H βαθμολογία στις λεγόμενες «γενικές εξετάσεις», που σκόπιμα ή μη δημοσιεύθηκε ακριβώς την ημέρα του πανεκπαιδευτικού συλλαλητηρίου, δείχνει ότι τα προβλήματα της δημόσιας εκπαίδευσης δεν περιορίζονται στην τριτοβάθμια. Απλώς συσσωρεύονται στην τριτοβάθμια, όπως τα κατακάθια στο σουρωτήρι.
Επιτρέψτε μου σε μια σύντομη παρένθεση να αποσαφηνίσω ότι μιλάμε πάντοτε για τη δημόσια εκπαίδευση, για να μη θολώνουν τα νερά από προσχηματικές ή προβοκατόρικες παρεμβολές στη συζήτηση ή από την εξίσου προβοκατόρικη «σπέκουλα» των κινδύνων από την ιδιωτική. Μιλάμε για το δημόσιο πανεπιστήμιο και το δημόσιο σχολείο, που εκτός από δημόσια οφείλουν να είναι πανεπιστήμια και σχολεία, να διατηρούν τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα και να λειτουργούν με εκπαιδευτικά κριτήρια. Αυτή είναι η συζήτηση και αυτά είναι τα σαφή όριά της.
Τι δείχνει, λοιπόν, αυτή η βαθμολογία; Οτι 35.000 υποψήφιοι, αν δεν κάνω λάθος στους λογαριασμούς κάτι περισσότερο από το 1/3 του συνόλου, δεν συγκεντρώνουν τη βάση του «10» και κατά τεκμήριο δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσουν μαθήματα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πιθανόν πολλοί από αυτούς να μην έχουν καν τη διάθεση να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια.
Πρέπει, λοιπόν, να απαντήσουμε στο ερώτημα: Το δημόσιο πανεπιστήμιο για να διατηρήσει τον δημόσιο χαρακτήρα του είναι μια ευκαιρία που προσφέρεται σε όλους ή μόνο σε εκείνους που έχουν τη διάθεση και την κατάλληλη προετοιμασία; Τα δύο σκέλη του ερωτήματος είναι πολύ διαφορετικά, αλλά οι απαντήσεις που κατά καιρούς δόθηκαν είναι σχεδόν ταυτόσημες και συνοψίζονται: Το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι μια ευκαιρία που προσφέρεται σε όλους, όσοι έχουν αξιόπιστο απολυτήριο της μέσης εκπαίδευσης και με αυτό είναι σε θέση να παρακολουθήσουν μαθήματα τριτοβάθμιας ή έχουν τις προϋποθέσεις να συμμετάσχουν σε εισαγωγικές εξετάσεις. H αιτία δηλαδή του προβλήματος εντοπίζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ακόμη και στην πρωτοβάθμια. Στις δύο αυτές βαθμίδες, που καιρός είναι κάποια κυβέρνηση να τις χαρακτηρίσει υποχρεωτικές, παρέχονται οι γενικές γνώσεις, διαμορφώνονται ή απλώς εκδηλώνονται οι διαθέσεις και οι προσανατολισμοί και όλα αυτά υποτίθεται ότι αποτυπώνονται στο απολυτήριο Λυκείου, αξιόπιστο τίτλο για να συνεχίσει ο απόφοιτος τις σπουδές του ή να δοκιμάσει την τύχη του στη ζωή. O αξιόπιστος τίτλος Λυκείου είναι το μεγάλο ζητούμενο και το μεγάλο στοίχημα, μια ευκαιρία που να προσφέρεται πραγματικά «δωρεάν» σε όλους. Αλλά ευκαιρία λαϊκή, δημοκρατική και ισότιμη. Οχι ισοπεδωτικό και άχρηστο δικαίωμα που εξαπατά τον λαό…
Η κοινή γνώμη άργησε να πληροφορηθεί ότι τα AEI και τα TEI δέχονταν επί χρόνια σπουδαστές με βαθμολογία κάτω ή πολύ κάτω από τη βάση. Τη βάση μην την παίρνετε σαν συμβατικό και τυπικό όριο. Πάρτε την με το ουσιαστικό περιεχόμενό της και αναρωτηθείτε αν ένας σπουδαστής AEI ή TEI που δεν συγκέντρωσε τη βάση στις εισαγωγικές εξετάσεις είναι σε θέση ή αν έχει τη διάθεση να παρακολουθήσει μαθήματα. Πολύ περισσότερο όταν το περίεργο σύστημά μας τον «πετάξει» σε μια σχολή την οποία ποτέ στη ζωή του δεν τη σκέφθηκε, δεν την επιθύμησε και δεν την επεδίωξε.
Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ σιωπηρά χρησιμοποίησαν τα πανεπιστήμια για να απορροφήσουν την ανεργία των νέων. Με μισόλογα το ίδιο υποστηρίζει και σήμερα το ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή σιωπηρά ή ρητά εισάγει στον ρόλο και στη λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κριτήρια που δεν είναι ακαδημαϊκά. Το αποτέλεσμα είναι πλέον σαφές: ούτε την ανεργία απορρόφησε, ενώ κατέστρεψε τα πανεπιστήμια. Αλλο πράγμα η ανεργία, φαινόμενο δύσκολο και πρόβλημα πρώτιστο, και άλλο η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ασκώντας πολιτική απασχόλησης με τη δεύτερη την καταστρέφεις, ενώ δεν αυξάνεις την απασχόληση.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. είχε την τόλμη (πραγματικά χρειάζεται τόλμη) να θεσπίσει το όριο του «10» που αφήνει εκτός AEI και TEI 35.000 υποψηφίους! Αν γι’ αυτούς τους υποψηφίους θέλει να ιδρύσει «τα μη και μη» (μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά!) θα ασκήσει λάθος εκπαιδευτική πολιτική και σε ακόμη μεγαλύτερο λάθος κοινωνική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση «τα μη και μη» θέλουν τουλάχιστον 10 χρόνια για να ιδρυθούν.
Μαθαίνω, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση και εν όψει εκλογών μηχανεύεται διάφορους τρόπους για να καταπραΰνει την οργή των 35.000 αποτυχόντων υποψηφίων και των ισάριθμων οικογενειών τους, καθώς επίσης και των ποικίλων τοπικών παραγόντων που θα δουν να συρρικνώνονται ή και να καταργούνται τα διάσπαρτα ανά την επικράτεια TEI και AEI.
H αντίληψη αυτή, ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση και γενικότερα η δημόσια «δωρεάν» εκπαίδευση είναι μέσο άσκησης κοινωνικής πολιτικής και το συνακόλουθο με αυτήν ισοζύγιο πολιτικού κόστους και οφέλους, έχει ευρύτατα εισχωρήσει στην εκπαιδευτική πολιτική γενικά και είναι το κύριο συστατικό στοιχείο της δημόσιας «δωρεάν» εκπαίδευσης. Ετσι, τα δημόσια «δωρεάν» πανεπιστήμια είναι ένα είδος αναδιανεμόμενου κοινωνικού αγαθού, από το οποίο όλοι έχουν δικαίωμα να λάβουν το μερίδιό τους, ανεξαρτήτως αν έχουν τη διάθεση ή τις ικανότητες να το αξιοποιήσουν.
Στις τελευταίες φοιτητικές κινητοποιήσεις διατυπώθηκε και το καινοφανές αίτημα ότι δημόσιο πανεπιστήμιο σημαίνει και επαγγελματική κατοχύρωση του πτυχίου που παρέχει! Δηλαδή το κράτος-προστάτης και «προστάτης» οφείλει να εγγυηθεί ότι ο διπλωματούχος του δημόσιου πανεπιστημίου θα καταλάβει θέση εργασίας, φυσικά στον δημόσιο τομέα, στον μόνο για τον οποίο μπορεί να εγγυηθεί το κράτος. Πιθανή ικανοποίηση αυτού του αιτήματος, που άκουσα να το διατυπώνει και ένας ηγέτης της Αριστεράς(!), σημαίνει υπαλληλοποίηση του σπουδαστή από το πρώτο έτος των σπουδών του, ανεξάρτητα από τις επιστημονικές του επιδόσεις, έξω και ανεξάρτητα από οποιονδήποτε κοινωνικό ανταγωνισμό.
Ταυτόσημο είναι και το σύνθημα «για μια δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση ανεξάρτητη από την αγορά». Ομως η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι κυρίως και ουσιαστικά επαγγελματική και περιστασιακά μόνο ερευνητική. Τόσο τα επαγγέλματα όσο και η έρευνα ζουν, επιβιώνουν και αναπτύσσονται μέσα στην αγορά.
Αυτές και άλλες ανάλογες αντιλήψεις έχουν βαθιά εισχωρήσει στην έννοια και τον ρόλο της δημόσιας «δωρεάν» εκπαίδευσης και διαμορφώνουν τη λειτουργία της με κριτήρια που δεν είναι εκπαιδευτικά. Εξαπατούν και αποπροσανατολίζουν τους σπουδαστές. Αν πρόκειται για αντιλήψεις της Αριστεράς, πρόκειται για μια Αριστερά του χθες, του κρατικοδίαιτου και αυταρχικού «σοσιαλισμού», που τόσα ερείπια, στη ζωή και στο φρόνημα, άφησε πίσω του.
Μια Αριστερά του σήμερα οφείλει να προσδιορίσει με ακρίβεια τους όρους και τα όρια της δημόσιας «δωρεάν» τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία για να είναι δημόσια και «δωρεάν» οφείλει πρώτα να είναι ακαδημαϊκή, δηλαδή να λειτουργεί με ακαδημαϊκά και εκπαιδευτικά κριτήρια. Το πρώτο που θα έπρεπε να κάνει είναι να πετάξει έξω από τα AEI και TEI τα άθλια κομματικά «τραπεζάκια», που εισάγουν στη λειτουργία τους το πιο ξεδιάντροπο κομματικό αλισβερίσι.
Το ζητούμενο δεν είναι ένα «δωρεάν» δημόσιο πανεπιστήμιο, κομματικοποιημένο και συνήθως υπό κατάληψη. Το ζητούμενο είναι ένα ελεύθερο, ανεξάρτητο και αυτοδιοικούμενο δημόσιο πανεπιστήμιο, που να λειτουργεί με ακαδημαϊκά κριτήρια.
Δημοσκόπηση
Μαθαίνω ότι δημοσκόπηση που θα παρουσιάσει η τηλεόραση του ΣΚΑΪ τις προσεχείς ημέρες δείχνει ότι οι νέοι ηλικίας 18-24 ετών είναι σε μεγάλο ποσοστό ελάχιστα ή καθόλου ενημερωμένοι για τις μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση. Οσοι έχουν κάποια ενημέρωση χαρακτηρίζουν τα μεταρρυθμιστικά μέτρα μονόπλευρα και κατασταλτικά επειδή δεν αναφέρονται στη χρηματοδότηση προγραμμάτων και πανεπιστημιακής υποδομής. Υπέρ των «καταλήψεων» τάσσεται πολύ μεγάλο ποσοστό! Επίσης, στο σύνολο του πληθυσμού υπέρ των «καταλήψεων» τάσσεται το 40% και κατά το 42%.
Φοβάμαι ότι πολύ μεγάλη ζημιά προκάλεσαν στη νεολαία οι τελευταίες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (εγκατάλειψη, ανεργία, αβεβαιότητα, διάψευση ιδανικών) και δεν είναι βέβαιο ότι η σημερινή κυβέρνηση θέλει και μπορεί να τη διορθώσει. Τουλάχιστον δεν πείθει…
