Κάτι περίεργο συνέβη το 2020. Τα τροχαία δυστυχήματα μειώθηκαν κατά 15% σε σύγκριση με το 2019: από 10.712 σε 9.083. Οι θάνατοι στην άσφαλτο επίσης μειώθηκαν κατά το ίδιο ποσοστό: από 688 σε 584. Γενικώς όμως, την τελευταία πενταετία (2020-2024) τα νούμερα δεν είναι καλά. Τα τροχαία με τραυματισμό ή θάνατο αυξήθηκαν κατά 25% και οι θάνατοι κατά 14%. Αντιθέτως, την προηγούμενη πενταετία (2015-2019) τα τροχαία μειώθηκαν κατά 6% και οι θάνατοι κατά 13% (ΕΜΠ, Παρατηρητήριο οδικής ασφάλειας).
Μήπως, λοιπόν, «η κυβέρνηση Μητσοτάκη σκοτώνει τα παιδιά μας», που θα ‘λεγε και κάποιος αγριοσυριζαίος; Η απάντηση (μετά γέλωτος) είναι φυσικά όχι. Τα τροχαία δυστυχήματα είναι πολυπαραγοντικά φαινόμενα και οι απλές στατιστικές δεν φωτίζουν τα αληθή αίτια. Χρειάζονται μελέτες σε βάθος και σε (χρονικό) πλάτος για να ανιχνεύσουμε κάποιες πτυχές της πραγματικότητας. Για παράδειγμα: το 2020, η Ελλάδα είχε 68 θανάτους ανά εκατομμύριο οχημάτων, το 2022 ανεβαίνει στους 74 και το 2024 πέφτει στους 70. Από τα επιμέρους στοιχεία είναι αδύνατον να προκύψουν συμπεράσματα. Την περίοδο όμως 2014-2024 ο αριθμός των θανάτων/εκατ. οχήματα μειώθηκε κατά 30%.
Συνεπώς, είναι νωρίς να αποτιμηθεί αν η αυστηροποίηση των ποινών έφερε ήδη αποτελέσματα. Ναι μεν, στο δεκάμηνο αυτού του έτους, σε σχέση με το αντίστοιχο δεκάμηνο του προηγούμενου έτους, έχουμε λιγότερους νεκρούς (433), αλλά τόσους περίπου (477) είχαμε και το πρώτο δεκάμηνο του annus mirabilis 2020. Εξάλλου η συμμόρφωση δεν εμφανίζεται στον αριθμό των θανάτων (που είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, εντός του πολυπαραγοντικού φαινομένου των τροχαίων) αλλά στον αριθμό των θετικών αλκοτέστ. Οι παραβάσεις του δεκαμήνου (Ιαν.-Οκτ.) του προηγούμενου έτους ήταν 26.874 και του φετινού 26.174, όσες περίπου και οι παραβάσεις ολόκληρου του 2023, που ήταν 26.217.
Βεβαίως «οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη στατιστική όπως οι μεθυσμένοι τα φανάρια: περισσότερο για να στηρίζονται παρά για να διαφωτίζονται» (Αντριου Λανγκ). Αυτό που ακόμη δεν ξέρουμε, αλλά πιθανότατα θα φέρει αποτελέσματα, είναι οι εντατικοί έλεγχοι της Τροχαίας.
Κακά τα ψέματα: οι αυστηρές ποινές είναι άχρηστες όταν ουδείς τις επιβάλλει. Οριακώς μπορεί να λειτουργήσουν και στην αντίθετη κατεύθυνση. Οι αστυνομικοί είναι άνθρωποι και δύσκολα θα βεβαιώσουν παραβάσεις που έχουν παράλογες ποινές· κάτι ελαφρύτερο βεβαιώνουν. Αντιθέτως, οι λογικές ποινές, μαζί με τους διαρκείς ελέγχους, θα κάνουν τη διαφορά. Αρκεί να συνεχιστούν, διότι τα μέτρα στην Ελλάδα είναι σαν τα θαύματα. Κρατούν τρεις ημέρες…
