Υπό άλλες συνθήκες, ο Ετγκαρ Κέρετ θα ταξίδευε τις επόμενες ημέρες στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στο 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Θα μιλούσε για τη νέα του συλλογή διηγημάτων «Αυτόματη διόρθωση», θα έδινε συνεντεύξεις, θα έκανε μερικές βόλτες στο παλιό λιμάνι της πόλης. Ομως, μετά το ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οι πτήσεις από τη χώρα του διακόπηκαν, ενώ και η δικιά του προτεραιότητα είναι πλέον να μείνει με την οικογένειά του. Η καθημερινότητά του κάθε άλλο παρά φεστιβαλική μοιάζει, όταν τα ιρανικά χτυπήματα καταστρέφουν κτίρια στο Τελ Αβίβ. «Ζεις τη ζωή σου περιμένοντας την επόμενη επίθεση και όταν βλέπεις ότι η βόμβα δεν έπεσε πάνω σου, λες ευχαριστώ και συνεχίζεις», λέει ο Ισραηλινός συγγραφέας στην «Κ» από την άλλη άκρη της βιντεοκλήσης. «Αν και τέτοια ρουτίνα», προσθέτει, «σου τσακίζει τα νεύρα».
Ο Κέρετ προσπαθεί να διατηρεί το χιούμορ του παρά τις αντίξοες συνθήκες, ένας συνδυασμός που έχει αποτυπωθεί και στις προηγούμενες συλλογές διηγημάτων του (με τίτλους όπως «Ο οδηγός λεωφορείου που ήθελε να γίνει θεός», «Τα μπλουζ της Γάζας», «Αναποδιά στην άκρη του γαλαξία» κ.ά.), καθιστώντας τα ιδιαίτερα δημοφιλή. «Είμαι πολύ τεμπέλης για να πάω σε κάποιο μακρινό καταφύγιο, η γυναίκα μου θυμώνει, όμως έχω βρει μια κρυψώνα κοντά στο διαμέρισμά μας, που ενώ δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι είναι ιδιαίτερα ασφαλής, απέχει από τα παράθυρα και βρίσκεται κοντά σε ένα παχύ τσιμεντένιο τοίχο», εξηγεί, αναγνωρίζοντας ότι η επιλογή του προκαλεί, γενικώς, ανησυχία. Οπως άλλωστε κάνει κατά τη γνώμη του –και πολλών ακόμη– η ιρανική στάση απέναντι στο Ισραήλ. Πριν από την επίθεση της χώρας του στο Ιράν, η ισραηλινή κοινωνία ήταν πιο διχασμένη από ποτέ, υπογραμμίζει ο συγγραφέας, προσθέτοντας ότι ενώ το μεγαλύτερο κομμάτι της θέλει να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα και να διεξαχθούν έρευνες για την 7η Οκτωβρίου 2023, η δεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου κάνει το αντίθετο. «Βρισκόμασταν σχεδόν στα πρόθυρα εμφυλίου», λέει ο Κέρετ. «Οχι ότι ο κόσμος κυκλοφορούσε με τουφέκια, αλλά αν έβλεπα κάποιον δεν θα έλεγα ότι είναι Ισραηλινός, αλλά ότι είναι εποικιστής, υποστηρικτής του Μπεν Γκβιρ (σ.σ.: ο Ισραηλινός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας), ενώ εκείνοι θα έλεγαν ότι είμαι φιλελεύθερος. Και σε αυτή τη συνθήκη ήρθε η επίθεση στο Ιράν». Αντίθετα με το εδαφικό ισραηλινοπαλαιστινιακό ζήτημα, εκτιμά ο συγγραφέας, η διαμάχη με το Ιράν ξεκίνησε μονομερώς για θρησκευτικούς λόγους. «Για λόγους αντισημιτισμού, θα έλεγα», προσθέτει ο Κέρετ, σημειώνοντας ότι οι δύο χώρες δεν έχουν κοινά σύνορα ούτε ιστορικές διαφορές. «Αντίθετα με τον άλλο πόλεμο, αυτός είναι πιο απλός σε ηθικό και ιδεολογικό επίπεδο. Γιατί όταν η μια πλευρά λέει ότι το ιρανικό καθεστώς είναι στα πρόθυρα τού να αποκτήσει πυρηνικά και η άλλη λέει ότι δεν θέλει την ύπαρξη του Ισραήλ, τότε, δεν θα έλεγα το δικαίωμα, αλλά το αντανακλαστικό να απομακρύνεις την ατομική βόμβα από ανθρώπους που δηλώνουν το μίσος τους, που έχουν χρηματοδοτήσει τους εχθρούς σου –τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι– είναι υπό αυτή την έννοια συναινετικό».
Ο κόσμος δεν φαίνεται να διανύει μια καλή περίοδο και ενώ νέες συγκρούσεις ξεσπούν, δεν βλέπω κάποια παλιά να τελειώνει. Κάθε πόλεμος που αρχίζει μοιάζει με πληγή που αρνείται να κλείσει.
Σε πολλά από τα διηγήματα της «Αυτόματης διόρθωσης» το μέλλον της ανθρωπότητας είναι ζοφερό. Ρωτάμε τον Ετγκαρ Κέρετ αν πράγματι αυτό πιστεύει. «Αυτή τη στιγμή», απαντάει ο συγγραφέας, «κρύβομαι στο διαμέρισμά μου καθώς ένας πύραυλος σκάει, οι άνθρωποι στην Τεχεράνη κρύβονται καθώς εκρήγνυνται οι ισραηλινές βόμβες, οι άνθρωποι στο Κίεβο κρύβονται για να προστατευθούν από τους ρωσικούς πυραύλους, ενώ και στο Κασμίρ και στην Ινδία φοβούνται το ξέσπασμα μιας σύγκρουσης. Ο κόσμος δεν φαίνεται να διανύει μια καλή περίοδο και ενώ νέες συγκρούσεις ξεσπούν, δεν βλέπω κάποια παλιά να τελειώνει. Κάθε πόλεμος που αρχίζει μοιάζει με πληγή που αρνείται να κλείσει. Νομίζω λοιπόν ότι σε ένα “μάκρο” επίπεδο, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις».
Στην πραγματικότητα, τονίζει ο συγγραφέας, το βιβλίο του μιλάει για την ικανότητα να διατηρεί κανείς την ανθρωπιά του σε απάνθρωπους καιρούς, ειδικά όταν η ανθρωπότητα έχει αναθέσει μια πληθώρα δραστηριοτήτων στην τεχνολογία και τη δυαδικότητά της, που δεν αφήνει χώρο στην αμφισημία. «Η ικανότητα να νιώθεις αντιφατικά συναισθήματα είναι θεμελιώδες ανθρώπινο χαρακτηριστικό», λέει ο Κέρετ και φέρνει το παράδειγμα ενός φασαριόζου, αντιπαθητικού γείτονα, ο οποίος όμως ποτίζει τα λουλούδια μας όταν λείπουμε για διακοπές. Μιλώντας για γείτονες, του ζητάμε να πει δυο λόγια για το διήγημα «Σκύλον αντί σκύλου», από το τελευταίο του βιβλίο, όπου μερικά ισραηλιτόπουλα θέλουν να εκδικηθούν τον χαμό ενός τετράποδου φίλου τους, σκοτώνοντας έναν ακόμη στη γειτονιά των Αράβων. Τελικά, όταν βλέπουν το ζώο από κοντά δεν το πειράζουν. «Σ’ αυτή την περιοχή το μίσος έρχεται πολύ εύκολα», επισημαίνει ο Κέρετ. Σε κάποιες γειτονιές του Ισραήλ, αν ρωτήσεις “θα ρίχνατε μια ατομική βόμβα στη Γάζα;”, θα απαντούσαν ναι. Στη Γάζα επίσης, πολλοί θα απαντούσαν το ίδιο. Αν όμως τους ζητούσες να πυροβολήσουν κάποιον στο κεφάλι, δεν θα μπορούσαν. Το μίσος μπορεί να κυκλοφορεί σαν ιός, ακόμη και στα social media, αλλά η φυσική μας ύπαρξη μπορεί να αποτρέψει τις δολοφονικές πράξεις. Τα παιδιά της ιστορίας δημιουργούν ένα αφήγημα όπου το μίσος είναι αναγκαίο και δικαιολογημένο. Αλλά όταν συναντούν ένα ζωντανό πλάσμα, τότε μπαίνει η ανθρωπιά στην εικόνα».
