Ενα χωριό της αθωότητας, τοποθετημένο σε χρόνο και χώρο που δεν προσδιορίζονται. Ισως είναι Μεσαίωνας, ίσως και όχι. Ανθρωποι που ζουν σε αρμονία με τη φύση και μεταξύ τους. Ενας άρχοντας που δεν μοιάζει καθόλου για τέτοιος, απλός και άδολος, κάτι σαν τον πρίγκιπα Μίσκιν από τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι. Κι έπειτα μια φωτιά που κατακαίει τον μεγάλο αχυρώνα. Η καχυποψία εισβάλλει, ενώ μαζί της καταφθάνει και ένας νέος άρχοντας, ιδιοκτήτης γης που θέλει να μετατρέψει τα πάντα σε βοσκοτόπια. Ο μοντερνισμός και το τέλος της αθωότητας είναι προ των πυλών, ενώ ο αμέτοχος, μυστηριώδης Γουόλτερ Θιρσκ παρατηρεί τα πάντα δίχως να επεμβαίνει. Υποψιάζεται κανείς γιατί ο μύθος του «Harvest», του Βρετανού συγγραφέα Τζιμ Κρέις, γοήτευσε την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, ωστόσο εκείνη μας το εξηγεί από τη δική της σκοπιά.
«Μου άρεσε βασικά ότι στο κέντρο αυτού του περίκλειστου κόσμου βρίσκεται ένας χαρακτήρας πρακτικά απών. Προσπαθεί να είναι παρών και να κάνει κάτι, όμως δεν το καταφέρνει. Δεν είναι εύκολο να προσαρμόσεις το βιβλίο με όλη τη συνειρμική του αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, από αυτόν τον άνδρα, τον Γουόλτ, που προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο γύρω του και παράλληλα βλέπει μέσα σε αυτή τη σχεδόν βιβλική εβδομάδα το πώς οι άνθρωποι εξορίζονται από την Εδέμ», μας λέει η Τσαγγάρη, την οποία συναντήσαμε στο περυσινό Φεστιβάλ Βενετίας, όπου έκανε πρεμιέρα η ταινία της.
Πράγματι στο «Harvest», το οποίο κυκλοφορεί εδώ και λίγες μέρες στις αίθουσες, υπάρχει το παράδοξο ενός πρωταγωνιστή (Κέιλεμπ Λάντρι Τζόουνς), ο οποίος είναι βασικά παρατηρητής. «Ο Κέιλεμπ ως ηθοποιός είναι μια τρομερά ξεχωριστή παρουσία, βασικά είναι όσο πιο παρών μπορεί να είναι κάποιος. Οπότε μου φάνηκε υπέροχο ένας τέτοιος ηθοποιός να παίξει κάποιον που είναι σχεδόν ανενεργός και να δούμε πώς αυτές οι αντίρροπες δυνάμεις θα συνδυαστούν». Οσο για τους… δρώντες, εκεί ξεχωρίζουν οι δύο άρχοντες, ο παλιός και ο νέος, με τον πρώτο να τον υποδύεται υπέροχα ο Χάρι Μέλινγκ. «Νομίζω ότι ο άρχοντας Κεντ είναι ο πιο περίπλοκος χαρακτήρας. Ο Χάρι κατάλαβε γρήγορα ότι δεν είναι ζήτημα άσπρου – μαύρου. Αναγκάστηκε να γίνει κύριος αυτής της γης που δεν ανήκει καν σε εκείνον. Οπότε ο Χάρι κατάφερε να εκφράσει με ακρίβεια και κατανόηση όλες αυτές τις αντιφάσεις του χαρακτήρα, ο οποίος είναι και συμπαθής και απωθητικός».
Πολύ σημαντικό στοιχείο της ταινίας της Τσαγγάρη και της αυθεντικότητας που αποπνέει είναι το τοπίο μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται. «Ηξερα μόνο ότι ήθελα να είναι στη σκωτσέζικη και όχι στην αγγλική εξοχή. Κι από ιστορική άποψη σε αυτές τις περιοχές τον 17ο-18ο αιώνα η γη περιφράχτηκε, η γεωργία σταμάτησε και ξεκίνησε η συστηματική εκτροφή προβάτων. Εχουμε την πρώτη εσωτερική μετανάστευση στην Ευρώπη, οι άνθρωποι έρχονται και σχηματίζουν πόλεις. Η Βιομηχανική Επανάσταση ξεκινάει επειδή πρέπει να ζεσταθούν, οπότε δημιουργείται η βιομηχανία του άνθρακα», σημειώνει η Ελληνίδα σκηνοθέτις, εξηγώντας τις ιστορικές αναφορές της ταινίας της. Οσο για το πεδίο, λέει ότι η ίδια έζησε εκεί για περίπου δυόμισι χρόνια, γνωρίζοντας τους ντόπιους, οι οποίοι αποτελούν και την πλειονότητα των ανθρώπων του χωριού στο φιλμ.
Ηταν όντως μεγάλη πρόκληση το να μιλήσεις για αυτά τα πράγματα, δίχως αληθινά να τα κατονομάσεις: τους πρόσφυγες, την ξενοφοβία, τον μισογυνισμό.
«Στα γυρίσματα απλώς στήσαμε ένα κοινόβιο, ζούσαμε μαζί, γυρίζαμε με φυσικό φως μέσα στη λάσπη, τη νύχτα χρησιμοποιούσαμε δαυλούς. Ολοι μαζί. Δεν υπήρχαν τρέιλερ, τίποτα. Ενας επισκέπτης δεν θα καταλάβαινε ποιοι είναι οι ηθοποιοί και ποιοι στο συνεργείο. Προσωπικά τώρα ζω σε ένα πολύ μικρό νησί του Αιγαίου, όμως είμαι κορίτσι της πόλης. Μεγάλωσα στις πόλεις και τις λατρεύω, όμως εδώ ήθελα μια αισθητική γουέστερν. Ενός γουέστερν “επαφής”, όχι της οπτικής Τζον Φορντ, αλλά μιας πολύ μικροσκοπικής οπτικής, των μικρών πλασμάτων, που συνήθως περνάμε από πάνω τους ή τα πατάμε. Ο Γουόλτ τα παρατηρεί όλα αυτά, τα μυρίζει σχεδόν σαν σκύλος. Μελετήσαμε κάθε φυτό που υπήρχε εκεί. Φυτέψαμε τους σπόρους μας και θερίσαμε τη δική μας σίκαλη, σε ένα μέρος που δεν είχε καλλιεργηθεί επί αιώνες. Με έναν τρόπο γυρίσαμε εκείνον τον τόπο πίσω στην προηγούμενη κατάστασή του».
Οπως είπαμε, βέβαια, πέρα από την πρακτική – φυσιολατρική διάσταση, υπάρχει η αλληγορική, η οποία ασχολείται με αρκετά από τα επείγοντα ζητήματα του σημερινού κόσμου. «Ηταν όντως μεγάλη πρόκληση το να μιλήσεις για αυτά τα πράγματα, δίχως αληθινά να τα κατονομάσεις: τους πρόσφυγες, την ξενοφοβία, τον μισογυνισμό. Πώς γίνεται να τα μεταδώσεις αυτά ανάμεσα σε όσα σε περιβάλλουν εδώ; Οταν ο άρχοντας Τζόρνταν (σ.σ. ο νέος) φθάνει στο χωριό, η σκηνή από τη σκοπιά των χωρικών μοιάζει σαν κλασικό γουέστερν. Με τη δική του ματιά, ωστόσο, βλέπει τους χωρικούς να τον κοιτούν σαν να προσγειώθηκε μόλις μπροστά τους διαστημόπλοιο. Χρησιμοποιείς δηλαδή μεταφορές, ιδιωματισμούς, όλοι ενθουσιάζονται και τελικά κάτι βγαίνει από όλο αυτό πάνω στη στιγμή».
Οσκαρ
Πίσω στη δική μας εποχή, χθες ανακοινώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ότι η ταινία «Αρκάντια» του Γιώργου Ζώη θα είναι η ελληνική υποψηφιότητα για την 98η διοργάνωση των βραβείων Οσκαρ.
