Η συνεχής επίκληση της αδυναμίας – αμηχανίας της Ευρώπης δρα και σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οι αναλυτές ψέγουν ακατάπαυστα την Ευρωπαϊκή Ενωση για εσωστρέφεια, βραδύτητα αντανακλαστικών και αδράνεια και οι Βρυξέλλες με τη σειρά τους φροντίζουν να επαληθεύουν τις δυσοίωνες εκτιμήσεις. Κλείνονται σε αέναες συνεδριάσεις, επιδίδονται σε ανιαρές διενέξεις, χάνουν την επαφή με τους πολίτες. Θα βγουν επιθετικά ή κατευναστικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες απέναντι στη Ρωσία; Θα τον γλείψουν ή θα αντισταθούν στον Αμερικανό πρόεδρο; Θα διαφοροποιηθούν στο Ουκρανικό ή όχι; Θα πείσουν το Βέλγιο να δεχθεί την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων; Οι δημοσιογράφοι εξανίστανται: αυτό δεν είναι σοβαρή ένωση κρατών-μελών, είναι όμιλος διαλόγου! Η Ευρώπη είναι στο περιθώριο. Αποφασίζουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία για έναν ευρωπαϊκό πόλεμο, ερήμην της, είναι η επωδός.
Ας μην είμαστε τόσο αφοριστικοί. Κατ’ αρχάς, αν δεν υπήρχε η ευρωπαϊκή αντίδραση στο αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων, το πιθανότερο είναι πως θα είχε υποχρεωθεί σε ταπεινωτική συνθηκολόγηση το Κίεβο. Δεύτερον, η Ε.Ε. επέζησε αλλεπάλληλων σοβαρών κρίσεων τις τελευταίες δεκαετίες: της οικονομικής, του Brexit, της πανδημίας, της ενεργειακής.
Η Ε.Ε. προφανώς έχει προβλήματα και το τελευταίο σκάνδαλο διαφθοράς που οδήγησε στην απαγγελία κατηγοριών εις βάρος της πρώην επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, έρχεται στη χειρότερη στιγμή να καταφέρει νέο πλήγμα στην αξιοπιστία της. Η εύκολη λύση είναι η γκρίνια: «Μας κάνουν μάθημα για το κράτος δικαίου αυτοί που δεν μπορούν να τηρήσουν τους στοιχειώδεις κανόνες διαφάνειας». Είδαμε όμως την εναλλακτική: αυταρχικοί ολιγάρχες που απαιτούν σχέσεις υποτέλειας και πουλούν ακριβά την εύνοιά τους σε όποιον πλειοδοτήσει σε κολακεία. Για μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα η επονομαζόμενη συναλλακτική διπλωματία δεν είναι ιδιαίτερα συμφέρουσα. Εκτός από γεωγραφική θέση και λίγο αρχαιοελληνικό μύθο, δεν έχουμε πολλά άλλα να προσφέρουμε.
Είναι σαφές ότι εμείς οι Ελληνες πολίτες έχουμε «ξε-ερωτευτεί» την Ε.Ε. Κάθε τόσο θυμόμαστε τις αρετές της: το Erasmus όταν πεθαίνει η δημιουργός του προγράμματος Σοφία Κοράντι· την Ευρωπαία εισαγγελέα όταν η ελληνική Δικαιοσύνη αποδεικνύεται ανεπαρκής· τις αγροτικές επιδοτήσεις όταν κόβονται· το Ταμείο Ανάκαμψης όταν λήγει. Σε γενικές γραμμές συμβιώνουμε ανόρεχτα μαζί της. Ακριβώς πριν από μια δεκαετία, όμως, βρεθήκαμε με το ένα πόδι εκτός, πήραμε μια γεύση πώς θα ήταν η ζωή μακριά της. Νομίζω, δεν μας άρεσε.
