Τους λόγους που εμποδίζουν μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία αναλύει στην «Κ» ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του ουκρανικού Κοινοβουλίου Γκρέγκορι Νεμίρια, σκιαγραφώντας και τα περιθώρια συμβιβασμών που έχει το Κίεβο.
– Ποια είναι τα κύρια εμπόδια στην προσέγγιση Ρωσίας – Ουκρανίας;
– Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η διαφορετική αντίληψη. Οσον αφορά την αμερικανική κυβέρνηση, ο πρόεδρος Τραμπ πιστεύω ότι συντονίστηκε με τους Ευρωπαίους ηγέτες που επισκέφθηκαν πρόσφατα το Κίεβο και συμφώνησαν ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι η «άνευ όρων κατάπαυση του πυρός» για τουλάχιστον 30 ημέρες, ακολουθούμενη από σοβαρές διαπραγματεύσεις για μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία.
Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Πούτιν εξάρτησε την κατάπαυση του πυρός από την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τις αρχές της μελλοντικής ειρήνης, με βάση, όπως επανειλημμένως είπε, τα λεγόμενα «προσχέδια της Κωνσταντινούπολης» του 2022 (σ.σ. ουδέτερο καθεστώς της Ουκρανίας). Ωστόσο, αυτός ο ισχυρισμός είναι απαράδεκτος για την ουκρανική κυβέρνηση και φαίνεται ότι ο Πούτιν «βάζει το κάρο μπροστά από το άλογο».
– Πιστεύετε ότι η ρωσική πλευρά καθυστερεί σκόπιμα;
– Πιστεύω ότι έχουν λόγο να καθυστερούν, καθώς θεωρούν ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ τους. Πιθανώς εκτιμούν ότι, μέσα στους επόμενους 4-5 μήνες, μπορούν να προχωρήσουν στρατιωτικά και να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς, το οποίο δεν ελέγχουν ακόμη πλήρως, ειδικά όσον αφορά την περιοχή του Ντονέτσκ.
Ισως αυτό να είναι το σκεπτικό πίσω από αυτή την καθυστέρηση, αλλά πιστεύω ότι αυτή είναι η στιγμή να δείξουμε πυγμή. Τα μέσα πίεσης που διαθέτουν η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι, πρώτον, η τήρηση της υπόσχεσης για κυρώσεις, και γνωρίζουμε ότι ομάδα γερουσιαστών, με επικεφαλής τον γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ, έχει καταθέσει το λεγόμενο «κυρωτικό νομοσχέδιο» για τη Ρωσία, με τις ισχυρότερες κυρώσεις που έχουν προβλεφθεί μέχρι στιγμής. Επίσης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιβεβαίωσαν ότι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην επιβολή των ισχυρότερων κυρώσεων που έχουν επιβληθεί μέχρι τώρα. Το δεύτερο μέσο πίεσης είναι η τύχη των 350 δισ. ευρώ σε δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να δράσουμε πάνω σε αυτά, όχι απλώς να συζητάμε αν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και με ποιον τρόπο.
– Βρίσκεστε για συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη. Ποιο είναι το επόμενο βήμα στις διαπραγματεύσεις;
– Ο πρόεδρος Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να παρουσιάσει ένα έγγραφο που θα περιγράφει το πλαίσιο ή, καλύτερα, τις αρχές μιας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας. Αυτή τη δήλωση την έχει επαναλάβει αρκετές φορές τις τελευταίες ημέρες. Επομένως θεωρώ σημαντικό να τον πάρουμε τοις μετρητοίς. Αυτό το έγγραφο θα αποτελέσει ένα τεστ αξιοπιστίας: είτε θα επιβεβαιώσει την ύπαρξη μιας πραγματικής πρόθεσης για σοβαρές διαπραγματεύσεις, είτε θα αποκαλύψει ότι πρόκειται για ακόμη μία επανάληψη απαράδεκτων θέσεων.
– Ο Τραμπ φάνηκε να θέλει να πάρει αποστάσεις από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Ανησυχείτε ότι η αμερικανική «ουδετεροποίηση» μπορεί να λειτουργήσει εναντίον της Ουκρανίας;
– Οπως παρατηρούμε ήδη, αρκετούς μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, το ειρηνευτικό σχέδιο του προέδρου Τραμπ παραμένει σε εξέλιξη. Οφείλουμε ωστόσο να αναγνωρίσουμε στον πρόεδρο Τραμπ ότι ήδη σε αυτό το στάδιο κατόρθωσε να δημιουργήσει έναν χώρο για να λειτουργήσει η διπλωματία, κάτι που προηγουμένως δεν συνέβαινε.
– Μεταξύ των κόκκινων γραμμών που τέθηκαν στην αρχή ήταν η επιστροφή όλων των χαμένων εδαφών και η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Εχει μετακινηθεί η ουκρανική κυβέρνηση από αυτές τις θέσεις;
– Ο πρόεδρος Ζελένσκι αναγνώρισε ότι δεν είναι ρεαλιστικό, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, να πραγματοποιηθεί η στρατιωτική ανακατάληψη των εδαφών που κατέλαβε η Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας. Ωστόσο, ανεξαρτήτως του ποιος βρίσκεται στην κυβέρνηση, είναι ξεκάθαρο ότι κανείς δεν είναι διατεθειμένος να νομιμοποιήσει τη ρωσική κατοχή αυτών των εδαφών.
Θα υπενθυμίζουμε διαρκώς ότι πρόκειται για ουκρανικά εδάφη και ότι η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας είναι απαραβίαστη, εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της. Αυτά τα σύνορα είχαν αναγνωριστεί ρητά και από την ίδια τη Ρωσία τόσο μέσω του Μνημονίου της Βουδαπέστης (1994) όσο και μέσω διμερούς συνθήκης.
Ηταν η Ρωσία που παραβίασε αυτές τις δεσμεύσεις, επιχειρώντας να επαναχαράξει με τη βία τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα.
– Αν η ρωσική πλευρά επιμείνει, θα ήσασταν πρόθυμοι να δεχθείτε τον ρωσικό όρο για αναγνώριση του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ ως ρωσικών εδαφών για τον τερματισμό του πολέμου;
– Δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση στις θέσεις μας για το Ντονέτσκ, το Λουγκάνσκ, το Χάρκοβο, τη Ζαπορίζια. Η Κριμαία ανήκει στην Ουκρανία, και όποιος θα το αναγνώριζε αυτό (παράδοση εδαφών) θα διέπραττε μια πολιτική αυτοκτονία στην Ουκρανία. Ρεαλιστικά μιλώντας, αυτή τη στιγμή η Ουκρανία δεν έχει την ικανότητα να ανακτήσει αυτά τα εδάφη στρατιωτικά, αλλά ποτέ δεν τα αναγνωρίσαμε ως μέρος μιας Ρωσικής Ομοσπονδίας.
