Τώρα που σβήσανε τα φώτα της γιορτής, θα έρθει η στιγμή που η κυβέρνηση και η υπουργός Παιδείας θα ασχοληθούν με την πασίγνωστη κατάσταση των ελληνικών πανεπιστημίων. Ας μην ξεχνούμε ότι σήμερα οι φοιτητές με οικονομική επάρκεια -και όχι μόνο οι εύποροι- προτιμούν να σπουδάζουν κατ’ ευθείαν στο εξωτερικό. Σε αυτό τούς ωθούν οι γονείς τους, επειδή αναζητούν καλή παιδεία. Ορισμένοι μάλιστα έχουν αρχίσει να στέλνουν τα παιδιά τους, στις τελευταίες τάξεις του λυκείου, σε ξένα σχολεία για να εξασφαλίσουν εισαγωγή σε ένα καλό ξένο πανεπιστήμιο, όπως άλλοτε μαθητές από την επαρχία έρχονταν, στο τέλος του Λυκείου, σε κάποιο καλό σχολείο της Αθήνας. Από την άλλη μεριά, οι φοιτητές που μπαίνουν στα πανεπιστήμια δεν έχουν την αναγκαία προπαρασκευή και πρέπει να τους θεραπεύσει το πανεπιστήμιο, αν κάτι τέτοιο γίνεται.
Αναγκαία μέτρα
Δεν θα ασχοληθούμε με τα αίτια της σημερινής πραγματικότητας, ούτε με τη μέση παιδεία, ούτε με το σύστημα εισαγωγής των φοιτητών. Θα αναφέρουμε μόνο τα απολύτως απαραίτητα μέτρα για να αντιστραφεί η πορεία των πανεπιστημίων. Αν αυτές οι μεγάλες αποφάσεις δεν ληφθούν, σχεδόν τίποτε δεν θα αλλάξει. Αλλιώς, θα περνάμε τον καιρό μας γνωρίζοντας ότι ασχολούμεθα με επουσιώδη. Για να ανακάμψουν, λοιπόν, τα πανεπιστήμια, χρειάζονται 5 μεγάλες αποφάσεις, που, όπως όλες οι μεγάλες αποφάσεις, θίγουν παγιωμένα συμφέροντα.
Αξιολόγηση
Πρώτον, πρέπει να επαναφερθεί η υφηγεσία, που εγγυάται υψηλό επιστημονικό επίπεδο. Θέλει προσπάθεια και ικανότητες, και γι’ αυτό δεν είναι συμπαθής στους καθηγητές των υπουργικών προθαλάμων. Πρόκειται για σοφή τυπική διαδικασία, που εξασφαλίζει τη διάκριση όσων έχουν ουσιαστικά προσόντα.
Δεύτερον, πρέπει να καταργηθεί η δωρεάν διανομή συγγραμμάτων, επειδή οδηγεί σε μελέτη μέτριων βιβλίων από τους φοιτητές και δίνει -ή επαναλαμβάνει- το ιδεολογικό στίγμα της παπαγαλίας και του ενός βιβλίου. Πρόκειται για κατάλοιπο της χούντας, από το οποίο πρέπει επιτέλους να απαλλαγούμε. Οταν οι ξένοι καθηγητές μαθαίνουν τη δωρεάν διανομή, γελούν.
Τρίτον, οι φοιτητές δεν πρέπει να καθορίζουν την εκλογή των πανεπιστημιακών αρχών. Οταν ο φοιτητικός συνδικαλισμός είναι κομματικός, εξυπηρετεί συμφέροντα των κομμάτων και όχι των πανεπιστημίων ή των φοιτητών. Τέταρτον, πρέπει να καθιερωθεί η αξιολόγηση μέσα στα πανεπιστήμια. Θα οδηγήσει σε άνοδο του επιπέδου και θα δώσει πυξίδα στον στρατηγικό σχεδιασμό των πανεπιστημιακών αρχών και του υπουργείου. Θα ξέρουμε για τι μιλάμε.
Οι αποδοχές
Τέλος, οι αποδοχές των καθηγητών πρέπει να διαφοροποιηθούν ανάλογα με την αξία του έργου τους στην αγορά εργασίας. Αλλιώς, η εξίσωση γίνεται προς τα κάτω. Π.χ., ο Παρθένης, που δίδασκε ζωγραφική, δεν είναι λογικό να έχει τον ίδιο μισθό με όλους όσοι εδώ και εκεί διδάσκουν ζωγραφική. Χωρίς κατάλληλες αποδοχές δεν προσελκύονται ικανοί άνθρωποι για να αφιερωθούν στο πανεπιστήμιο. Δεν υπάρχουν, άραγε, άλλα προβλήματα στα πανεπιστήμια; Και βέβαια υπάρχουν, αλλά είναι περιττό να ασχολούμεθα με τα μικρά, αν δεν αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα. H εναλλακτική λύση στην τομή είναι η διαχείριση της παρακμής.
(1) O κ. Αντώνης M. Παντελής είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
