδομές είναι επείγουσα.
– Ιστορικά μιλώντας, έχουμε δει παρόμοιες εκεχειρίες που επιβλήθηκαν εξωτερικά στη Μέση Ανατολή. Κατάφεραν ποτέ να οδηγήσουν σε διαρκή ειρήνη;
– Η διαρκής ειρήνη στη Μέση Ανατολή υπήρξε πάντα άπιαστο όνειρο. Ομως, ακόμη και μια προσωρινή ειρήνη μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αλλαγή – να δημιουργήσει νέες πολιτικές πραγματικότητες. Σήμερα, οι ίδιες οι πολιτικές συνθήκες αποτελούν εμπόδιο στην ειρήνη. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νετανιάχου έχει δεσμευθεί ότι δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Από την άλλη, η διεθνής κοινότητα βλέπει όλο και περισσότερο την αναγνώριση της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης ως τη μόνη βιώσιμη λύση στην κρίση.
Επομένως, για να υπάρξει αλλαγή, πρέπει να αλλάξει και η ίδια η ισραηλινή κυβέρνηση. Αυτό, φυσικά, εξαρτάται από τους Ισραηλινούς ψηφοφόρους. Με τις εκλογές που αναμένονται το επόμενο έτος –ίσως και νωρίτερα– οι πολίτες θα κληθούν να αποφασίσουν τι είδους Ισραήλ θέλουν: ένα κράτος-φρούριο, καταδικασμένο σε ατελείωτους πολέμους και κατοχή, ή ένα κράτος που επιλέγει τη συνύπαρξη με ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, σε ειρήνη και σταθερότητα.
– Και ο Νετανιάχου; Είναι μέρος της εξίσωσης της ειρήνης ή όχι;
– Κατά τη γνώμη μου, ο Νετανιάχου δεν αποτελεί μέρος της εξίσωσης της ειρήνης. Η κυβέρνησή του βασίζεται στην ιδεολογία της διεύρυνσης του ισραηλινού ελέγχου πάνω σε περισσότερα παλαιστινιακά εδάφη και στην αποτροπή της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους. Με πάνω από επτά εκατομμύρια Παλαιστινίους να ζουν στην ιστορική Παλαιστίνη, η διατήρηση ενός καθεστώτος κατοχής δεν μπορεί ποτέ να προσφέρει ασφάλεια στο Ισραήλ. Αντίθετα, παρατείνει την ανασφάλεια και το μίσος.
– Ο τρόπος που ο Τραμπ ασκεί διπλωματία βασίζεται έντονα στην προσωπική σχέση και στις συναλλαγές. Μπορούν τέτοιες μέθοδοι να αποδώσουν διαρκή αποτελέσματα σε μια τόσο πολωμένη περιοχή;
– Προσωπικά, δεν θα άφηνα τις Ηνωμένες Πολιτείες μόνες τους να χειριστούν αυτή τη σύγκρουση. Τα βήματα που έχουν κάνει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες –αναγνωρίζοντας την Παλαιστίνη– είναι μια ευκαιρία για την Ευρώπη να αποδεσμευθεί από την αμερικανική κυριαρχία στην ειρηνευτική διαδικασία της Μέσης Ανατολής. Αυτές οι χώρες έχουν αρχίσει να χαράσσουν τη δική τους, ανεξάρτητη πολιτική – και αυτό είναι μια θετική εξέλιξη.
Αν μπορούσε να υπάρξει μια ουσιαστική συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των ευρωπαϊκών συμμάχων της, οι οποίοι παραδοσιακά είναι φίλοι τόσο του Ισραήλ όσο και της Παλαιστίνης, τότε θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια διεθνής συμμαχία με πραγματικές πιθανότητες να επιτύχει μια βιώσιμη λύση. Το πρόβλημα, όμως, είναι η ασυνέπεια του Τραμπ. Οι πολιτικές που διακηρύσσει σήμερα μπορεί να μην είναι οι ίδιες αύριο. Εκεί, πιστεύω, η Ευρώπη –μαζί με χώρες όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία– μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο, διασφαλίζοντας τη συνέχεια και τη συνέπεια που απαιτεί μια τέτοια διαδικασία.
