Εχει μόλις επιστρέψει από τη Γαλλία. Ενα ταξί τη φέρνει στην Ταινιοθήκη, όπου προβάλλεται για πρώτη φορά στην Αθήνα η πρώτη μεγάλη μήκους ταινία της “September Says”, στο πλαίσιο του 8ου φεστιβάλ WIFT GR – 50/50 Ισότητα και στον Κινηματογράφο. Η ταινία, που είναι βασισμένη στο βραβευμένο με Booker μυθιστόρημα της Ντέιζι Τζόνσον, έκανε την πρεμιέρα της στις Κάννες. «Μια ιστορία ανιδιοτελούς αγάπης, που συναντά κανείς μόνο μέσα σε μια οικογένεια» την περιγράφει με μια φράση.
Θα πει περισσότερα για την ταινία, αργότερα. Προς το παρόν, με μια ανέμελη παιδικότητα αλλά και το σθεναρό βάδισμα μιας γυναίκας με μεγάλη αυτοπεποίθηση, η Αριάν Λαμπέντ, η Γαλλοελληνίδα ηθοποιός που ήθελε πάντα να γίνει σκηνοθέτις αλλά δεν το γνώριζε, όπως λέει στην «Κ», τραβάει όλα τα βλέμματα πάνω της. Φοράει ένα μαύρο παλτό μέχρι το γόνατο, ένα ανοιχτόχρωμο τζιν παντελόνι και ένα πορτοκαλί μάλλινο πουλόβερ, και δεν φαντάζεσαι καν πως αυτή η γυναίκα εμφανίστηκε με συνθήματα στο στήθος στο φεστιβάλ της Βενετίας, προκειμένου να στηρίξει το κίνημα #metoo στο σινεμά.
Στην αίθουσα άλλοι σχολιάζουν πόσο όμορφη είναι και άλλοι αναρωτιούνται αν αυτή είναι η σύζυγος του Γιώργου Λάνθιμου. Η ίδια, αναζητώντας την κινηματογραφική της ταυτότητα, όπως εξηγεί, ταλαντεύεται ανάμεσα σε ρόλους, χώρες, χωροχρόνους και φεμινιστικά διλήμματα. Από το “Attenberg” της Αθηνάς Τσαγγάρη (για το οποίο κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βενετίας), στις «Αλπεις» και τον «Αστακό» του Γιώργου Λάνθιμου. Από το “Souvenir” της Τζοάνα Χόγκ, στο “Assasin’s Creed” και στο «Απαγορευμένο Δωμάτιο» του Γκάι Μάντιν. Και τώρα πίσω από την κάμερα. «Οταν ήμουν μικρή μπέρδευα την πραγματικότητα με τη μυθοπλασία» εξομολογείται. «Θυμάμαι έβλεπα θέατρο στην Ελληνογαλλική Σχολή όπου πήγαινα σχολείο και νόμιζα πως όταν κάποιος πέθαινε στη σκηνή, πέθαινε και στη ζωή. Πιστεύω ότι κάπως αυτή η μνήμη έχει να κάνει με το γεγονός πως έγινα σκηνοθέτις» διηγείται για τα πρώτα χρόνια που έζησε στην Ελλάδα ως παιδί.
– Ποια ιστορία θέλετε να πείτε με την ταινία σας;
– Ηθελα να μιλήσω για το είδος αγάπης που γεννιέται μέσα στην οικογένεια, που μπορεί να είναι πάρα πολύ φωτεινό και μπορεί ταυτόχρονα να είναι και πολύ σκοτεινό. Δηλαδή, επιτρέπεις στον άλλον να έχει πολύ μεγάλη δύναμη πάνω σου και αυτό τεστάρει τα όριά σου. Ηθελα επίσης να μιλήσω για την εφηβεία. Τα κορίτσια στην ταινία μεγαλώνουν με έναν παραδοσιακό τρόπο που εγώ δεν έζησα μεγαλώνοντας. Τις δύο πρωταγωνίστριες που είναι πολύ διαφορετικές, ενώνει η ανησυχία για την ανύπαντρη μαμά τους, τη Σίλα, η οποία δεν είναι σίγουρη τι να κάνει μαζί τους. Η Σεπτέμπερ αποβάλλεται από το σχολείο, η Τζουλάι διεκδικεί τη δική της ανεξαρτησία, και μια σειρά από σουρεαλιστικές συναντήσεις φέρνουν την οικογένεια στα όρια της.
– Εσείς πώς ήσασταν ως έφηβη;
– Αριστεροί γονείς, Γάλλοι, καταλαβαίνετε. Είχα μεγάλη ελευθερία. Και είχα ταυτόχρονα και ένα ασφαλές περιβάλλον που είχαν δημιουργήσει οι γονείς μου γύρω μου. Παρ’ όλα αυτά ήταν δύσκολα χρόνια για μένα. Είναι η στιγμή που καταλαβαίνεις πώς είναι πραγματικά ο κόσμος. Και ξαφνικά «ροκανίζεις» λίγο την αλήθεια. Νιώθεις πως δεν έχεις πολλές επιλογές και προσπαθείς να βρεις τον εαυτό σου. Εκείνα τα χρόνια ήμουν επαναστάτρια και πολύ αντιδραστική.
– Σήμερα πώς βλέπετε τον εαυτό σας;
– Eίμαι γυναίκα, σκηνοθέτις και ακτιβίστρια. Είμαι όμως γυναίκα λευκή, έχω δουλειά, έχω χρήματα, είμαι μια χαρά γιατί έχω το σωστό «διαβατήριο». Οσο όμως βλέπω τις γυναίκες που ζουν στον δρόμο, τις γυναίκες που έχουν άλλο χρώμα ή τις γυναίκες στο Ιράν για παράδειγμα, γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Αυτό που έχουμε κοινό σίγουρα όλες μας είναι ότι περνάμε όλη μας τη ζωή έχοντας στο μυαλό μας ότι μπορεί να βιώσουμε την έμφυλη βία. Και γι’ αυτό θεωρώ ότι το καλύτερο όπλο είναι να βρισκόμαστε μεταξύ μας, να μιλάμε και να χτίζουμε μια αντίσταση μπροστά σε αυτό. Ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία και γι’ αυτό πρέπει να βρούμε τη θέση μας σε αυτόν τον κόσμο.
– Δεν μιλάνε πιο πολύ οι γυναίκες σήμερα;
– Πάντα μιλούσαν οι γυναίκες. Απλά τώρα πια οι άνδρες δεν μπορούν να κάνουν πως δεν μας ακούν. Ωστόσο ακόμη και αν νιώθουμε ότι είμαστε ένα βήμα μπροστά, πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικές. Στη Γαλλία για παράδειγμα ζούμε ένα μεγάλο πισωγύρισμα. Ειδικά με την υπόθεση των βιασμών της Ζιζέλ Πελικό. Εντάξει, ο άντρας της είναι ψυχικά άρρωστος. Αλλά όλοι οι άντρες που συμμετείχαν; Θα μπορούσε να είναι ο μπαμπάς μου, ο αδελφός μου, ο θείος μου, ο φίλος μου. Αυτό έχει σοκάρει τη Γαλλία.
– Οταν κινηματογραφείτε τα έχετε όλα αυτά στο πίσω μέρος του μυαλού σας; Aποφεύγετε το “male gaze”, το ανδρικό βλέμμα που έχουμε τόσο συνηθίσει στον κινηματογράφο;
– Δεν είναι αυτό το βλέμμα μου. Εγώ έχω έναν και μόνο τρόπο να κοιτάω τις γυναίκες και σίγουρα δεν θέλω να ξαναφτιάξω εικόνες που έχουμε ξαναδεί χιλιάδες φορές, ειδικά για τα πιο νέα κορίτσια. Δεν θέλω να κάνω ταινίες για νέες γυναίκες και να τις αντιμετωπίζω σαν σεξουαλικά αντικείμενα. Αυτό ακριβώς παλεύω και στην καθημερινή μου ζωή. Δεν θα το κάνω στο σινεμά. Προσπαθώ να φτιάχνω εικόνες που έχω ανάγκη ως θεατής να δω. Προσπαθώ να δείχνω την τρυφερότητα και την αγάπη που τρέφω για τις γυναίκες. Για να δημιουργήσω κάτι που μπορώ να αναγνωρίζω και τον εαυτό μου μέσα σε αυτό».
– Κατά τη γνώμη σας, πρέπει να συζητάμε αυτά τα ζητήματα με τους άνδρες;
– Πριν να γίνει αυτό πρέπει να μιλάμε μεταξύ μας. Πραγματικά νομίζω ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνεις, αν θεωρείς ότι είσαι φεμινίστρια. Να μιλάς με τη μαμά σου, με τις αδελφές σου, με τις φίλες σου για θέματα ίσως πιο βαθιά από ό,τι έχουμε συνηθίσει έως τώρα.
– Θα λέγατε πως είσαστε γέννημα του ελληνικού “weird wave”;
– Βασικά δεν πιστεύω στα ρεύματα, oύτε στο ελληνικό weird wave. Υπήρχε ο Γιώργος, που ξαφνικά ευτυχώς τον ανακάλυψαν στις Κάννες. Και μετά παντού στον κόσμο. Και έγινε όλο αυτό. Χτίστηκε η καριέρα του που είναι φανταστική. Δεν πιστεύω ότι έχει να κάνει με την Ελλάδα. Eχει να κάνει με αυτό που είναι εκείνος. Και φυσικά είναι και Eλληνας. Αλλά δεν υπήρχε στην Ελλάδα κάτι όπως ας πούμε η νουβέλ βαγκ στη Γαλλία, όπου άνθρωποι που κάθονταν μαζί, μιλούσαν μαζί, έγραφαν μαζί, φιλοσοφούσαν μαζί και γέννησαν κάτι μοναδικό. Σίγουρα όμως η επιτυχία του Γιώργου έχει βοηθήσει ως προς το ότι, όταν ένας Ελληνας στέλνει την ταινία του σε ένα φεστιβάλ, τον προσέχουν παραπάνω από ό,τι ίσως παλιά. Αυτό είναι πολύ ωραίο.
– Πώς καταλήξατε να γίνετε ηθοποιός και έπειτα σκηνοθέτις;
Aρχικά με ενδιέφερε ο χορός, η χορογραφία, να είμαι πάνω στη σκηνή. Δεν είχα στο μυαλό μου ότι θέλω να γίνω ηθοποιός στο σινεμά. Αυτό έγινε όταν γνώρισα την Αθηνά Τσαγγάρη. Υπήρξε μεγάλη επιρροή για μένα το “Attenberg”, γιατί αν δεν είχα γνωρίσει την Αθηνά δεν θα είχα κάνει σινεμά. Δεν θα είχα γίνει σκηνοθέτις, αυτό είναι σίγουρο. Και η ταινία “September Says” είναι φόρος τιμής με έναν τρόπο στο “Attenberg”.
– Χωράνε δύο σκηνοθέτες σε ένα σπίτι;
– Ναι, ναι, χωράνε. Η ζωή μας είναι το σινεμά. Μιλάμε πολύ γι’ αυτό. Βλέπουμε ταινίες, μιλάμε για αυτές, ανταλλάσσουμε ιδέες, κάνουμε κριτική ο ένας στον άλλον.
– Ελληνίδα ή Γαλλίδα;
– Γεννήθηκα εδώ. Φύγαμε με τους γονείς μου όταν ήμουν έξι. Μετά ξαναγύρισα όταν ήμουν 25 χρονών. Kαι τώρα με τον Γιώργο έχουμε κάπως επιστρέψει στην Ελλάδα από το lockdown και μετά. Αλλά σπάνια μπορώ να κάτσω παραπάνω από δύο εβδομάδες κάπου. Ταξιδεύω πολύ, όμως τα ρούχα μου είναι εδώ στην Αθήνα. Μου αρέσει πολύ η έννοια της ελληνικής φιλοξενίας, κάτι που και οι Γάλλοι γονείς μου λατρεύουν. Είναι ένας τρόπος ζωής που είναι πάρα πολύ ωραίος. Οι Ελληνες ζείτε πολύ έξω, είσαστε πολύ κοινωνικοί. Νομίζω άλλωστε πως είμαστε πάντα καλύτεροι όταν είμαστε ξένοι σε έναν τόπο. Και όταν είμαι στη Γαλλία είμαι λίγο Ελληνίδα και με συμφέρει. Δηλαδή είμαι ξένη παντού και μόνο έτσι νομίζω ότι μπορώ να αντέχω.
– Θα πηγαίνατε στο Χόλιγουντ; Θα αφήνατε την Ευρώπη;
Θα πήγαινα εκεί πού είμαι ελεύθερη να κάνω ό,τι θέλω. Αν είμαι όπως είναι και ο Γιώργος, ελεύθερη να κάνω ακριβώς ό,τι θέλω, να έχω το καστ που θέλω και την ιστορία που θέλω, θα πήγαινα οπουδήποτε. Αλλά για να φτάσω σε αυτό έχω ακόμη πολύ δρόμο, δεν είμαι ακόμα εκεί.
To Σάββατο 30 Νοεμβρίου, η Αριάν Λαμπέντ παρουσίασε το “September Says” στην Ταινιοθήκη, στο πλαίσιο του 8ου Φεστιβάλ WIFT GR – 50/50 Ισότητα και στον Κινηματογράφο.
Η ταινία θα προβληθεί στους ελληνικούς κινηματογράφους τον Φεβρουάριο του 2025, σε διανομή της Feelgood Entertainment.
Στo “September Says” πρωταγωνιστούν η Μία Θάρια και η Ράκι Τάκραρ, αλλά και η Πασκάλ Καν στο κινηματογραφικό της ντεμπούτο. Παραγωγοί της ταινίας είναι οι Τσέλσι Μόργκαν Χόφμαν, Λάρα Χίκεϊ Εντ Γκίνεϊ και Αντριου Λόου, σε ανάπτυξη της Element Pictures και του BBC Film. Η ταινία είναι μια παραγωγή των Sackville, Crybaby, MFP, με χρηματοδότηση από το BBC Film, σε συνεργασία με το Creative Europe και το MEDIA, το Screen Ireland, τη στήριξη του Eurimages σε συνεργασία με το NRW το, UK Global Screen Fund και τη συμμετοχή του Arte / ZDF. Τις διεθνείς πωλήσεις της ταινίας έχει αναλάβει η Match Factory.
Κεντρική φωτογραφία: Scott A Garfitt/Invision/AP
