Για τον Ορφέα Περετζή, η Αθηναϊκή Ριβιέρα ήταν η πρώτη πτήση προς το άγνωστο. Από το αεροδρόμιο του Ελληνικού πήρε το πρώτο του αεροπλάνο πριν κάμποσα χρόνια ως παιδί. Οπως όλοι οι Αθηναίοι, έχτισε με τα χρόνια ένα παζλ αναμνήσεων που διασχίζουν την Παραλιακή αλλά και το αφήγημα μιας ριβιέρας που «συνεπαγόταν ένα λαϊφστάιλ, επισκέψεις από celebrities, τη νοσταλγία μιας γκλάμουρ ζωής και της ιδέας ότι η Ελλάδα είναι ένας τόπος εξωτικός». Η ριβιέρα μέσα του μεταμορφώθηκε και σε μια αντίφαση: «Είναι όλες αυτές οι ιστορίες με τις οποίες μεγαλώσαμε, αλλά ταυτόχρονα και μια ρομαντική ιδέα που δεν έχει καμία σχέση με το βίωμά μας, όσο και να θέλουμε να τη θεοποιήσουμε».
Σε αυτήν αφιέρωσε τη νέα του ταινία, τη «Ριβιέρα». Είναι μια μυθοπλαστική ιστορία που αντικατοπτρίζει όλη αυτή την αλλαγή. Μια έφηβη (Εύα Σαμιώτη) ζει με τη μητέρα της (Μαρία Αποστολακέα) σε ένα σπίτι-πανσιόν των νοτίων προαστίων. Οχι για πολύ ακόμα, μιας και το ακίνητο θα πουληθεί σε Κινέζους επενδυτές. Κάτι που το έφηβο κορίτσι δυσκολεύεται να δεχτεί, όσο και αν η μούχλα σε έναν τοίχο και ο αγαπημένος της φοίνικας που βάφτισε Τζέρι και αρχίζει να σαπίζει έρχονται να της υπογραμμίσουν εμφατικά το τέλος εποχής.
«Πήραμε το τραμ και ακολουθήσαμε όλη την Αθηναϊκή Ριβιέρα, από τον Αγιο Κοσμά έως τη Σαρωνίδα», εξηγεί ο Ορφέας Περετζής.
Η ταινία ξεκινά τώρα το ταξίδι της για τις αίθουσες, ύστερα από στάσεις στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σάο Πάολο και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μεταξύ άλλων. Το πραγματικό ταξίδι της όμως ξεκίνησε πριν οι γερανοί γεμίσουν τον ορίζοντα της Παραλιακής. Ο πρώτος σπόρος για τον σκηνοθέτη μπήκε ήδη από το 2011, από μια ιδέα της Ιωάννας Νισυρίου για δυο κορίτσια που δούλευαν σε μια πανσιόν. Οταν ο σκηνοθέτης βρέθηκε να πηγαίνει «μελαγχολικά αθηναϊκά μπάνια» κάποια καλοκαίρια αργότερα, είδε πως τα δύο δυνητικά συνδέονται.
ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΥ ΧΑΝΕΤΑΙ
Το μεγαλύτερο στοίχημα για τη «Ριβιέρα» ήταν η αποτύπωση ενός κομματιού της πόλης που χάνεται, τη στιγμή που χάνεται. Η έρευνα για τις τοποθεσίες της ταινίας «εμποτίστηκε» με αυτή την ιδέα της αλλαγής στην κοινότητα και τον τρόπο ζωής του τόπου. «Πήραμε το τραμ και ακολουθήσαμε όλη την Αθηναϊκή Ριβιέρα, από τον Αγιο Κοσμά έως τη Σαρωνίδα», εξηγεί ο Ορφέας Περετζής. Σε αυτή την περιήγηση είδαν ανθρώπους που έψαχναν το πέρασμα στην πλαζ τους ανάμεσα σε καινούργιες λαμαρίνες που υψώνονταν κάθε μέρα, ενώ λίγο πιο εκεί μπορεί να υπήρχαν εγκαταστάσεις-φαντάσματα, όπως αποδυτήρια που έχουν απολέσει τη χρήση τους προ πολλού.
Ανθρωποι έψαχναν το πέρασμα στην πλαζ τους ανάμεσα σε καινούργιες λαμαρίνες που υψώνονταν κάθε μέρα, ενώ λίγο πιο εκεί μπορεί να υπήρχαν εγκαταστάσεις-φαντάσματα, όπως αποδυτήρια που έχουν απολέσει τη χρήση τους προ πολλού.
Τα γυρίσματα έγιναν τελικά σε Αγιο Κοσμά, Ελληνικό και Σαρωνίδα, τον Σεπτέμβριο του 2022, χωρίς να λείπουν οι δυσκολίες. Για το σπίτι-πανσιόν λόγου χάρη, είδαν πολλούς χώρους μέχρι να καταλήξουν στο σπίτι της ταινίας που βρίσκεται στη Σαρωνίδα: «Θέλαμε να θυμίζει πανσιόν αλλά και να έχει την αισθητική του ’60 και του ’70, οπότε τα σπίτια φτιάχνονταν με μεγαλύτερο μεράκι, σχεδόν τα θεωρούσαν γλυπτά που θα μείνουν για πάντα», λέει ο σκηνοθέτης.
Στο Ελληνικό αναζήτησαν τα μέρη εκείνα που «έχουν μια “ντέκα” και δείχνουν μια εργοταξιακή κατάσταση “work in progress”». Η πρόθεση ήταν να γίνουν γυρίσματα και πιο κοντά στο εργοτάξιο, αλλά η άδεια δεν ήταν τόσο εύκολη. Η εταιρεία ανάπλασης επέτρεψε τελικά τα γυρίσματα στον εξωτερικό χώρο και στην πίστα καρτ στον Αγιο Κοσμά.
Με τη «Ριβιέρα» ο Ορφέας Περετζής ήθελε πρώτα και κύρια να πει μια ιστορία, ένιωσε όμως πως, ηθελημένα ή άθελά του, μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία έκανε μια καταγραφή; «Είναι κάτι που ένιωσα στην πορεία. Είναι σημαντικό μια ταινία να καταγράφει μια αλλαγή στην ιστορία. Ανησυχώ για τον τρόπο που αναπλάθεται και αναπτύσσεται η κοινωνία, σε συνάρτηση με το κατά πόσο μπορεί να διατηρήσει την ταυτότητα και τον πολιτισμό της μπροστά σε τεράστιες παγκόσμιες οικονομικές πιέσεις. Και ειδικότερα οι ριβιέρες του κόσμου δοκιμάζονται από κλιματικές αλλαγές, πολέμους. Οι κοινότητες αρχίζουν να συμπιέζονται. Αναρωτιέμαι αν μπορούν να επιβιώσουν με έναν πιο ρομαντικό τρόπο», σκέφτεται.
Μετά την προβολή, έρχονταν Ισπανοί και μας έλεγαν “αυτό που είδαμε το βιώνουμε στην Ισπανία”. Τους ήταν πολύ οικείο το περιβάλλον και το αφήγημα.
Σε καμία περίπτωση βέβαια δεν ήθελε να πει μια «μαύρη» ιστορία: «Παρόλο που μια νέα τάξη πραγμάτων έρχεται ενδεχομένως να ισοπεδώσει κάποιες αξίες, ήθελα οι χαρακτήρες να μπορούν να διατηρήσουν ένα χιούμορ, το περιβάλλον να μην πνίγεται στην καταχνιά. Η ταινία να μπορεί να αναπνέει και να έχει μπλε ουρανό. Μας εκφράζει και σαν Ελληνες αυτό: έχουμε χιούμορ, γελάμε και ταυτόχρονα γκρινιάζουμε», λέει γελώντας.
Αλλά όπως φαίνεται η «Ριβιέρα» δεν έχει κάτι να πει μόνο σε τοπικό επίπεδο. Πριν από λίγο καιρό, ο Ορφέας Περετζής βρέθηκε με την πρωταγωνίστριά του, Εύα Σαμιώτη, σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ στη Βαλένθια, όπου και προβλήθηκε η ταινία του. «Μετά την προβολή, έρχονταν Ισπανοί και μας έλεγαν “αυτό που είδαμε το βιώνουμε στην Ισπανία”. Τους ήταν πολύ οικείο το περιβάλλον και το αφήγημα», θυμάται ο σκηνοθέτης.
Είναι πολλές οι σκέψεις που τριγυρίζουν στο μυαλό του Ορφέα Περετζή για το ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της Αθηναϊκής Ριβιέρας, αλλά και γενικότερα, τι σηματοδοτούν μεγάλες αλλαγές σαν αυτή. Αλλά δεν είναι όλες οι σκέψεις του απαραίτητα αρνητικές: «Στο κάτω κάτω γιατί να μένουμε προσκολλημένοι στον τόπο μας, αφού μπορούμε να ζήσουμε παντού; Είναι ωραίο να μην υπάρχει προσκόλληση. Από την άλλη, το σημαντικό είναι, θα υπάρχει δυνατότητα να ζήσω με έναν σεβασμό στο περιβάλλον και με αλληλεγγύη; Και να συνυπάρχω ταυτόχρονα με την ανάγκη για έκφραση και να υπάρχει μια εξέλιξη πολιτισμού; Πρέπει να διαφυλάξουμε την ισορροπία», σκέφτεται.
Ολη αυτή η εμπειρία έκανε και τον ίδιο ως αφηγητή και κινηματογραφιστή να δει τα πράγματα από μια άλλη οπτική: «Οι ιστορίες που θέλω να πω αρχίζουν να διαμορφώνονται γύρω από τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο βρίσκεται. Εχει αναπτυχθεί μέσα μου μια περίεργη πολιτικο-οικολογική συνείδηση», θα πει.
Η Ριβιέρα πλέον για εμένα είναι σαν ένα μουσικό κομμάτι που σου αρέσει πάρα πολύ και το έχεις παίξει τόσες φορές, που κάπως δεν θέλεις να το ξανακούσεις. Εχει τελειώσει με τον τρόπο που πίστευα ότι υπήρχε. Εχω αφήσει πίσω τη ρομαντική εικόνα της.
Ετσι κι αλλιώς, μετά τη «Ριβιέρα» τα πράγματα δεν είναι πια τα ίδια γι’ αυτόν: «Η Ριβιέρα πλέον για εμένα είναι σαν ένα μουσικό κομμάτι που σου αρέσει πάρα πολύ και το έχεις παίξει τόσες φορές, που κάπως δεν θέλεις να το ξανακούσεις. Εχει τελειώσει με τον τρόπο που πίστευα ότι υπήρχε. Εχω αφήσει πίσω τη ρομαντική εικόνα της», θα πει. Ισως το γεγονός πως μετά το πέρας των γυρισμάτων δεν την έχει επισκεφθεί ξανά να είναι και ένας επιπλέον τρόπος διαφύλαξης της μνήμης, πέρα από τις «τελευταίες εικόνες» που κατέγραψε, λίγο πριν χαθούν.
Η «Ριβιέρα» του Ορφέα Περετζή βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου από τη NEO Films.
