Δύο σχεδόν μήνες μετά τις βουλευτικές εκλογές τα πανεπιστήμια περιμένουν με μεγάλη αγωνία και ανησυχία την ανακοίνωση του στρατηγικού σχεδίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση της νέας πολιτικής ηγεσίας. Βεβαίως ο κ. Υπουργός Παιδείας στην ομιλία του στο 12ο Συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ που έγινε τέλος Φεβρουαρίου, είπε πως δεν προβλέπεται αύξηση της χρηματοδότησης των ΑΕΙ, ούτε και νέες θέσεις διδασκόντων παρότι δεν έχει προσληφθεί κανένας καθηγητής εδώ και πέντε χρόνια!
Ωστόσο αυτά τα δύο είναι τα πιο επείγοντα και δραματικά προβλήματα των ελληνικών πανεπιστημίων αν η κυβέρνηση στοχεύει στη διατήρηση των είκοσι πανεπιστημίων της χώρας (το 21ο και 22ο που είναι το Διεθνές και Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο έχουν ιδιαίτερη δομή και λειτουργία). Διαφορετικά, τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τα λειτουργικά τους έξοδα ούτε τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες, αφού η συνταξιοδότηση συναδέλφων οδηγεί πολλές φορές στην κατάργηση μαθημάτων που δεν μπορούν να διδαχτούν από άλλους συναδέλφους λόγω έλλειψης εξειδίκευσης στο αντίστοιχο γνωστικό αντικείμενο (π.χ. ο χειρουργός δεν μπορεί να διδάξει ακτινολογία ούτε ο οικονομολόγος να διδάξει αρχαιολογία).
Για να διατηρηθεί λοιπόν το επίπεδο σπουδών που με τόσες θυσίες έχουν καταφέρει τα πανεπιστήμια και οι πανεπιστημιακοί, ιδίως τα τελευταία χρόνια, και που είναι αντάξιο των πολύ καλών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων, πρέπει πολύ σύντομα να γνωρίζουμε τις προθέσεις του υπουργείου και της νέας κυβέρνησης. Είναι απαραίτητο να υπάρξει αυτή η δημοσιοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής σχετικά με τα ΑΕΙ -αντί να παρατηρούμε ως θεατές την κατάρρευση των ιδρυμάτων- ώστε να αρχίσει και η αναγκαία συζήτηση για την επαναχάραξη του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Πράγματι, η εκ νέου χωροθέτηση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων είναι αφενός ζήτημα ακαδημαϊκού σχεδιασμού και αφετέρου πολιτικής απόφασης. Πρέπει δηλαδή η πολιτεία να αποφασίσει πού και πόσα πανεπιστήμια μπορεί να χρηματοδοτήσει ικανοποιητικά σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα και τις υποδείξεις της ΑΔΙΠ λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά από κριτήρια με στόχο τη δημιουργία ισχυρών κοινοπραξιών στο πλαίσιο του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας άρα τη συνεργασία των πανεπιστημίων, ΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων σε επίπεδο περιφέρειας.
Στη διαμόρφωση του νέου χάρτη πρέπει τα επιστημονικά αντικείμενα των Τμημάτων να είναι σαφή με σύγχρονα γνωστικά αντικείμενα για να μην επαναληφθούν οι σημερινές παθογένειες. Η συζήτηση αυτή για τις αναγκαίες αλλαγές του εκπαιδευτικού μας χάρτη επείγει να ανοίξει με γενναιότητα από όλες τις πλευρές.
Τέλος, ο κ. Υπουργός Παιδείας εξήγγειλε επιμέρους διορθωτικές παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο μέσω πολυνομοσχεδίου που θα κατατεθεί τον επόμενο μήνα. Συμφωνούμε ότι άμεσα μπορούμε να προχωρήσουμε με διορθώσεις/βελτιώσεις του θεσμικού πλαισίου και ελπίζουμε ότι θα συμπεριληφθούν και οι ομόφωνες αποφάσεις της ΠΟΣΔΕΠ στα διάφορα ζητήματα στην κατεύθυνση της διαφάνειας και εύρυθμης λειτουργίας των ιδρυμάτων.
Αλλά και για τη συνολικότερη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που εξήγγειλε ο υπουργός χρειάζεται να ξέρουμε το βασικό περίγραμμα αυτού του άλλου πλαισίου από την πολιτική ηγεσία, ώστε στη συνέχεια με ηρεμία και σε βάθος χρόνου, όπως ειπώθηκε, και με σοβαρό διάλογο να καταθέσουμε τις προτάσεις μας.
Τα πανεπιστήμια όπως και όλοι οι οργανισμοί χρειάζονται ένα ασφαλές χρηματοδοτικό και θεσμικό περιβάλλον για να ασχοληθούν με την έρευνα και την εκπαίδευση και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της χώρας.
* Ο κ. Στάθης Ευσταθόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ.
