Ποια σημασία έχει η λέξη «πολιτισμός» για τον πλανητάρχη; Κυρίως το δεύτερο: ποιες εικόνες σχηματίζονται στο μυαλό του όταν εμφανίζεται η λέξη «πολιτισμός»; Βλέπει μπροστά του τον Μιχαήλ Αγγελο, ακούει φράσεις από την Ενάτη του Μπετόβεν ή αναδύονται από το ασυνείδητό του στίχοι του Σαίξπηρ και του Ομήρου; Ολ’ αυτά είναι ξεπερασμένα, και χωρίς να θέλω να τον αδικήσω, φοβάμαι ότι δεν του λένε τίποτε. Βαραίνουν τα βλέφαρά του, όπως λένε ότι του συμβαίνει συχνά. Εδώ που τα λέμε, το ίδιο ισχύει και για πολλούς Ευρωπαίους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει αντίληψη για τον πολιτισμό της Ευρώπης ο κ. Τραμπ. Είναι, δε, αρκούντως καθαρή και σαφής. Σημαίνει κατ’ αρχάς τον επαρκή εξοπλισμό που θα της επιτρέψει να αντιμετωπίσει τον οποιονδήποτε εχθρό τής επιτεθεί. Δεν θα έλεγα πως έχει άδικο. Η Ευρώπη στον 21ο αιώνα στηρίχθηκε στο δόγμα που είχε δημιουργηθεί στους δύο μεγάλους πολέμους του 20ού. Οτι αποτελεί με την Αμερική ένα ενιαίο μέτωπο το οποίο μπορεί να υπερασπιστεί τις δικές του αξίες. Δεν είναι η περίπτωση στις σημερινές συγκρούσεις. Η Αμερική είναι έτοιμη να εγκαταλείψει στη μοίρα της μια ευρωπαϊκή χώρα, την Ουκρανία, παραδίδοντάς τη σε έναν εισβολέα ο οποίος αποδείχθηκε μέχρι στιγμής ανίκανος να την καταβάλει. Λέμε πως η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να αντισταθεί για τέσσερα χρόνια χωρίς τη βοήθεια της Αμερικής. Ισχύει και το αντίστροφο: η υπερδύναμη Ρωσία θα αναγκάσει την Ουκρανία σε ατιμωτική παράδοση αν το αποφασίσει η Αμερική.
Η ουσία στη δήλωση Τραμπ είναι ότι σηματοδοτεί την υπέρβαση ενός ορίου: είναι το όριο της Δύσης. Είναι άλλο να μιλάς για έναν ενιαίο πολιτισμό, τον δυτικό, ο οποίος περιλαμβάνει και διαφορές και ιδιαιτερότητες, και άλλο να μιλάς για δύο διαφορετικούς πολιτισμούς. Τον ευρωπαϊκό από τη μια, που βρίσκεται σε παρακμή. Τον αμερικανικό από την άλλη, που καλείται να αποδείξει τα οφέλη της ακμής του. Η γραφειοκρατία από τη μια, η δημοκρατία από την άλλη. Από κοντά και ο Μασκ, που παραποιεί την Ιστορία μοιράζοντας σε αφίσα τη σημαία της Ε.Ε. με τον αγκυλωτό σταυρό των ναζί. Κι αυτό τη στιγμή που και ο ίδιος προσπαθεί να ανατάξει, ως υπερασπιστής της πραγματικής δημοκρατίας, την πολιτισμική παρακμή της Ευρώπης, ενισχύοντας ό,τι ακροδεξιό και φιλοναζιστικό κουβαλάει η γηραιά κυρία ως ιστορικό βάρος. Δύσκολο να το αντιληφθεί αυτό ο Τραμπ με τον αλαζονικό επαρχιωτισμό του. Δύσκολο να αντιληφθεί ότι η Αμερική συμπαρατάχθηκε σ’ ένα κοινό μέτωπο με την Ευρώπη και εναντίον των ναζί και εναντίον του Σιδηρού Παραπετάσματος διότι, εκτός των άλλων, ήταν ζωντανή και η κοινή πολιτισμική συνείδηση. Το πολιτισμικό έρμα της Αμερικής που το έφτιαξε η ευρωπαϊκή μετανάστευση. Ο διαχωρισμός Ευρώπης και Αμερικής, εκτός του ότι είναι ανιστόρητος, είναι και επικίνδυνος για το μέλλον της Δύσης.
