Στους Μελάτες της Αρτας όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, μέχρι που τελείωσε το γυμνάσιο δεν γνώριζε τι σημαίνει εξωσχολικό βιβλίο. «Αρχισα να διαβάζω στον στρατό, στο τάγμα “ανεπιθυμήτων” όπου με έστειλαν στις αρχές του 1981 επειδή ήμουν ενταγμένος στην ΚΝΕ». Κάπως έτσι ο σπόρος της λογοτεχνίας φυτεύθηκε μέσα του και εκτός από μανιώδης αναγνώστης έγινε και συγγραφέας. Ξεκίνησε στα τριάντα του με ποίηση, στη συνέχεια έγραψε στίχους τραγουδιών και στα σαράντα του πέρασε στην πεζογραφία, με πολλά ευπώλητα ιστορικά μυθιστορήματα, όπως τα «Ιμαρέτ», «Σάος», «Αγιοι και δαίμονες, «Ουρανόπετρα», «Σέρρα», μεταξύ άλλων. Ο «Μεθυστής», το πιο πρόσφατο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χάρτινη Πόλη, διαδραματίζεται στην Κρήτη την περίοδο 1937-1945. «Με γοήτευσε το φωτεινό πρόσωπό της μέσα στα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Το ανυπότακτο, η αντίσταση, ο πατριωτισμός, η θυσία, η αξιοπρέπεια, οι κώδικες συμπεριφοράς, η θυμοσοφία… Από την αντίπερα όχθη, ως αντικείμενο τροφής για σκέψη, η προπαγάνδα των Γερμανών, οι παρενέργειες του φόβου, ο τυχοδιωκτισμός, η απληστία, τα εγκληματικά αντίποινα, η ηδονή της εξουσίας, η αυτοδικία», εξηγεί ο Γιάννης Καλπούζος.
– Τι σας συναρπάζει στην Ιστορία και την έχετε κάνει «πρωταγωνίστρια» στα βιβλία σας;
– «Οπου πατάς, αφήνεις τ’ αχνάρια σου», όπως γράφω στον «Μεθυστή». Κι αυτό απηχεί σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Με γοητεύει η περιπλάνηση σε αλλοτινές εποχές όπου ανακαλύπτω όσα έφτασαν μέχρι τις μέρες μας. Είτε έχουν σχέση με τα μεταφερόμενα μέσω της πατροπαράδοτης διδαχής από γενεά σε γενεά, είτε με την Ιστορία που γράφουν οι απλοί άνθρωποι, είτε με το πώς καθορίζουν τις ζωές μας και πώς τις διαμορφώνουν σε βάθος χρόνου τα μικρά και τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Αισθάνομαι και ότι δένομαι πιο σφιχτά με τις ρίζες μου και το ράμμα, τη συνέχεια του ελληνισμού.
– Ως μελετητής της Ιστορίας, πώς βλέπετε σήμερα την Ελλάδα και τον κόσμο;
– Σαν ένα δάσος που από τη μια μεριά μαίνεται πυρκαγιά και από την άλλη έχουν στήσει πανηγύρι. Λησμονούν οι γλεντοκόποι ότι και το μέρος όπου βρίσκονται είχε καεί πριν από χρόνια. Δεν έχουν καν κατά νουν αυτό που αναφέρεται στον «Μεθυστή»: «Οποιος θέλει να γνωρίσει το μέλλον, ας ρωτήσει το παρελθόν».
– Υπάρχουν συγγραφείς που άσκησαν καθοριστική επιρροή επάνω σας;
– Ξεκινώντας από τους παραμυθάδες του χωριού μου, βύζαξα από όλα τα αναγνώσματά μου. Ωστόσο δεν είχα ως πρότυπα συγκεκριμένους συγγραφείς. Ξεχώριζα τον Νίκο Γκάτσο, ως ποιητή, και ως μυθιστοριογράφους τον Καραγάτση, τον Μάρκες, την Αϊν Ραντ, τον Ροΐδη και τον Σκαρίμπα στο «Θείο τραγί».
– Από ποια «υλικά» είναι φτιαγμένος ο καλός συγγραφέας;
– Ταλέντο ως προς την ύφανση της γλώσσας και φαντασία, ικανότητα παρατήρησης και ανάλυσης του έξω και του έσω κόσμου, αφιέρωση στη γραφή, όπως και δόσιμο στη διαρκή άσκηση και μαθητεία.
– Εχετε αποκωδικοποιήσει έπειτα από 25 χρόνια στον εκδοτικό χώρο τι κάνει ένα βιβλίο ευπώλητο;
– Οσον αφορά τα δικά μου, θα έλεγα το πολυεπίπεδο που τα διακρίνει. Οτι μπορεί να μείνει κανείς μόνο στη μυθοπλασία ή να σκάψει σ’ αυτόν τον κήπο της λογοτεχνίας και να ανασύρει όσα κρύβονται κάτω από το προφανές. Πέρα από εκεί, πρώτο ρόλο έχει η γλώσσα που γίνεται γοητευτική στον αναγνώστη και καταφέρνει ακόμη και το χιλιογεννημένο να το κάνει να φαντάζει πρωτόπλαστο. Ακολουθούν το πλάσιμο των χαρακτήρων σκηνή προς σκηνή, η δύναμη της μυθοπλασίας, οι μη αναμενόμενες ανατροπές, η πιστή ανάπλαση μιας εποχής και τα μηνύματα του εκάστοτε βιβλίου.
Πρώτο ρόλο έχει η γλώσσα που γίνεται γοητευτική στον αναγνώστη και καταφέρνει ακόμη και το χιλιογεννημένο να το κάνει να φαντάζει πρωτόπλαστο.
– Ποιος από τους ήρωες των βιβλίων σας μοιάζει περισσότερο σε εσάς;
– Εντοπίζω μόνο ψήγματα, καθώς διαφέρω με όλους κατά πολύ. Στη νεότητά μου θα έλεγα ότι ήμουν πιο κοντά στον Ανθία από το «Αγιοι και δαίμονες» και πλέον πότε κοντά στον παππού Ισμαήλ από το «Ιμαρέτ» και πότε στον Μιχαλαριά από τον «Μεθυστή».
– Είναι ταξίδι αυτογνωσίας η συγγραφή; Τι έχετε μάθει για τον εαυτό σας;
– Αναμφίβολα είναι ταξίδι αυτογνωσίας. Ιχνηλατώντας τον λογισμό και την ψυχή των μυθοπλαστικών ηρώων ανακαλύπτω και συστατικά του εαυτού μου, από τον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά έως αδυναμίες του χαρακτήρα μου. Μέσα από τη γραφή τιθάσευσα σε μεγάλο βαθμό το ανυπόμονο, αξιοποίησα πολύ περισσότερο στην καθημερινότητά μου τον στοχασμό και βρίσκομαι σε καλό δρόμο να κατακτήσω την εσωτερική αρμονία.
– Τι κουβαλάτε πάντα μαζί σας από τα παιδικά σας χρόνια στους Μελάτες της Αρτας;
– Οσα διδάχθηκα από την οικογένειά μου και από τους ανθρώπους του χωριού ως αρχές και αξίες, καθώς και το ακόνισμα της παρατήρησής μου ως προς τις εικόνες του φυσικού τοπίου.
– Θα αλλάζατε κάτι στην πορεία σας;
Τα γενόμενα ουκ απογίνονται.
– Ποιο είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά σας;
– Oτι κατάφερα να ανατρέψω την πορεία που διαφαινόταν για τη ζωή μου μέχρι τα 30 μου χρόνια σε πάμπολλους τομείς.
– Χρωστάτε, τελικά, ευγνωμοσύνη σε εκείνους που σας έστειλαν σε τάγμα ανεπιθυμήτων;
– Με ευεργέτησαν ενώ θεωρούσαν ότι με εκδικούνται και με τιμωρούν. Τους ευγνωμονώ για την πλάνη τους.
