Ο βαθμός του πτυχίου του 34χρονου Δημήτρη Νταλαμπέκου είναι 9,98. Σε 39 μαθήματα πήρε 10, αλλά σε ένα μόνο βαθμολογήθηκε με 9. «Ορθά έπραξε», μου απαντά, όταν τον ρωτώ για τον καθηγητή που του στέρησε το απόλυτο 10. Ο Δημήτριος Νταλαμπέκος αποφοίτησε από το Τμήμα Μαθηματικών του ΑΠΘ και μετά μια σημαντική πορεία σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ, πέρυσι επέστρεψε στο ΑΠΘ, ξεκινώντας από επίκουρος καθηγητής στο τμήμα του. Φέτος, κατέκτησε μια κορυφαία ευρωπαϊκή διάκριση, καθώς επελέγη για χρηματοδότηση, με 1,3 εκατ. ευρώ για πέντε χρόνια, από το ιδιαίτερα ανταγωνιστικό πρόγραμμα Starting Grants 2025 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (European Research Council – ERC). Είναι ο μοναδικός επιστήμονας από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια που εξασφάλισε φέτος χρηματοδότηση από το ERC. Θα μελετήσει τα φράκταλ, «τα πιο πολύπλοκα σχήματα της φύσης», όπως σημειώνει.
«Τη μεγάλη αγάπη για τα μαθηματικά την πήρα από τον πατέρα μου, που ήταν πολύ καλός. Από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού μού έδειχνε μαθηματικά γυμνασίου και μου άρεσαν πάρα πολύ», λέει στην «Κ». Στα μαθητικά του χρόνια, μεγάλωσε στην Κατερίνη· ήταν άριστος μαθητής. «Οι γονείς μου δεν με πίεσαν να επιλέξω μια σχολή. Βέβαια, καθώς στις Πανελλαδικές Εξετάσεις συγκέντρωσα 19.800 μόρια, μου είπαν μήπως θέλω να σκεφτώ την ιατρική ή τις στρατιωτικές σχολές», θυμάται. «Τις σκέφτηκα. Θα πάω στο Μαθηματικό», ήταν η ξεκάθαρη απάντησή του. «Η επίλυση ενός άλυτου προβλήματος μου δίνει την ικανοποίηση όπως όταν λύνεις ένα σταυρόλεξο. Το κάνω σαν χόμπι. Στην αρχή ήθελα να γίνω καθηγητής σε σχολείο. Η έρευνα μου προέκυψε στη διάρκεια των σπουδών», εξηγεί.
Και βέβαια από νωρίς οι καθηγητές του κατάλαβαν το ταλέντο του. Αλλωστε, τα συνεχή 10άρια στις εξετάσεις το έδειχναν. «Η διαφορά από το 9 στο 10 είναι στην τελειότητα του γραπτού. Γι’ αυτό πιστεύω ότι έπαιρνα 10, λόγω της τελειομανίας μου. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και ο πατέρας μου –τελωνειακός στο επάγγελμα–, ο οποίος με συμβούλευε “θα λύνεις τα θέματα τρεις φορές στο πρόχειρο και μετά θα τα γράφεις στο καθαρό”».
Δεν καθόταν στο πρώτο έδρανο, «αλλά στα πέντε πρώτα» μου λέει, γελώντας. «Οχι, οι συμφοιτητές δεν με αντιμετώπιζαν ως “φυτό”. Είχα παρέες, αλλά ήταν μικρές· ίσως με θεωρούσαν διαφορετικό», προσθέτει.
Οι καθηγητές του στο ΑΠΘ τον βοήθησαν πολύ, στη σχολή και για τα μεταπτυχιακά. «Ενας καθηγητής μου, σε περίοδο διακοπών με κλειδωμένο το ίδρυμα, με έπαιρνε και άνοιγε το γραφείο του για να λύνω ασκήσεις», λέει.
Μετά την αποφοίτησή του το 2013 ακολούθησαν οι σπουδές στις ΗΠΑ. Πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες, το 2018, και έπειτα εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Stony Brook στη Νέα Υόρκη και ως επίκουρος καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο. Η έρευνά του χρηματοδοτήθηκε από την Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών των ΗΠΑ.
Το 2024 επέστρεψε με την οικογένειά του στην Ελλάδα και στο ΑΠΘ ως επίκουρος καθηγητής. «Η ζωή στις ΗΠΑ ήταν δύσκολη, αγχωτική. Στο Μαθηματικό του ΑΠΘ οι περισσότεροι καθηγητές είναι νέοι», υπογραμμίζει. Βέβαια, επιστρέφοντας αντιμετώπισε την ελληνική πραγματικότητα στον τομέα της έρευνας. «Ενώ γύρισα πέρυσι δεν κατάφερα να βρω χρηματοδότηση για την έρευνά μου. Πολλοί Ελληνες επιστήμονες στο εξωτερικό κάνουν πολύ καλή δουλειά και θέλουν να επιστρέψουν. Ωστόσο φοβούνται, διστάζουν. Πρέπει να υπάρχει σταθερή χρηματοδότηση στην έρευνα. Παράλληλα, εδώ υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία και πολυπλοκότητα στις διαδικασίες. Αλλά έτσι χάνεται η ουσία», σχολιάζει, δηλώνοντας ότι είναι ορθό να υπάρχει ένα υπουργείο για την έρευνα. «Χρειάζεται χάραξη στρατηγικής στον χώρο της έρευνας, πολιτική συνέχεια και όχι κλίμα αστάθειας», τονίζει.
«Θα μου εξηγήσετε, με απλά λόγια, τι είναι τα φράκταλ και η έρευνά σας;» του ζητώ κι εκείνος χαμογελά. «Τα φράκταλ είναι πολύπλοκα, μη λεία γεωμετρικά σχήματα, των οποίων κάθε μικρότερο μέρος έχει παρόμοιο γεωμετρικό χαρακτήρα με το σύνολο του σχήματος. Συναντώνται σε πληθώρα φυσικών φαινομένων, όπως οι ακτογραμμές, τα ορεινά τοπία, τα δίκτυα ποταμών, καθώς και τα μοντέλα ανάπτυξης φυτών και κρυστάλλων. Ενα από τα κεντρικά ερωτήματα που θα διερευνηθούν είναι πότε και πώς μπορεί ένα φράκταλ σχήμα να “μετασχηματιστεί”, σαν να ήταν κατασκευασμένο από εύπλαστο υλικό, σε πιο λείο και κατανοητό σχήμα, με ελεγχόμενο τρόπο. Το πρόβλημα αυτό έχει εφαρμογές στη χαρτογράφηση τρισδιάστατων, μη λείων επιφανειών, όπως ένα ορεινό τοπίο, ένα ανθρώπινο πρόσωπο ή ακόμη και η επιφάνεια του ανθρώπινου εγκεφάλου», επισημαίνει και συμπυκνώνει, «φράκταλ: από τα βουνά και τα ποτάμια έως τον ανθρώπινο εγκέφαλο».
