«Oταν ένας τρελός ρίξει μια πέτρα στο πηγάδι, χρειάζονται δέκα σοφοί για να τη βγάλουν». Με την αρχαία αυτή περσική παροιμία, ο Ιρανός ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ Aμπάς Μιλάνι επιχειρεί, μιλώντας στην «Κ», να αποτυπώσει την ηγεσία του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Ο Μιλάνι τονίζει ότι η διακηρυγμένη στρατηγική στόχευση εξαφάνισης του κράτους του Ισραήλ από το θεοκρατικό καθεστώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και πως μόνον η δημοκρατία μπορεί να βάλει οριστικό τέλος στην πυρηνική απειλή του Ιράν.
– To καθεστώς του Ιράν «επένδυε» επί πολλά έτη στη Χεζμπολάχ, στη Χαμάς και στο καθεστώς Aσαντ στη Συρία. Oταν κατέρρευσαν, γιατί δεν αντελήφθη το μέγεθος της αδυναμίας του;
– Το Ιράν πασχίζει να διατηρήσει την περιφερειακή του επιρροή, καθώς οι πληρεξούσιοί του υφίστανται βαριές απώλειες. Το καθεστώς είναι χαμένο στον λαβύρινθο της αυταπάτης του. Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αντιμέτωπος με την αυξανόμενη πίεση από Ισραηλινούς πολίτες που απαιτούσαν ένα τέλος στην ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, διάβασε καλά τα δεδομένα και εκτίμησε πως είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή να εξαπολύσει μια προσεκτικά σχεδιασμένη επίθεση.
Η εντυπωσιακή διείσδυση του Ισραήλ στον μηχανισμό ασφαλείας του Ιράν τού επέτρεψε να «αποκεφαλίσει» τις ιρανικές αμυντικές δυνάμεις μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, με περίπου τα δύο τρίτα των ανωτάτων στρατιωτικών και υπηρεσιακών διοικητών της χώρας να εξουδετερώνονται τις πρώτες κιόλας ημέρες. Το καθεστώς έπρεπε να ξέρει ότι η Μοσάντ έχει απλώσει τα δίχτυα της παντού. Εξακολουθεί να μου προκαλεί έκπληξη πώς δεν έλαβαν υπόψη τα δεδομένα και συνέχισαν τις ανόητες φανφάρες.
– Ποιοι πολιτικοί συσχετισμοί μπορούν να αναπτυχθούν σε ενδεχόμενη μετά Χαμενεΐ εποχή; Υπάρχει ο κίνδυνος διολίσθησης σε ακόμη πιο αυταρχικές ατραπούς εάν αναλάβουν την εξουσία οι Φρουροί της Επανάστασης;
– Τι θα συμβεί την επομένη κανείς δεν το ξέρει. Εξαρτάται από το πώς και πότε. Αν ο Χαμενεΐ είχε έστω και ένα ίχνος πατριωτισμού, αν αγαπούσε το Ιράν, θα παραιτείτο. Θα έλεγε: «Απέτυχα. Ενέπλεξα τη χώρα σε έναν πόλεμο που δεν μπορούμε να κερδίσουμε. Θα παραδώσω την εξουσία σε κάποιον ικανότερο».
Αυτός ο πόλεμος –και δεν μιλώ μόνο για τη μάχη, αλλά για τον επί σαράντα έτη πόλεμο που έχει κηρύξει το ισλαμικό καθεστώς στο Ισραήλ– ήταν ανόητος, ανεπιθύμητος και αδικαιολόγητος. Ο λαός του Ιράν δεν τον ήθελε. Δεν υπήρξε ποτέ δημόσια συζήτηση, μόνο γενναίοι άνθρωποι που διαφωνούσαν ανοιχτά διερωτώμενοι γιατί άραγε το Ιράν επενδύει στην καταστροφή του Ισραήλ.
Οσον αφορά στους Φρουρούς της Επανάστασης, θα επιχειρήσουν να εγκαθιδρύσουν μια στρατιωτική δικτατορία, παρόμοια με την παλαιότερη στο Πακιστάν υπό τον Μουχάμαντ Ζία ουλ-Χακ, και θα χρησιμοποιήσουν το Ισλάμ ως ιδεολογικό μανδύα.
Αν ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ είχε έστω και ένα ίχνος πατριωτισμού, αν αγαπούσε το Ιράν, θα παραιτείτο.
– Μπορεί το Ιράν να βγει από τον λαβύρινθο των μοναρχικών και θεοκρατικών καθεστώτων στο ξέφωτο της δημοκρατίας;
– Οποιαδήποτε συμφωνία με αυτό το βίαιο και υποκριτικό καθεστώς θα καταπατηθεί αμέσως μόλις οι ηγέτες του θεωρήσουν ότι έχουν ξεφύγει από τον άμεσο κίνδυνο. Η μόνη λύση στο πυρηνικό αδιέξοδο του Ιράν είναι ένα δημοκρατικό Ιράν και αυτό συνεπάγεται στήριξη στις δημοκρατικές φωνές μέσα στο Ιράν, με τη συνδρομή της ιρανικής διασποράς.
Το Ιράν, το οποίο υπήρξε βαρόμετρο της περιοχής τον τελευταίο αιώνα, όπου μάλιστα ο μέσος όρος ηλικίας είναι μόλις 32 έτη, δεν μπορεί παρά να ωφεληθεί από το τέλος ενός καθεστώτος που είναι βυθισμένο στον δογματισμό μιας γερασμένης ολιγαρχίας.
Οι πολίτες στο Ιράν θέλουν δημοκρατία. Αλλωστε, οι Ιρανοί, με προεξάρχουσες τις γενναίες Ιρανές γυναίκες, έχουν επιδείξει εκπληκτικά κινηματικά αντανακλαστικά. Εχουν οργανώσει, κατά τη γνώμη μου, το πιο επιτυχημένο κίνημα πολιτικής ανυπακοής μετά το Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων στην Αμερική και το αντι-απαρτχάιντ κίνημα.
– Πιστεύετε ότι ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου αναζητούσε μία αφορμή για να επιτεθεί στο Ιράν προκειμένου να διασφαλίσει την πολιτική του επιβίωση ή όντως ελλόχευε ο κίνδυνος κατασκευής πυρηνικών όπλων ή ακόμη και επίθεσης από την Τεχεράνη;
– Το καθεστώς, ήδη από πέρυσι, άρχισε να μιλάει όλο και πιο ανοιχτά για την ικανότητά του να αποκτήσει πυρηνική βόμβα. Αυτή η φανφαρονική ρητορική έδωσε στον Νετανιάχου την αφορμή που ήθελε. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αναζητούσε ευκαιρία για να επιτεθεί στο Ιράν, ειδικά μετά την ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα και την πίεση από τους συμμάχους του εντός της Ε.Ε. να τερματιστεί αυτός ο όλεθρος. Το ιρανικό καθεστώς τού την έδωσε με δύο τρόπους: την προκλητική ρητορική και την έκθεση της IAEA.
– Φοβάστε μήπως η Τεχεράνη γίνει η επόμενη Γάζα;
– Ούτε η Κίνα, ούτε η Ρωσία, ούτε η Ευρώπη θα έμεναν θεατές σε κάτι τέτοιο. Η Τεχεράνη έχει 15 εκατομμύρια πολίτες. Το Ιράν έχει συνολικά 90 εκατομμύρια πληθυσμό. Μπορείτε να αντιληφθείτε την έκταση των μεταναστευτικών ροών και της ανθρωπιστικής τραγωδίας. Δεν μπορώ καν να το φανταστώ. Μου φέρνει δάκρυα στα μάτια και μόνο που το σκέφτομαι.
