Πριν από τρεις μήνες η υπουργός Παιδείας κ. M. Γιαννάκου είχε προειδοποιήσει ότι υπάρχει κίνδυνος υποβάθμισης των ελληνικών πανεπιστημιακών πτυχίων. Πραγματικά, η εικόνα των AEI -πολλώ μάλλον των TEI- της χώρας (ρεπορτάζ σελ. 15) είναι αποκαρδιωτική. Ελλείψεις στην υποδομή, αναιμική έρευνα, απόντες καθηγητές, τεράστιο πλήθος και χαμηλή ποιότητα φοιτητών, σχολές και τμήματα που έχουν ιδρυθεί όπως – όπως, όλα αυτά συνθέτουν ένα τοπίο προβληματικό, ένα σύστημα ανίκανο να παράσχει στους νέους της χώρας τα εφόδια να προοδεύσουν.
Καθώς η κατάσταση νοσεί σε τόσα επίπεδα, το τι μπορεί να γίνει για τη βελτίωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης -ενόψει και του εθνικού διαλόγου για την παιδεία που αρχίζει την Παρασκευή- είναι δυστυχώς πολύ δύσκολο να υποδειχθεί. Και το ερώτημα γίνεται ακόμη βασανιστικότερο, όταν αντιλαμβάνεται κανείς πως καίρια συνιστώσα του σημερινού τέλματος είναι ότι μεγάλο ποσοστό φοιτητών δεν έχει καμία αληθινή επιθυμία να σπουδάσει και να μάθει, αλλά αποβλέπει μονάχα σε ένα πτυχίο ως τυπικό εφόδιο – συνήθως προς διορισμό στο Δημόσιο. Με εξαίρεση τις σχολές υψηλής ζήτησης, λείπει η «φοιτητική βάση», που θα αντιδρούσε στην υποβάθμιση και θα ξεσηκωνόταν απέναντι σε φαινόμενα όπως οι απόντες καθηγητές, η έλλειψη συγγραμμάτων ή η απώλεια ωρών διδασκαλίας. Επιδιώκοντας μονάχα την εισαγωγή και ένα «χαρτί», οι περισσότεροι αποδέχονται ευχαρίστως την ίδρυση σχολών καταδικασμένων εκ προοιμίου στην υποβάθμιση, όπως άλλωστε αποδέχονται το παράδοξο να εισάγονται σε πανεπιστήμια μαθητές με βαθμούς κάτω από τη βάση.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρέπει κάτι να γίνει – και επειγόντως. Για μία χώρα μικρή, όπως η Ελλάδα, η εκπαίδευση είναι η μόνη ελπίδα στον αγώνα να πλησιάσουμε τους καλύτερους από μας. Και σε μία διεθνοποιημένη οικονομία, που ορίζεται από τη γνώση και την πληροφορία, τα πανεπιστήμια είναι εκείνα που θα μεταγγίσουν στους νέους ό,τι καινούργιο παράγει η σκέψη και η έρευνα στις ανεπτυγμένες χώρες, ώστε να μπορούν ως πτυχιούχοι να σταθούν σε επίπεδο διεθνές. H ανώτατη παιδεία χρειάζεται βέβαια περισσότερα κεφάλαια, πάνω απ’ όλα όμως χρειάζεται έμφαση στην ποιότητα. Και στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου πρέπει όλοι μας, από τον πολιτικό κόσμο και τους εμπλεκόμενους φορείς μέχρι τον απλό πολίτη, να κατανοήσουμε την ανάγκη της εξυγίανσης και να συμβάλουμε σ’ αυτήν, ακόμη κι αν πρέπει να περιορισθούν οι εισακτέοι και να μειωθούν τα τμήματα και οι σχολές.
