Ο κόσμος της τεχνολογίας μοιάζει με ένα συνεχές πεδίο μάχης, όπου καινοτομίες συγκρούονται, παραδοσιακοί «γίγαντες» ανατρέπονται και νέες δυνάμεις αναδύονται. Δημοσιογραφικά, στην πρώτη γραμμή αυτής της επανάστασης βρίσκεται ο Τίρναν Ρέι, ένας από τους πιο διορατικούς τεχνολογικούς δημοσιογράφους της εποχής μας.
Βέρος Νεοϋορκέζος και πολύγλωσσος –μιλάει και ελληνικά παρότι η συνέντευξή μας έγινε στα αγγλικά–, ο Τίρναν Ρέι, απόφοιτος του Πρίνστον, καλύπτει το τεχνολογικό ρεπορτάζ εδώ και 28 χρόνια. Εχει συνεργαστεί με το Bloomberg, το SmartMoney, το υψηλού κύρους newsletter ComputerLetter, τους New York Times, το Fortune magazine και το CNN Money. Είναι ο άνθρωπος πίσω από το επιδραστικό The Technology Letter.
Με την πένα του, ο Ρέι έχει αναδείξει τις στιγμές-καμπές που άλλαξαν τη βιομηχανία, έχει αναλύσει πώς η τεχνητή νοημοσύνη (AI) ξαναγράφει τους κανόνες του παιχνιδιού και έχει προβλέψει πού θα οδηγήσει η άνοδος τεχνολογιών όπως τα RISC-V chips.
Σε μια συζήτηση που ξεδιπλώνει το μέλλον αλλά και τα ρίσκα της τεχνολογικής προόδου, ο Ρέι μιλάει για τη στιγμή που τον έκανε να δει τη βιομηχανία αλλιώς, για τις προκλήσεις της AI και για τον αντίκτυπο της πολιτικής ηγεσίας στη Σίλικον Βάλεϊ. Είναι μια ματιά στο μέλλον από κάποιον που ζει ήδη σε αυτό.
Η καθοριστική στιγμή
Η τεχνολογική καριέρα του Τίρναν Ρέι έχει πλείστες όσες σημαντικές στιγμές, αλλά το 2015 είναι αυτή που τον έκανε να επανακαθορίσει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την οικεία βιομηχανία. Σε ένα άρθρο του στο Barron’s Magazine, ο Ρέι προέβλεψε την πτώση της Intel, μιας εταιρείας που είχε κυριαρχήσει στον χώρο των ημιαγωγών –των chips δηλαδή– για δεκαετίες.
«Το 2015, όταν δούλευα στο Barron’s Magazine, είχα γράψει ένα άρθρο που υποστήριζε ότι η Intel θα έχανε την πρωτοκαθεδρία της καθώς θα αναπτύσσονταν νέου τύπου chips για την τεχνητή νοημοσύνη. Οπερ και εγένετο. Η Nvidia όχι μόνο ξεπέρασε την Intel και έγινε ο κορυφαίος κατασκευαστής chips παγκοσμίως χάρη στην AI, αλλά και όλες οι εταιρείες υπολογιστικού νέφους, όπως η Amazon, η Microsoft και η Google, άρχισαν να κατασκευάζουν τα δικά τους chips για να υποστηρίξουν τις λειτουργίες τους, ειδικά την έρευνα και τα ΑΙ προϊόντα τους. Μέχρι τότε, πίστευα ότι η κυριαρχία της Intel και των συνεργατών της θα συνεχιζόταν εις τον αιώνα τον άπαντα. Το άρθρο εκείνο άλλαξε εντελώς την οπτική μου. Από το 2015, το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου επικεντρώνεται σε αυτό το γενεαλογικό άλμα στον κόσμο των chips που προκάλεσε η AI, στην άνοδο της Nvidia και στην επέκταση των τεχνολογικών έργων των γιγάντων του cloud».
Αυτή η αλλαγή, όπως σημειώνει ο Ρέι, δεν ήταν απλώς μια στροφή στη βιομηχανία των chips. Ηταν η αρχή μιας νέας εποχής. Η Nvidia έχει πλέον ξεπεράσει την Intel, ενώ οι γίγαντες του cloud computing επενδύουν στην ανάπτυξη εξειδικευμένων chips για τις ανάγκες της τεχνητής νοημοσύνης.
Η πιο μετασχηματιστική καινοτομία της δεκαετίας
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς μια τεχνολογία. Είναι μια θεμελιώδης αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε και χρησιμοποιούμε την πληροφορική. Ο Ρέι υποστηρίζει ότι η AI έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούν τα συστήματα υπολογιστών και προβλέπει ότι οι αλλαγές αυτές θα καταστούν έτι ριζικότερες.
«Αυτό που αλλάζει πραγματικά τα δεδομένα στον κόσμο των ημιαγωγών είναι η ριζική αναδιαμόρφωση που ανέφερα νωρίτερα. Η αλλαγή αυτή οφείλεται τόσο στην επιβράδυνση των παραδοσιακών chips της Intel όσο και στην άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία φέρνει εντελώς νέες υπολογιστικές απαιτήσεις. Καθώς η AI γίνεται ισχυρότερη χάρη σε αυτά τα νέα chips, αλλάζει με τη σειρά της το τοπίο της πληροφορικής εν συνόλω: από έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι γράφουν αλγορίθμους και προγράμματα, σε έναν κόσμο όπου ο κώδικας δημιουργείται αυτόματα από την ίδια την AI. Ολα αυτά –η μετάβαση από την Intel στην Nvidia, η ανάπτυξη αυτόματης δημιουργίας κώδικα από την AI– αποτελούν τη μεγαλύτερη αλλαγή στην πληροφορική από τότε που ο θρυλικός Τζον φον Νόιμαν παρουσίασε τη βασική αρχιτεκτονική των υπολογιστών τη δεκαετία του 1940».
Καθώς η AI γίνεται ισχυρότερη χάρη σε αυτά τα νέα chips, αλλάζει με τη σειρά της το τοπίο της πληροφορικής εν συνόλω: από έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι γράφουν αλγορίθμους και προγράμματα, σε έναν κόσμο όπου ο κώδικας δημιουργείται αυτόματα από την ίδια την AI.
Αυτή η μετάβαση έχει δημιουργήσει ένα νέο τοπίο, στο οποίο οι υπολογιστές σχεδιάζονται και προγραμματίζονται από την ίδια την AI, χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης. Ενα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα αυτής της αλλαγής είναι το AlphaZero, το σύστημα AI της DeepMind, που κατάφερε να κυριαρχήσει σε παιχνίδια στρατηγικής όπως το σκάκι και το Go.
«Αυτό που δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε επακριβώς είναι τι είδους chips και συστήματα υπολογιστών θα προκύψουν, καθώς η AI αναλαμβάνει τον έλεγχο τόσο του σχεδιασμού του software όσο και του hardware. Η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί με τη δική της αίσθηση για το τι αποτελεί βέλτιστο σχεδιασμό, η οποία φαίνεται να διαφέρει εντελώς από αυτήν των προγραμματιστών και σχεδιαστών chips που είναι… άνθρωποι. Παρόμοια με το AlphaZero, το σύστημα AI της DeepMind (σ.σ. του φετινού ενός εκ των τριών Νομπελιστών Χημείας, Ντέμη Χασάμπη) που το 2016 νίκησε ανθρώπους στο σκάκι, το Go και το shoji, παίζοντας μια “εξωγήινη” (μη ανθρώπινη) εκδοχή του παιχνιδιού, η AI κάνει επιλογές σχεδιασμού που οι μηχανικοί πιθανότατα δεν θα έκαναν ποτέ. Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας μετα-ανθρώπινης επιστήμης υπολογιστών, καθοδηγούμενης από μηχανές και όχι από ανθρώπινη κρίση και επιλογή».
Η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί με τη δική της αίσθηση για το τι αποτελεί βέλτιστο σχεδιασμό, η οποία φαίνεται να διαφέρει εντελώς από αυτήν των προγραμματιστών και σχεδιαστών chips που είναι… άνθρωποι.
Αυτό, σύμφωνα με τον Ρέι, σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής στην επιστήμη των υπολογιστών.
Το επόμενο μεγάλο βήμα
Σύμφωνα με τον Ρέι, η AI δεν έχει φτάσει ακόμη στο απόγειό της. Υπάρχουν αρκετές τεχνολογικές τάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον:
«Αρκετές από τις τρέχουσες τάσεις στην τεχνητή νοημοσύνη βρίσκονται ακόμη στα πρώτα τους βήματα. Μία από αυτές είναι η λεγόμενη πολυτροπική προσέγγιση, όπου οι αλγόριθμοι δεν επεξεργάζονται μόνο κείμενο, αλλά και εικόνες, βίντεο, καθώς και σημεία στον χώρο. (Κάθε αναγνωρίσιμη μορφή πληροφορίας, όπως γράμματα, χαρακτήρες, εικόνες ή συντεταγμένες, θεωρείται ξεχωριστή “τροπικότητα” στον κόσμο της πληροφορικής.) Καθώς η πολυτροπικότητα γίνεται πιο διαδεδομένη, θα επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα αυτών των αλγορίθμων να συσχετίζουν λέξεις, εικόνες, τρισδιάστατα αντικείμενα και άλλα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει, για παράδειγμα, στη σύνδεση ιατρικών τομογραφιών με γραπτές προγνώσεις, βελτιώνοντας τη διάγνωση σε ιατρικό πλαίσιο».
Καθώς η πολυτροπικότητα γίνεται πιο διαδεδομένη, θα επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα αυτών των αλγορίθμων να συσχετίζουν λέξεις, εικόνες, τρισδιάστατα αντικείμενα και άλλα.
Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να έχουν τεράστια οφέλη, ειδικά σε τομείς όπως η ιατρική, η βιολογία και η έρευνα.
«Με τον ίδιο τρόπο, μπορούμε να δούμε τη συσχέτιση φαινοτύπου και γονότυπου ως διαφορετικά επίπεδα της ανάλυσης του προβλήματος των ασθενειών. Το ζήτημα του πρωτεϊνόματος, δηλαδή του συνόλου των εκφρασμένων γονιδίων, μπορεί να αποκαλυφθεί καθώς προγράμματα όπως το AlphaFold ξεκλειδώνουν τη δομή και τη λειτουργία των πρωτεϊνών».
Εκτός από τη βιολογία, η ενσωμάτωση της AI σε ρομποτικά συστήματα (embodied AI) θα δημιουργήσει νέες δυνατότητες:
«Βρισκόμαστε μόλις στην αρχή της λεγόμενης ενσωματωμένης τεχνητής νοημοσύνης (embodied AI), όπου ρομποτικά συστήματα αποκτούν τη δυνατότητα να εξερευνούν το περιβάλλον τους. Οι δυνατότητες που αναπτύσσονται μέσω της ρομποτικής θα αλλάξουν δραματικά τον τρόπο με τον οποίο τα σημερινά μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (όπως το GPT) και η υπόλοιπη AI μπορούν να συνδέουν τις λέξεις με μια συγκεκριμένη αίσθηση του περιβάλλοντος, βελτιώνοντας περαιτέρω τις ικανότητές τους στη συλλογιστική και όχι μόνον».
Βρισκόμαστε μόλις στην αρχή της λεγόμενης ενσωματωμένης τεχνητής νοημοσύνης (embodied AI), όπου ρομποτικά συστήματα αποκτούν τη δυνατότητα να εξερευνούν το περιβάλλον τους.
Ταυτόχρονα, τα δεδομένα που δημιουργούνται από μηχανές για την εκπαίδευση άλλων μηχανών μειώνουν την εξάρτηση από ανθρώπινα δεδομένα, αλλά φέρνουν και νέες προκλήσεις.
«Μια ακόμη τεράστια τάση είναι η χρήση των λεγόμενων “συνθετικών δεδομένων”, δηλαδή δεδομένων που παράγονται από τις μηχανές, αντί να συλλέγονται από το Διαδίκτυο (όπως η Wikipedia κ.λπ.). Καθώς οι μηχανές δημιουργούν τα δικά τους δεδομένα για να εκπαιδεύσουν περαιτέρω τους αλγορίθμους, η τεχνητή νοημοσύνη απομακρύνεται από τις γραπτές αντιλήψεις των ανθρώπων και πλησιάζει σε μια πιο τεχνητή εικόνα του κόσμου. Ενδέχεται να υπάρξει δραματική επιτάχυνση στη διάδοση προσομοιώσεων και ψευδών δεδομένων στο Διαδίκτυο, πολύ πέρα από τα σημερινά “deepfakes”, καθώς αυτός ο ενάρετος (και συνάμα φαύλος) κύκλος ψευδών δεδομένων τροφοδοτεί περισσότερα ψευδή δεδομένα για την εκπαίδευση των μοντέλων AI. Στο έσχατο σημείο, οι μηχανές θα εκπαιδεύουν άλλες μηχανές χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Τα σύγχρονα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το GPT της OpenAI, έχουν βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στη μέθοδο RLHF (reinforcement learning by human feedback – ενισχυτική μάθηση μέσω ανθρώπινης ανατροφοδότησης). Αυτή η προσέγγιση απαιτεί από ανθρώπινους χρήστες να παρέχουν τις προσωπικές τους απαντήσεις, ώστε να καθορίσουν για την AI τι θεωρείται βέλτιστο (π.χ. κοινωνικά αποδεκτές απαντήσεις, “βοηθητικές”, “ευγενικές” κ.λπ.)».
Τα συνθετικά δεδομένα θα επιτρέψουν στις μηχανές να βγάλουν τους ανθρώπους εκτός εξίσωσης και να θέσουν δικούς τους, sui generis στόχους ή σκοπούς.
Οπως, μάλιστα, συμπληρώνει, «τα συνθετικά δεδομένα θα επιτρέψουν στις μηχανές να βγάλουν τους ανθρώπους εκτός εξίσωσης και να θέσουν δικούς τους, sui generis στόχους ή σκοπούς».
Μεγάλη μνήμη και RISC-V chips: Υποτιμημένα και πολλά υποσχόμενα
Η πιο σημαντική τρέχουσα αναδυόμενη τάση είναι προς μεγαλύτερη χωρητικότητα μνήμης στα chips και στα υπολογιστικά συστήματα, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας. Και γιατί συμβαίνει αυτό;
«Η τεχνητή νοημοσύνη περιορίζεται από την ποσότητα των κυκλωμάτων που μπορούν να αποθηκεύσουν δεδομένα, καθώς και από την ταχύτητα ή την αργοπορία με την οποία αυτά τα κυκλώματα μεταφέρουν δεδομένα μέσω δικτύων. Από αυτή την άποψη, κατασκευαστές chips όπως η Micron Technology, ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές μνήμης DRAM για υπολογιστές, είναι οι πιο σημαντικοί παίκτες, κάτι που είχα επισημάνει ήδη στο άρθρο μου το 2015. Οι τεράστιες ενεργειακές απαιτήσεις των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως –πολλαπλάσιες της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της Νέας Υόρκης– οδηγούν σε νέο ενδιαφέρον για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών (ήλιος, άνεμος, βιοκαύσιμα), συμπαγών γεννητριών, μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων κ.λπ. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ενεργειακός τομέας αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η δυνατότητα υλοποίησης των ενεργειακών συστημάτων εξαρτάται από τις καινοτομίες στα υλικά. Οπως έχει ειπωθεί, ζούμε πραγματικά σε έναν “αιώνα υλικών”, με καινοτομίες σε ατομική κλίμακα, όπως το γραφένιο και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις, να είναι απαραίτητες για τη συνέχιση της σμίκρυνσης των ηλεκτρονικών. Σε αυτό το πλαίσιο, εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα υλικά, όπως η 3M και η Dupont, αποκτούν νέα σημασία και ρόλο».
Οι τεράστιες ενεργειακές απαιτήσεις των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως –πολλαπλάσιες της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της Νέας Υόρκης– οδηγούν σε νέο ενδιαφέρον για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας.
Πέραν όλων αυτών, ο Ρέι αναφέρει τα RISC-V chips ως μία από τις πιο υποτιμημένες και ταυτόχρονα πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες του μέλλοντος. Αυτά τα chips, που βασίζονται σε αρχιτεκτονική ανοιχτού κώδικα, έχουν τη δυνατότητα να φέρουν επανάσταση στη βιομηχανία των ημιαγωγών.
«Μια ακόμα πολύ σημαντική τάση είναι η δημιουργία “ανοιχτού κώδικα” στους υπολογιστικούς επεξεργαστές. Σήμερα, όλα τα chips είναι “κλειστά”, με την έννοια ότι εταιρείες όπως η Intel, η Nvidia και η Samsung δεν αποκαλύπτουν τα σχέδιά τους. Ωστόσο, μια προσέγγιση που αναπτύχθηκε πριν από μια δεκαετία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, γνωστή ως RISC-V, αφορά τον σχεδιασμό επεξεργαστών ανοιχτού κώδικα, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να δει τα σχέδια».
Μια προσέγγιση που αναπτύχθηκε πριν από μια δεκαετία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, γνωστή ως RISC-V, αφορά τον σχεδιασμό επεξεργαστών ανοιχτού κώδικα, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να δει τα σχέδια.
Η αρχιτεκτονική ανοιχτού κώδικα των RISC-V υπόσχεται να μειώσει το κόστος και να επιτρέψει τη διάδοση της καινοτομίας. Κοντολογίς, η ανοιχτή φύση των RISC-V επιτρέπει σε μικρότερες εταιρείες, startups και ακόμα και ανεξάρτητους προγραμματιστές να συμμετέχουν στον σχεδιασμό και την κατασκευή chips, μειώνοντας τα κόστη και προωθώντας την καινοτομία.
«Θα χρειαστεί χρόνος, αλλά αυτή η προσέγγιση θα επικρατήσει τελικά έναντι των κλειστών σχεδιασμών, με τον ίδιο τρόπο που το λειτουργικό σύστημα ανοιχτού κώδικα Linux κυριάρχησε έναντι του κλειστού Microsoft Windows, κατακτώντας παγκόσμια κυριαρχία και δημιουργώντας έναν ολόκληρο κλάδο εργαλείων ανοιχτού κώδικα. Η διάδοση της αρχιτεκτονικής RISC-V θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάχυση της ανάπτυξης chips σε πολύ περισσότερες οντότητες, καθώς μειώνει το κόστος σχεδίασης και κατασκευής τους. Σήμερα, η σχεδίαση και κατασκευή chips είναι οικονομικά απρόσιτη για όλους εκτός από τις πλουσιότερες εταιρείες. Αύριο, χάρη στο RISC-V, θα είναι προσβάσιμη ακόμα και σε ιδιώτες».
Το επαναστατικό και το πολυδιαφημισμένο
― Με τόση «φασαρία» γύρω από τις αναδυόμενες τεχνολογίες, πώς αξιολογείτε προσωπικά τι είναι πραγματικά επαναστατικό και τι είναι υπερβολικά διαφημισμένο; Μπορείτε να μοιραστείτε ένα παράδειγμα όπου η σκεπτικιστική (ή αισιόδοξη) άποψή σας επιβεβαιώθηκε;
― Είναι εύκολο να προβλέψεις τάσεις εστιάζοντας στις θεμελιώδεις εξελίξεις στην επιστήμη των υπολογιστών και τη μηχανική, όπως η ετήσια πρόοδος στον σχεδιασμό και την κατασκευή chips. Η μηχανική είναι μια συντηρητική επιστήμη: διατηρεί το παρελθόν και βασίζεται πάνω σε αυτό. Δεν προχωρά μέσα από ρήξεις ή ξαφνικές αλλαγές, παρά την εμμονή μας με το «Νέο, Νέο Πράγμα». Eτσι, μπορείς πάντα να διακρίνεις τη λογική συνέχεια της παρούσας μηχανικής στο μέλλον.
Αυτό που είναι πιο δύσκολο να προβλεφθεί είναι οι ανθρώπινες χρήσεις της τεχνολογίας, που συνεισφέρουν σε αυτό που αναφέρετε ως «φασαρία». Για παράδειγμα, δεκαετίες πριν, οι μηχανικοί μπορούσαν να προβλέψουν την ύπαρξη φορητών υπολογιστών, όπως το iPhone, βασισμένοι απλώς στη λογική συνέχεια της σμίκρυνσης της ηλεκτρονικής. Ωστόσο, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι τα εγγόνια τους θα χρησιμοποιούσαν αυτούς τους φορητούς υπολογιστές για να κάνουν ατελείωτο doom-scrolling στα social media. Αυτή η ανθρώπινη δραστηριότητα εξέπληξε τους περισσότερους μηχανικούς.
Κοινωνικές και πολιτικές προκλήσεις
Ο Τίρναν Ρέι αναφέρεται επίσης στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την κοινωνική ευθύνη και τη διαχείριση της τεχνολογικής ισχύος.
«Υπάρχουν τόσο πολλοί τομείς όπου οι τεχνολογικές εταιρείες δείχνουν αμέλεια, που δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις. Στις ΗΠΑ, υπάρχει ένας νόμος γνωστός ως Section 230 του Communications Decency Act, ο οποίος έχει επιτρέψει την άνθηση των συστημάτων κοινωνικής δικτύωσης. Χάρη σε αυτόν, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν αβάσιμες κατηγορίες ο ένας κατά του άλλου μέσω social media χωρίς καμία συνέπεια. Ως δημοσιογράφος, που δεσμεύεστε από τους κανόνες διασταύρωσης πληροφοριών, είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να εκτιμήσετε το καταστροφικό κόστος για μια πολιτισμένη κοινωνία όταν επιτρέπεται σε άτομα να κάνουν αβάσιμες δηλώσεις χωρίς συνέπειες, όπως η δίωξη για συκοφαντική δυσφήμιση κ.λπ. Το γεγονός ότι εμπορικές οντότητες όπως το Facebook και το X εκμεταλλεύονται αυτή τη συμπεριφορά για κέρδος αποτελεί προδοσία του κοινωνικού συμβολαίου».
Υπάρχουν τόσο πολλοί τομείς όπου οι τεχνολογικές εταιρείες δείχνουν αμέλεια, που δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις… Η OpenAI και άλλοι υπεύθυνοι για τις πρακτικές της παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων δεν δείχνουν ούτε ντροπή ούτε αυτοσυγκράτηση μπροστά σε αυτή τη μαζική κλοπή των επινοήσεων άλλων ανθρώπων.
Ενώ συμπληρώνει:
«Παράλληλα, η επιδίωξη της τεχνητής νοημοσύνης ως μιας ενεργοβόρας τεχνολογίας, μέσα σε μια μαζική “κούρσα εξοπλισμών” για κυριαρχία, με ελάχιστη μέριμνα για τις περιβαλλοντικές συνέπειες αυτής της ενεργειακής κατανάλωσης, αποτελεί τεράστιο παράδειγμα ανευθυνότητας της τεχνολογικής βιομηχανίας. Το ίδιο ισχύει και για την εκτεταμένη κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω της AI, κατά τη διαδικασία εκπαίδευσης προγραμμάτων με τη χρήση παγκόσμιων αρχείων βιβλίων, άρθρων κ.λπ. Αυτή η παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας έχει οδηγήσει σε πολυάριθμες εν εξελίξει αγωγές. Η OpenAI και άλλοι υπεύθυνοι γι’ αυτές τις πρακτικές δεν δείχνουν ούτε ντροπή ούτε αυτοσυγκράτηση μπροστά σε αυτή τη μαζική κλοπή των επινοήσεων άλλων ανθρώπων».
Τραμπ… ο ανεξέλεγκτος
Σε πολιτικό επίπεδο, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, ο Ρέι εκφράζει έντονες ανησυχίες για την πορεία της τεχνολογίας υπό τον Ντόναλντ Τραμπ. Η επιλογή του Ντέιβιντ Σακς ως υπεύθυνου για την AI στις ΗΠΑ είναι, σύμφωνα με τον Τίρναν Ρέι, μια ένδειξη της έλλειψης κατανόησης της σημασίας της τεχνολογίας.
Η επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ να διορίσει τον Αμερικανό επενδυτή και βιομήχανο Ντέιβιντ Σακς «υπεύθυνο» για την τεχνητή νοημοσύνη σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει καμία ουσιαστική εποπτεία της AI από την εκτελεστική εξουσία.
«Η επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ να διορίσει τον Αμερικανό επενδυτή και βιομήχανο Ντέιβιντ Σακς “υπεύθυνο” για την τεχνητή νοημοσύνη σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει καμία ουσιαστική εποπτεία της AI από την εκτελεστική εξουσία. Ο Σακς γνωρίζει ελάχιστα –ή τίποτα– για την AI και είναι ένας ιδεολόγος με παγιωμένες απόψεις σε διάφορα θέματα».
Ο Ρέι προβλέπει ότι αυτή η έλλειψη καθοδήγησης θα οδηγήσει σε δύο βασικά προβλήματα:
Ανεξέλεγκτη ανάπτυξη: Η έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου θα επιτρέψει στις μεγάλες εταιρείες να αναπτύξουν την AI χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες. Ο Τίρναν Ρέι προβλέπει ότι η AI θα συνεχίσει να εξελίσσεται, αλλά η έλλειψη κατάλληλης ηγεσίας μπορεί να δημιουργήσει νέα προβλήματα. Η κυβέρνηση Τραμπ, όπως λέει, πιθανότατα θα εστιάσει σε κοντόφθαλμες οικονομικές προτεραιότητες, παραμελώντας πιο μακροπρόθεσμες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες.
«Χωρίς την αποτελεσματική εποπτεία από την εκτελεστική εξουσία, η βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης θα εξελιχθεί τα επόμενα τέσσερα χρόνια σύμφωνα με τους νόμους της μηχανικής: συνεχής ανάπτυξη νέων ειδών επεξεργαστών που προσανατολίζονται στην αποδοτικότερη λειτουργία της AI· επέκταση ολοένα και περισσότερων κέντρων δεδομένων AI· άνοδος πολυτροπικών αλγορίθμων, συνθετικών δεδομένων και αυτόματα παραγόμενου κώδικα που θα τροφοδοτούν πιο sui-generis μορφές AI· συγκέντρωση εξουσίας μεταξύ ανταγωνιστικών μεγα-εταιρειών που επιδιώκουν να ελέγξουν πλήρως καθετοποιημένα οικοσυστήματα· και, από την άλλη, άνοδος σχεδιασμών υλικού ανοιχτού κώδικα, όπως τα RISC-V, που μπορεί να διανείμουν περισσότερη υπολογιστική ισχύ για την AI σε νέους παίκτες και νέους θεσμούς».
Συγκέντρωση ισχύος: Οι μεγαλύτερες εταιρείες, όπως η Nvidia και η Google, θα δημιουργήσουν κλειστά οικοσυστήματα που θα αποκλείσουν μικρότερους παίκτες. Εξ όσων συνάγεται, χωρίς έλεγχο, η AI θα εξελιχθεί σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς, κάτι που μπορεί να εντείνει τις ανισότητες, να αυξήσει την ενεργειακή κατανάλωση και να συγκεντρώσει ακόμα περισσότερη δύναμη σε μια χούφτα μεγάλες εταιρείες.
Χωρίς έλεγχο, η AI θα εξελιχθεί σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς, κάτι που μπορεί να εντείνει τις ανισότητες, να αυξήσει την ενεργειακή κατανάλωση και να συγκεντρώσει ακόμα περισσότερη δύναμη σε μια χούφτα μεγάλες εταιρείες.
Παράλληλα, θεωρεί ότι οι αντίπαλοι της Αμερικής, όπως η Κίνα, θα επωφεληθούν από αυτή την έλλειψη κατεύθυνσης για να ενισχύσουν τη δική τους ηγεμονία στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης και των ημιαγωγών. «Η Κίνα βρίσκεται σε μια σταθερή πορεία αναπαραγωγής των καινοτομιών στους υπολογιστικούς επεξεργαστές που προέρχονται από τη Silicon Valley και ακόμη και να την ξεπεράσει, όπως η Samsung κατάφερε να αντιγράψει και να εξελίξει τις καινοτομίες στα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης της Apple. Η Κίνα πρόκειται να αναδειχθεί σε ολοένα και πιο ισχυρή δύναμη στην εγχώρια καινοτομία στον τομέα των επεξεργαστών, ιδιαίτερα μέσα από την αρχιτεκτονική ανοιχτού κώδικα RISC-V που αναφέρθηκε προηγουμένως, η οποία επιτρέπει τη διάδοση του σχεδιασμού επεξεργαστών πέρα από τις κυρίαρχες εταιρείες της Silicon Valley (όπως η Nvidia)».
Το μέλλον και ένα ηθικό ερώτημα
Η ανάλυση του Τίρναν Ρέι μάς ωθεί να δούμε την τεχνολογία ως κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο. Είναι μια δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά απαιτεί υπεύθυνη διαχείριση. Η τεχνολογία έχει τη δύναμη να φέρει επανάσταση, αλλά και να καταστρέψει. Εξαρτάται από εμάς να καθορίσουμε πώς θα τη χρησιμοποιήσουμε.
Με την τεχνητή νοημοσύνη, τα RISC-V chips και τις πολυτροπικές δυνατότητες να βρίσκονται στο προσκήνιο, το μέλλον της τεχνολογίας είναι γεμάτο προκλήσεις και δυνατότητες. Το ερώτημα, όπως το θέτει ο Ρέι, είναι πώς θα διασφαλίσουμε ότι αυτή η τεχνολογία θα χρησιμοποιηθεί για το καλό της ανθρωπότητας.
Οπως και να ’χει, το μέλλον της AI, όπως προκύπτει από τη συζήτηση με τον Τίρναν Ρέι, δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στους νόμους της αγοράς. Χρειάζεται ηγεσία που να κατανοεί την επιστήμη και να μπορεί να θέτει όρια τόσο για την προστασία της κοινωνίας όσο και για τη διασφάλιση ότι η τεχνολογία υπηρετεί το κοινό καλό.
Μήπως τελικά η αξία μας ορίζεται μόνο από την παραγωγικότητά μας; Ή μήπως οι άνθρωποι αξίζουν κάτι περισσότερο από το οικονομικό τους αποτύπωμα;
Πέρα από τις τεχνολογικές προκλήσεις, ο Ρέι θέτει και ένα βαθύ ηθικό ερώτημα:
«Μήπως τελικά η αξία μας ορίζεται μόνο από την παραγωγικότητά μας; Ή μήπως οι άνθρωποι αξίζουν κάτι περισσότερο από το οικονομικό τους αποτύπωμα; Αν η κοινωνία θελήσει να αντιμετωπίσει αυτό το θεμελιώδες ερώτημα, θα πρέπει να επανεξετάσει το κοινωνικό συμβόλαιο και να αναλογιστεί πώς αξιολογούμε τους εαυτούς μας, πέρα από την παραγωγική μας δυνατότητα».
Αυτό το ερώτημα αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς η τεχνολογία γίνεται πιο αυτόνομη και διαφεύγει την ανθρώπινη εποπτεία.
Ο Τίρναν Ρέι μάς υπενθυμίζει ότι η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Το ερώτημα παραμένει αν θα τον αλλάξει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Και αυτό απαιτεί διαρκείς αναρωτήσεις εκ μέρους της ανθρωπότητας.
Κεντρική φωτογραφία: Maxim Hopman/Unsplash
