Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, η Ελλάδα υποδέχεται τον γενικό διευθυντή της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Ο Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, ο άνθρωπος που κρατά τα «κλειδιά» του πιο ευαίσθητου τεχνολογικού πεδίου στον πλανήτη, βρέθηκε στην Αθήνα έπειτα από πρόσκληση της ελληνικής κυβέρνησης.
Στην κορυφή της ατζέντας του: οι συναντήσεις με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών και Aμυνας, η παρουσία της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και κάτι εντελώς απροσδόκητο: η ελληνική ναυτιλία.
Ο λόγος; Το ATLAS (Atomic Technology Licensed for Applications at Sea), η νέα πρωτοβουλία της IAEA για τη χρήση μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων σε εμπορικά πλοία· μια τεχνολογία που φιλοδοξεί να αλλάξει τους κανόνες στο παγκόσμιο εμπόριο και να φέρει τον ναυτιλιακό τομέα πιο κοντά στην πράσινη μετάβαση.
Στη συνέντευξή του στην «Κ», ο Γκρόσι μιλά για τις επαφές του με την ελληνική κυβέρνηση και την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών, για την πιθανότητα πυρηνικής ενέργειας στη χώρα, για τη Ρωσία και τον σταθμό της Ζαπορίζια, για το Ιράν, την κλιματική κρίση και την επόμενη ημέρα της κοινής γνώμης απέναντι στην πιο παρεξηγημένη –ίσως– πηγή ενέργειας του 21ου αιώνα.
― Δρα Γκρόσι, ποια είναι τα βασικά ζητήματα των συνομιλιών με τους Ελληνες αξιωματούχους στην Αθήνα;
― Είναι η πρώτη μου επίσκεψη εδώ ως γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ – μάλιστα, είναι η πρώτη επίσκεψη γενικού διευθυντή της ΙΑΕΑ στην Ελλάδα γενικώς. Είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό. Θα δω τον πρωθυπουργό, τον υπουργό Αμυνας, έχω ήδη συναντήσει τον υπουργό Εξωτερικών. Θα συναντήσω, δηλαδή, όλο το φάσμα των ανθρώπων που εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με την ΙΑΕΑ. Ωστόσο, ένα ενδιαφέρον στοιχείο με το οποίο θα ήθελα να ξεκινήσω, το οποίο μπορεί να είναι, ίσως, απροσδόκητο, είναι ότι η πυρηνική ενέργεια θα γίνει στρατηγική επιλογή και για την Ελλάδα, και όχι απαραίτητα από την οπτική γωνία της πυρηνικής ενέργειας. Θα έλεγα από την πλευρά της εμπορικής ναυτιλίας. Υπάρχει μια αυξανόμενη τάση στον τομέα, όπου η Ελλάδα είναι μια παγκόσμια δύναμη, να στραφούμε στην πυρηνοκίνητη ναυτιλία.
― Εχετε, ωστόσο, πραγματοποιήσει ουσιαστικές συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές της πυρηνικής ενέργειας;
― Σε κάποιο βαθμό, ναι, έχουν υπάρξει επίσημες συνομιλίες επί του θέματος. Οχι με την έννοια ότι η Ελλάδα κάνει κάποιο συγκεκριμένο βήμα. Ωστόσο, ως μέλος της ΙΑΕΑ, μας έχουν ζητηθεί οι απόψεις και, με έναν τρόπο, μας έχει ζητηθεί συμβουλευτική ως προς την πιθανότητα εισαγωγής της πυρηνικής ενέργειας στο μέλλον εδώ, στην Ελλάδα. Οπως γνωρίζετε, η τεχνολογία εξελίσσεται και αυτές τις μέρες βλέπουμε την εμφάνιση μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων που δεν είναι πλέον απαραίτητα οι μεγάλοι πυρηνικοί σταθμοί που συναντούμε στη Γαλλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στη Ρωσία. Ετσι, τώρα προχωρούμε σε τεχνολογίες που είναι φθηνότερες, αρθρωτές, πιο ευέλικτες, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κέντρα δεδομένων, για παράδειγμα. Υπάρχουν πολλά πράγματα όπου σημειώνεται αναβρασμός, θα έλεγα, στον κόσμο σχετικά με αυτές τις τεχνολογίες. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ελληνες ομόλογοί μου μας έχουν προσεγγίσει και ανταλλάσσουμε τεχνικές πληροφορίες, μοιραζόμαστε μαζί τους ό,τι γνωρίζουμε. Είναι ένα μέρος της δουλειάς της ΙΑΕΑ να βοηθάει και να συνδράμει.
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ελληνες ομόλογοί μου μας έχουν προσεγγίσει και ανταλλάσσουμε τεχνικές πληροφορίες, μοιραζόμαστε μαζί τους ό,τι γνωρίζουμε.
― Ο Ελληνας πρωθυπουργός, σε παλαιότερο Φόρουμ του Νταβός, έχει πει ότι είναι αδύνατον να μηδενίσουμε το ανθρακικό αποτύπωμα δίχως την πυρηνική ενέργεια.
― Σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι απολύτως αλήθεια αυτό. Και δεν το λένε οι άνθρωποι της πυρηνικής ενέργειας. Ακόμα κι αν κοιτάξετε τις εκθέσεις της IPCC, της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, αν θέλουμε πραγματικά να απαλλαγούμε από τον άνθρακα χωρίς πυρηνικά, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Κοιτάξτε την Κίνα, τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τουλάχιστον τη μισή Ευρώπη, την Ασία, την Ινδία, τον παγκόσμιο Νότο γενικά. Είναι λοιπόν μια αυξανόμενη τάση. Και νομίζω ότι είναι απολύτως λογικό για την Ελλάδα να μην απορρίψει εντελώς αυτήν την πιθανότητα. Τότε η χώρα θα το εξετάσει σύμφωνα με διάφορους παράγοντες, όπως η αντίληψη των πολιτών, η εσωτερική πολιτική κ.λπ.
«Χωρίς την Ελλάδα, δεν έχει νόημα να συζητάμε»
― Η περιοχή μας, πάντως, διαθέτει πυρηνική ενέργεια που επηρεάζει τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Βρισκόμαστε σε μια πυρηνική γειτονιά.
― Κοιτάξτε, εμείς δεν λέμε καθόλου ότι, αν δεν έχετε πυρηνική ενέργεια, είστε καταδικασμένοι. Τι θέλω να πω: αν το κάνει η Τουρκία, αν το κάνουν όλοι οι γείτονές σας, όπως η Αίγυπτος και η Βουλγαρία, νομίζω ότι μπορείτε εύλογα να αναρωτηθείτε αν αξιοποιείτε όλες τις τεχνολογικές επιλογές που έχετε. Ωστόσο, αυτό σημαίνει ότι σας οδηγεί αυτόματα στο συμπέρασμα ότι χρειάζεστε πυρηνική ενέργεια; Οχι απαραίτητα. Βέβαια, αυτό που πιστεύω ότι είναι ενδιαφέρον και λογικό είναι να έχουμε μια, ξέρετε, μη προκατειλημμένη προσέγγιση. Νομίζω ότι σε γενικές γραμμές, στις συζητήσεις μου σε όλο τον κόσμο για ενεργειακά θέματα αυτό που λέω πάντα είναι ότι πρέπει να είμαστε αντικειμενικοί, όχι ιδεολογικά φορτισμένοι όταν πρόκειται περί ενέργειας. Η ενέργεια είναι μια βεντάλια επιλογών. Ποιες είναι οι επιλογές μου; Τι έχει νόημα, τεχνολογικά μιλώντας, ή οικονομικά ή κοινωνικά; Μπορεί κάλλιστα να μην αρέσει στην ελληνική κοινωνία, αλλά, σε κάθε περίπτωση, είναι μια επιλογή που υπάρχει.
Η ενέργεια είναι μια βεντάλια επιλογών. Ποιες είναι οι επιλογές μου; Τι έχει νόημα, τεχνολογικά μιλώντας, ή οικονομικά ή κοινωνικά; Μπορεί κάλλιστα να μην αρέσει στην ελληνική κοινωνία, αλλά, σε κάθε περίπτωση, είναι μια επιλογή που υπάρχει.
― Εχετε πραγματοποιήσει συζητήσεις με εκπροσώπους του ελληνικού ναυτιλιακού τομέα κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης. Πώς προσεγγίζει η ΙΑΕΑ τις αναδυόμενες συζητήσεις σχετικά με τα πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία με ελληνική σημαία;
― Προσωπικά, αυτό που θεωρώ στρατηγικά σημαντικό για τη χώρα σας είναι η ναυτιλία, όπου η Ελλάδα παίζει στο… Champions League, στην κορυφαία κατηγορία. Διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο σε όλο τον κόσμο και περίπου το 20% όλου του εμπορικού φορτίου στον κόσμο μεταφέρεται με ελληνικά εμπορικά πλοία. Αρα, είναι απαραίτητο να το συζητήσουμε. Από την άλλη, η εμπορική ναυτιλία είναι πολύ ρυπογόνα. Και η ίδια η βιομηχανία έχει κάνει σημαντικά βήματα για να προσπαθήσει να απαλλαγεί από τον άνθρακα, να απομακρυνθεί από τα καύσιμα. Και στις μέρες μας υπάρχει λίγο πολύ συναίνεση ότι οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι μια πολύ καλή εναλλακτική λύση για το μέλλον, για την αναδιάρθρωση αυτής της βιομηχανίας. Γι’ αυτό έχω προσκαλέσει προηγουμένως την Ελλάδα να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία ATLAS, όπου θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς. Επομένως, επειδή πρέπει να ενημερώσουμε τους κώδικες και τα ναυτιλιακά πρότυπα που ισχύουν, νομίζω ότι αυτό χωρίς την Ελλάδα δεν θα είχε νόημα. Γι’ αυτό και αυτό που συζήτησα σήμερα με τους Ελληνες εφοπλιστές θα το συζητήσω και με τον πρωθυπουργό.
― Τι αντιδράσεις είχατε από τους Ελληνες εφοπλιστές σχετικά με την πυρηνική μετάβαση της κίνησης του ελληνικού εμπορικού στόλου;
― Με εξέπληξε το επίπεδο γνώσεων που έχουν, η ποιότητα της ανάλυσής τους. Ηταν πραγματικά από τους καλύτερους. Και, φυσικά, ήταν πολύ εξοικειωμένοι με αυτή τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία. Και νομίζω ότι θα επισημοποιήσουμε τη συμφωνία μας σε λίγες εβδομάδες. Τους είδα λοιπόν απόλυτα συντονισμένους με αυτήν την πραγματικότητα, πλήρως ενημερωμένους και πρόθυμους, θα έλεγα, να συμμετάσχουν σε έναν διεθνή διάλογο. Ετσι, με χαροποίησε πολύ αυτή η συνάντηση.
Επειδή πρέπει να ενημερώσουμε τους κώδικες και τα ναυτιλιακά πρότυπα που ισχύουν, νομίζω ότι αυτό χωρίς την Ελλάδα δεν θα είχε νόημα.
― Παρ’ όλα αυτά, έχετε καταρτίσει κανονιστικό πλαίσιο ασφαλείας; Είστε έτοιμοι γι’ αυτή τη μετάβαση;
― Ναι, έχουμε. Εχουμε μια σειρά από πρότυπα που ισχύουν γι’ αυτό το ζήτημα, αλλά και για τη μεταφορά ραδιενεργού υλικού. Υπάρχει ειδικότερα ένας κώδικας που ορίζεται από τον ΙΜΟ, Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό, ο οποίος χρονολογείται από τη δεκαετία του 1980. Γι’ αυτό, πρότεινα στον γενικό γραμματέα του ΙΜΟ να ξεκινήσει τη διαδικασία αναθεώρησης. Επομένως, οι χώρες που είναι παρούσες στα όργανα λήψης αποφάσεων του ΙΜΟ θα ασχοληθούν με αυτό το θέμα, νομίζω, αυτό το καλοκαίρι.
― Και ποιο είναι τώρα το επόμενο βήμα;
― Το επόμενο βήμα είναι ότι, αν αποδεχθεί η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών, θα συμμετάσχει στον σχεδιασμό για την επίσημη έναρξη του ATLAS , η οποία θα πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του έτους. Ετσι, έχοντάς τους στην ομάδα που συμμετέχει στον σχεδιασμό, θα μπορούν να μου μεταβιβάσουν τις προτάσεις τους: ποιες είναι οι συγκεκριμένες οπτικές γωνίες που θα ήθελαν να εξετάσει αυτή η διαδικασία, για παράδειγμα. Είμαι πραγματικά αισιόδοξος.
«Τη Ζαπορίζια πρέπει να την εξετάσουμε ξεχωριστά»
― Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια βρίσκεται ακόμη υπό ρωσικό έλεγχο και οι βομβαρδισμοί στην περιοχή είναι διαρκείς. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
― Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω. Οι Ρώσοι κατασκευάζουν γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από και προς τον σταθμό προκειμένου να τον επανασυνδέσουν με το ρωσικό δίκτυο. Το εργοστάσιο όπως υπήρχε αρχικά, βρισκόταν, φυσικά, στην Ουκρανία, είναι ουκρανική εγκατάσταση. Το εργοστάσιο, όπως σωστά λέτε, βρίσκεται σε έδαφος υπό ρωσικό έλεγχο. Αυτό είναι πολύ απίθανο να αλλάξει, από στρατιωτικής άποψης. Φυσικά, η Ουκρανία συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, είναι μια εγκατάσταση που της ανήκει. Ταυτόχρονα, γίνονται διαπραγματεύσεις, όπως γνωρίζετε, τριγωνικά: Ουκρανία – Ρωσία – ΗΠΑ, όπου πολλά πράγματα βρίσκονται στο τραπέζι: ειρήνη, εκεχειρία, οικονομικές κυρώσεις, εδαφικές πτυχές. Πάντα έλεγα, και έχω μεταφέρει αυτή τη σκέψη στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Ρωσία και στην Ουκρανία, ότι ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, ενώ αποτελεί μέρος αυτής της διαδικασίας, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά κατά κάποιο τρόπο λόγω των επιπτώσεων στην ασφάλεια και των ενεργειακών αναγκών που μπορεί να έχει το ίδιο το εργοστάσιο. Αρα δικαιολογεί ξεχωριστή εξέταση. Δεν σημαίνει ότι είναι κάτι ιδιαίτερο ή πιο σημαντικό, αν χρειάζεται να αξιολογηθεί. Δεν είναι κάποιο κομμάτι εδάφους. Δεν είναι, ξέρετε, κάποιο πεδίο που θα βρίσκεται σε αυτή ή στην άλλη πλευρά.
― Εχετε συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν αρκετές φορές. Τι εικόνα έχετε σχηματίσει για τις προθέσεις του όσον αφορά τα πυρηνικά;
― Τελευταία φορά τον συνάντησα στο Σότσι πριν από ενάμιση χρόνο. Νομίζω όλοι γνωρίζουμε ότι έχει τη δική του ερμηνεία για τον πόλεμο. Αυτό, όμως, δεν είναι στη δική μου δικαιοδοσία. Αυτό που συζητώ μαζί του είναι ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα φτάσουμε σε μια στιγμή που θα έχουμε πυρηνικό ατύχημα. Και το ίδιο ισχύει και για την Ουκρανία, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο, διότι δεν είναι οι Ουκρανοί που λειτουργούν το εργοστάσιο της Ζαπορίζια. Νομίζω, πάντως, ότι, σε γενικές γραμμές –επαναλαμβάνω, σε γενικές γραμμές– οι πυλώνες ασφαλείας έχουν γίνει σεβαστοί. Μέχρι στιγμής τα έχουμε καταφέρει. Και κρατάω τα δάχτυλά μου σταυρωμένα, χτυπάω ξύλο και κάνω τα πάντα. Μέχρι στιγμής, έχουμε καταφέρει να αποφύγουμε ένα μεγάλο πυρηνικό ατύχημα. Και αυτό πρέπει να συνεχιστεί. Γι’ αυτό, ελπίζω να συναντήσω ξανά τον πρόεδρο Πούτιν, ίσως τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Αλλά είμαι σε επαφή με την κυβέρνηση και με τον στρατό. Παρεμπιπτόντως, την επόμενη εβδομάδα θα βρίσκομαι στη Ρωσία και στην Ουκρανία.
Αυτό που συζητώ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα φτάσουμε σε μια στιγμή που θα έχουμε πυρηνικό ατύχημα. Νομίζω, πάντως, ότι, σε γενικές γραμμές –επαναλαμβάνω, σε γενικές γραμμές– οι πυλώνες ασφαλείας έχουν γίνει σεβαστοί. Μέχρι στιγμής τα έχουμε καταφέρει. Και κρατάω τα δάχτυλά μου σταυρωμένα, χτυπάω ξύλο και κάνω τα πάντα. Μέχρι στιγμής, έχουμε καταφέρει να αποφύγουμε ένα μεγάλο πυρηνικό ατύχημα.
― Με ποια ατζέντα;
― Η ατζέντα της επίσκεψης θα είναι διπλή. Βασικά, θα συζητήσουμε θέματα που σχετίζονται με αυτά που συζητάμε τώρα, την κατάσταση του πυρηνικού σταθμού, πώς βλέπουμε το μέλλον, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην αποφυγή μιας κατάστασης σε ζητήματα ασφαλείας. Και το δεύτερο είναι η βοήθεια της ΙΑΕΑ στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, η οποία είναι πολύ σημαντική. Ξέρετε, η Ουκρανία είναι μια θεμελιωδώς πυρηνική χώρα. Η Ουκρανία είχε κάποτε το 50% της ενέργειάς της από τα πυρηνικά, με 15 πυρηνικούς σταθμούς. Τώρα διαθέτει εννέα, έχοντας χάσει τους έξι. Και όπως έλεγε πάντα ο υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, Γέρμαν Βαλέριοβιτς Γκαλουστσένκο, ο οποίος είναι πολύ καλός μου φίλος, και νομίζω ότι έχει δίκιο, οι πυρηνικοί σταθμοί ήταν η σανίδα σωτηρίας της Ουκρανίας καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή, δεδομένης της εξέλιξης της σύγκρουσης, η μισή ενεργειακή υποδομή της χώρας έχει καταστραφεί – και δεν αναφέρομαι μόνο στα πυρηνικά.
«Το Ιράν δεν μπορεί να κρυφτεί»
― Από την άλλη, το Ιράν εμπλουτίζει πλέον ουράνιο αγγίζοντας την οπλική βαθμίδα. Πώς μπορεί η IAEA να διεκδικήσει αξιοπιστία στον ρόλο της ως ελεγκτή;
― Αυτό είναι ένα θέμα διεθνούς ανησυχίας. Λέει, λοιπόν, η Τεχεράνη ότι της επιτρέπεται να το κάνουμε αυτό. Ναι, της επιτρέπεται. Αλλά είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο –εκτός από εκείνες που έχουν πυρηνικά όπλα– που το κάνει αυτό. Και επιπλέον, υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα που το Ιράν δεν έχει διευκρινίσει με την Υπηρεσία. Εχουμε βρει ίχνη ουρανίου σε μέρη που υποτίθεται ότι δεν είχαν καμία πυρηνική δραστηριότητα, πράγμα που σημαίνει ότι κάτι συνέβαινε. Ξέρετε, σήμερα, με τις σημερινές τεχνολογίες, είναι σχεδόν αδύνατο να αποκρύψεις κάτι τέτοιο.
Πιστεύω ότι είναι πολύ καλύτερο να υπάρξει μια συμφωνία, ακόμα κι αν δεν είναι πολύ ολοκληρωμένη, αλλά μια που θα απομακρύνει την πιθανότητα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης που είναι αναπόφευκτο να συμβεί εάν η κατάσταση συνεχιστεί για πολύ καιρό.
― Με ποιον τρόπο;
― Εχουμε τεχνολογίες αιχμής που μας επιτρέπουν, ακόμα και με ένα άγγιγμα με το δάχτυλό μου, να πάρουμε δείγμα στα εργαστήριά μας, και με αυτό το δείγμα θα μπορούσαμε να σας πούμε αν 20 χρόνια νωρίτερα υπήρξε πυρηνική δραστηριότητα εδώ, τι είδους ισότοπο χρησιμοποιείτο κ.λπ. Και έχουμε διαπιστώσει ίχνη ουρανίου, πράγμα που σημαίνει ότι υπήρχε δραστηριότητα εκεί. Και προσπαθούμε να το διευκρινίσουμε αυτό με το Ιράν χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής. Πιστεύω ότι είναι πολύ καλύτερο να υπάρξει μια συμφωνία, ακόμα κι αν δεν είναι πολύ ολοκληρωμένη, αλλά μια που θα απομακρύνει την πιθανότητα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης που είναι αναπόφευκτο να συμβεί εάν η κατάσταση συνεχιστεί για πολύ καιρό. Και αυτός είναι ο ρόλος που προσπαθούμε να παίξουμε παρασκηνιακά.
«Οι νέες γενιές φοβούνται λιγότερο την πυρηνική ενέργεια»
― Δρα Γκρόσι, από την οπτική σας ως γενικού διευθυντή της ΙΑΕΑ, ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που η παγκόσμια κοινή γνώμη παρερμηνεύει ή αγνοεί σχετικά με την πυρηνική τεχνολογία σήμερα – είτε όσον αφορά τον κίνδυνο και την ενέργεια είτε τη θεσμική εποπτεία;
― Υπήρξε μια αρνητική εικόνα ή ένα αρνητικό αφήγημα στο παρελθόν λόγω της Φουκουσίμα ή του Τσερνόμπιλ. Βλέπω ότι αυτό αλλάζει ραγδαία. Η κοινή γνώμη στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που παραδοσιακά ήταν σκεπτικές απέναντι στην πυρηνική ενέργεια, αλλάζει. Είναι ένας παράγοντας, νομίζω, η συνειδητοποίηση ότι η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη απαιτούν κάθε είδους τεχνολογικές εναλλακτικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής. Νομίζω ότι οι νεότερες γενιές δεν επιβαρύνονται με αυτή την προκατάληψη. Οι νέες γενιές είναι τεχνολογικά εξαρτημένες. Ολοι είμαστε. Υπάρχει, όμως, μια νέα γενιά ανθρώπων που είναι περιβαλλοντικά και τεχνολογικά ευαισθητοποιημένοι, και νομίζω ότι αυτό είναι σαν μια φυσική σύγκλιση των δύο πραγμάτων που χρειαζόμαστε. Χρειαζόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια, αλλά δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε καμία ζημιά στο περιβάλλον. Και νομίζω ότι η πυρηνική ενέργεια είναι ένα χρήσιμο εργαλείο σε αυτό.
