Είναι αξιοθαύμαστο αυτό που πέτυχε η Ελλάδα μετά την κρίση, διαμηνύει ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Γερμανίας, δρ Γιοακίμ Νάγκελ, σε συνέντευξή του στην «Κ», στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Αθήνα. Προσθέτει μάλιστα ότι αποτελεί παράδειγμα και δίνει κουράγιο σε άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα, περιλαμβανομένης της Γερμανίας.
«Η Γερμανία χρειάζεται μεταρρυθμίσεις», τονίζει, αναγνωρίζοντας ότι αυτές αποτελούν πρόκληση για τους πολιτικούς και σπάνια είναι δημοφιλείς. Ο πρόεδρος της Deutsche Bundesbank χαρακτηρίζει «κατάλληλη προοπτικά» τη νομισματική πολιτική που ακολουθεί τώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και υποστηρίζει το σχέδιο για την ένωση των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων, προκειμένου να ενισχυθεί η θέση της Ευρώπης στα μάτια των επενδυτών.
Μιλάει θερμά για την ανάγκη κοινής αντιμετώπισης των προκλήσεων και σημειώνει ότι «η εμπιστοσύνη είναι το πιο πολύτιμο νόμισμά μας στην Ευρώπη».
– Θα λέγατε ότι η πορεία μείωσης των επιτοκίων του ευρώ έχει σταματήσει; Υπό ποιες συνθήκες θα έπρεπε η ΕΚΤ να χαλαρώσει περαιτέρω τη νομισματική πολιτική της;
– Πρώτον, θα ήθελα να πω ότι η Ευρώπη και οι πολίτες της δικαιούνται να είναι υπερήφανοι για τα επιτεύγματά τους. Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε καλή κατάσταση: ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη είναι κοντά στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του 2% και αναμένεται να παραμείνει εκεί τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για μεγάλο επίτευγμα, δεδομένου ότι πριν από τρία χρόνια ο πληθωρισμός μας ήταν πάνω από 10%. Για να είμαι ειλικρινής, είμαι πεπεισμένος ότι ποτέ δεν βοηθάει να κάνουμε εικασίες για τη μελλοντική πολιτική επιτοκίων. Ωστόσο, βάσει της πληροφόρησης που διαθέτουμε επί του παρόντος, μπορώ να επιβεβαιώσω ότι η νομισματική πολιτική που ακολουθούμε τώρα είναι η κατάλληλη προοπτικά.
– Το υψηλό κόστος διαβίωσης είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο πρόβλημα των ελληνικών νοικοκυριών, ενώ ο πληθωρισμός ήταν επίμονα υψηλότερος στην Ελλάδα από την Ευρωζώνη, έως τον προηγούμενο μήνα, που η κατάσταση αντιστράφηκε. Γιατί αυξάνεται ταχύτερα ο δείκτης εδώ και τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον;
– Επιτρέψτε μου να πω πρώτα ότι όλη η Ευρώπη είναι εντυπωσιασμένη από την οικονομική ανάκαμψη που πέτυχαν η χώρα αυτή και ο λαός της. Αυτή τη στιγμή πολλές χώρες, περιλαμβανομένης της δικής μου, υφίστανται υψηλά επίπεδα πληθωρισμού στον τομέα των υπηρεσιών. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο τα προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat (ΕΔΤΚ) αποκάλυψαν μια απότομη μείωση του πληθωρισμού της Ελλάδας στο 1,8%. Και το πιο ενθαρρυντικό ήταν ότι επρόκειτο για μείωση ευρείας βάσης. Αυτά είναι καλά νέα για τους Ελληνες καταναλωτές. Ωστόσο, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Σε όλη την Ευρώπη, την καθοδική πορεία του πληθωρισμού οδήγησαν σε μεγάλο βαθμό οι τιμές ενέργειας. Συνεπώς υπάρχει επιτακτική ανάγκη να αυξήσουμε τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών για να προωθήσουμε τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των αγορών ενέργειας. Αυτό θα ενίσχυε περισσότερο τους δεσμούς μεταξύ των χωρών μας, με την Ελλάδα να ηγείται στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών και τη γερμανική βιομηχανία να επιθυμεί τη μείωση του ενεργειακού της κόστους.
– Περιμένετε ότι η γερμανική οικονομία θα ανακάμψει στο ορατό μέλλον; Θα είναι αρκετή η δημοσιονομική επέκταση και ποιες άλλες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται για ταχύτερη ανάκαμψη;
– Δεν αμφιβάλλω ότι οι δημόσιες επενδύσεις στις υποδομές και στην άμυνα θα αρχίσουν να επιδρούν στο ΑΕΠ από τον επόμενο χρόνο – παίρνει λίγο καιρό ώσπου να εφαρμοστούν τα σχέδια. Το κρίσιμο ερώτημα, ωστόσο, είναι κατά πόσον οι επενδύσεις αυτές θα ωθήσουν την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Για να συμβεί αυτό, η Γερμανία έχει ανάγκη από μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να αυξήσουν την προσφορά εργασίας, να διευκολύνουν τη μετάβαση στις μηδενικές καθαρές εκπομπές άνθρακα και να υποστηρίξουν έναν πιο δυναμικό επιχειρηματικό τομέα. Λιγότερη γραφειοκρατία και ταχύτερες διοικητικές διαδικασίες είναι κρίσιμα στοιχεία για την πολιτική ατζέντα στη Γερμανία. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις αποτελούν πρόκληση για τους πολιτικούς και σπάνια είναι δημοφιλείς. Αλλά η Γερμανία εμπνέεται για να οδηγήσει τον μετασχηματισμό της σε επιτυχία και αναζητάει σταθερά ισχυρούς εταίρους, όπως η Ελλάδα, για να υποστηρίξει αυτή την προσπάθεια.
– Ποιες θα ήταν οι συνέπειες μιας παρατεταμένης στασιμότητας στη γερμανική οικονομία για την υπόλοιπη Ευρώπη και την Ελλάδα ειδικότερα;
– Θέλετε πραγματικά να υποθέσω κάτι τέτοιο; H εκτίμησή μου είναι διαφορετική. Ολες οι προβλέψεις συμφωνούν ότι θα υπάρξει ένας στέρεος αναπτυξιακός ρυθμός στη Γερμανία από τον επόμενο χρόνο. Ωστόσο, αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις. Η Bundesbank εκτιμά δυνητική ανάπτυξη 0,4% τα επόμενα χρόνια – μία ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερη από την περασμένη δεκαετία και μία ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερη από την Ευρωζώνη, εξαιρουμένης της Γερμανίας. Αυτό με ανησυχεί. Η γερμανική κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα που σίγουρα θα τονώσουν την ανάπτυξη. Αλλά επιτρέψτε μου να πω κάτι ευρύτερο: Ολοι μας στη Γερμανία, αλλά και όλοι εντός των ευρωπαϊκών συνόρων, εργαζόμαστε εντατικά μαζί για να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και συνεπώς να προστατεύσουμε τις κοινές μας αξίες, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται εδώ κοντά, στην αγορά της Αθήνας.
Η Ευρώπη χρειάζεται τη δική της στρατηγική για το μέλλον. Χρειάζεται να συγκεντρώσουμε κεφάλαιο για να αναπτυχθούν οι καινοτόμες επιχειρήσεις και οι λαμπρές ιδέες.
– Περισσότερο από ένα χρόνο μετά την έκθεση Ντράγκι, πιστεύετε ότι η Ευρώπη έχει κάνει σημαντικά βήματα για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της; Ρεαλιστικά, μπορεί να κερδίσει αυτήν την πρόκληση;
– Ας απαντήσω στην τελευταία ερώτηση πρώτα: Τι σημαίνει να κερδίσει; Ο στόχος μας είναι να ενισχύσουμε και να διαφυλάξουμε το βιοτικό επίπεδο και την ευημερία των ευρωπαϊκών αγορών και των πολιτών. Μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό εν μέσω του τρέχοντος, ασταθούς γεωπολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε; Ναι, μπορούμε. Ολοι βλέπουμε την ανάγκη να δράσουμε. Επιθυμούμε να δράσουμε μαζί, να μειώσουμε την κατάτμηση για να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα. Η Ευρώπη χρειάζεται τη δική της στρατηγική για το μέλλον. Βλέπουμε τεράστια τεχνολογική πρόοδο σε πολλούς τομείς, από την τεχνητή νοημοσύνη έως τις καθαρές τεχνολογίες. Χρειάζεται να συγκεντρώσουμε κεφάλαιο για να αναπτυχθούν οι καινοτόμες επιχειρήσεις και οι λαμπρές ιδέες που αναπτύσσουν τα ευφυή μυαλά μας στην Ευρώπη. Εχουμε ευθύνη, στην Ευρώπη, να παίξουμε δραστήριο ρόλο στους αναπτυσσόμενους τομείς του μέλλοντος. Για να συνοψίσω: Εργαζόμαστε σε πολλά μέτωπα για να αντιμετωπίσουμε τα θέματα που ο Μάριο Ντράγκι σωστά ανέδειξε.
– Πόσο έντονη θα είναι η επίπτωση των δασμών των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή οικονομία και ειδικά στη Γερμανία;
– Αυτό που διαπιστώνουμε μέχρι στιγμής είναι ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις χειρίστηκαν την κατάσταση επιδέξια, παρά τις προκλήσεις. Σαφώς, στο εξής θα χρειαστούμε ισχυρές συμμαχίες και ιδιαίτερα να επικεντρωθούμε στη δική μας ανθεκτικότητα, για παράδειγμα στον τομέα της άμυνας. Πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε εντατικά για τη βελτίωση των ικανοτήτων και την αύξηση της αυτονομίας της Ευρώπης, ενώ παράλληλα παραμένει υψίστης σημασίας η σχέση μας με τους διεθνείς εταίρους, με τους οποίους μοιραζόμαστε δημοκρατικές αξίες.
– Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας έχει πει ότι, δεδομένης της αυξανόμενης διεθνούς αβεβαιότητας, η Ευρώπη θα μπορούσε να γίνει ένα ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές. Συμφωνείτε; Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να το επιτύχει;
– Ναι, συμφωνώ με τον αξιότιμο συνάδελφό μου. Οπως η Ελλάδα, αρκετές χώρες έχουν κάνει σημαντικά βήματα την τελευταία δεκαετία. Η Ευρωζώνη συνολικά έχει γίνει ασφαλέστερη και πιο αξιόπιστη. Οταν ο τραπεζικός τομέας στις ΗΠΑ και στην Ελβετία αντιμετώπισε σημαντικές διαταραχές πριν από δύο χρόνια, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας αποδείχθηκε σταθερός. Αλλά η Ευρώπη μπορεί να κάνει περισσότερα για να ενισχύσει τη θέση και την ποιότητά της στα μάτια των επενδυτών. Και έχει ένα σχέδιο για τον σκοπό αυτό: την ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων.
– Θα συνεχίσει η Ευρώπη να λειτουργεί σαν ένωση αλληλεγγύης, ενισχύοντας τις ασθενέστερες περιοχές και χώρες, ή εκτιμάτε ότι θα κάνει βήματα προς τα πίσω;
– Υποθέτω ότι η πιο ρεαλιστική και λογική απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ότι η πλειονότητα των Ευρωπαίων αναγνωρίζει πως είμαστε πολύ καλύτερα όντας σε μια Ενωση. Την περίοδο αυτή γινόμαστε μάρτυρες πολέμων, εμπορικών εμποδίων και πολιτικής αστάθειας παγκοσμίως. Ως ανθρώπινα όντα, ασφαλώς επιδιώκουμε ασφάλεια, σ’ ένα ανασφαλές περιβάλλον. Αυτό επιβεβαιώνεται στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, μεταξύ των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτή δείχνει ότι η εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών. Αν προκύπτει κάτι καλό από τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, αυτό είναι ότι η Ευρώπη έχει έρθει πιο κοντά και αυξάνεται η βούληση για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Σε πιο προσωπικό επίπεδο, θεωρώ ότι μπορεί να είναι κάτι περισσότερο: Ως Ευρωπαίοι έχουμε υποστεί πολλές προκλήσεις μαζί τις τελευταίες δεκαετίες. Και μάθαμε να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον. Η εμπιστοσύνη είναι το πιο πολύτιμο νόμισμά μας στην Ευρώπη.
– Πώς αξιολογείτε την οικονομική πρόοδο της Ελλάδας μετά την κρίση;
– Το είπα στην ομιλία μου στην Αθήνα χθες: Η οικονομική πρόοδος της Ελλάδας ήταν εντυπωσιακή. Το ΑΕΠ αυξάνεται σταθερά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η αγορά εργασίας δείχνει αξιοσημείωτη βελτίωση και το δημόσιο χρέος υποχωρεί. Από τις μαρτυρίες των φίλων μου στη χώρα αυτή, έχω επίγνωση ότι για πολλούς τα τελευταία χρόνια ήταν δύσκολα. Είναι αξιοθαύμαστο αυτό που επιτεύχθηκε. Και όπως είπα, αυτή η επιτυχία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και να δώσει κουράγιο, γενικότερα, καθώς επίσης και στη Γερμανία.
– Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει τώρα η ελληνική οικονομία; Εχετε ανησυχίες για το μέλλον της;
– Θέλω απλώς να ευχηθώ τα καλύτερα για την ελληνική οικονομία, να διατηρήσει τη δυναμική της, να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών μας. Και να είστε βέβαιοι ότι, ως Ευρωπαίοι, πάντα θα είμαστε ενωμένοι στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
