Ολα καλά. Ο Τρικαλινός θαυμαστής ταξίδεψε μέχρι την Αθήνα για να αγοράσει πρώτος το βιβλίο. Τα Μέσα και τα κοινωνικά δίκτυα, εκτός από τη φωτογραφία του Τρικαλινού, φρόντισαν να αναπαραγάγουν και πλήθος άλλων φωτογραφιών, δηλωτικών της υστερικά μεγάλης ζήτησης του πονήματος: ουρές σε βιβλιοπωλεία, βιτρίνες αφιερωμένες στην «Ιθάκη», αντίτυπα ήδη ανοιγμένα σε στρατηγικά σημεία και σελίδες σημειωμένες με μαρκαδοράκι. Ο εκδοτικός οίκος και οι βιβλιοπώλες ανήρτησαν κι αυτοί με τη σειρά τους όλα τα πειστήρια του πρωτοφανούς θριάμβου – «από τον Χάρι Πότερ είχαμε να δούμε τόσες προπαραγγελίες», δηλώνουν ενθουσιασμένοι. Μέχρι και ο Αδωνις Γεωργιάδης γνωστοποίησε μέσω βίντεο ότι έλαβε το βιβλίο με ιδιόχειρη αφιέρωση. Το βίντεο αποτέλεσε απάντηση στον ίδιο τον συγγραφέα, ο οποίος είχε γυρίσει δικό του βίντεο πριν από τον Γεωργιάδη, για να μας ενημερώσει ότι έστειλε το βιβλίο στον υπουργό προκειμένου να τον ευχαριστήσει για τη «δωρεάν διαφήμιση». Η «Ιθάκη» μοσχοπουλάει, άρα η εμπορική επιτυχία είναι πέραν πάσης αμφιβολίας εξασφαλισμένη. Ακόμα κι αυτοί που δεν θα τη διαβάσουν ποτέ, ξέρουν ότι κυκλοφόρησε.
Εκδοχές επιτυχίας
Υπάρχουν όμως πολλοί τρόποι να ορίσει κανείς την επιτυχία. Για ένα πρόσωπο που συγγράφει με σκοπό να γίνει διάσημο ή να βγάλει χρήματα, η επιτυχία που αποτιμάται λογιστικά είναι η ιδανική. Οσο περισσότεροι αγοράσουν το έργο του, τόσο το καλύτερο. Για εκείνον, όμως, που γράφει επειδή έχει κάτι να πει, το ζητούμενο είναι πρωτίστως να εκτιμηθεί το περιεχόμενο του λόγου του· να προκαλέσει εντύπωση, να μεταδώσει ιδέες, να επηρεάσει συνειδήσεις. Ο Αλέξης Τσίπρας είναι πολιτικός, όχι έμπορος. Δεν μπορεί η ικανοποίησή του, λοιπόν, να επαφίεται και να εξαντλείται στις επιδόσεις του έργου του ως προϊόντος της αγοράς. Το γεγονός ότι το βιβλίο του πουλάει είναι βέβαια θετικό για τον ίδιο, αλλά αν οι πωλήσεις δεν οδηγήσουν σε κέρδη ηθικά, αν δηλαδή δεν ευνοήσουν τους στόχους που έχει θέσει πέραν του εκδοτικού πλαισίου, δεν θα του φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες. Μένει να καταλάβουμε ποιοι είναι οι στόχοι αυτοί.
Η αλήθεια του δεν τον συμφέρει
Ο Αλέξης Τσίπρας επιτέλους μοιράζεται την «αλήθεια του», λέει η επίσημη εκδοχή. Κι αν η κτητική αντωνυμία προϊδεάζει για μιαν αλήθεια επικίνδυνα υποκειμενική που γέρνει προς το συμφέρον του εκφραστή της, εν προκειμένω υπάρχει κάτι ακόμα πιο περίεργο: η αλήθεια του Αλέξη Τσίπρα δεν τον κολακεύει. Δεν είναι κολακευτικό ότι, ως πρωθυπουργός, ο Τσίπρας επέλεξε να συνεργαστεί με έναν υπουργό Οικονομικών που, όπως παραδέχεται, ήταν «περισσότερο σελέμπριτι και λιγότερο οικονομολόγος». Δεν είναι κολακευτικό ότι προώθησε και ψήφισε μια ΠτΒ με «εξουσιαστική μανία» και «αρχηγικές φαντασιώσεις». Δεν είναι κολακευτικό ότι το δεξί του χέρι επέδειξε «απαράδεκτη επιπολαιότητα» σε ένα ζήτημα όπως οι τηλεοπτικές άδειες, που η ίδια του η κυβέρνηση ανήγαγε σε κορυφαίας σημασίας. Δεν είναι καθόλου κολακευτικό ότι ζήτησε οικονομική ενίσχυση από ένα δικτάτορα και ο δικτάτορας την αρνήθηκε, συμβουλεύοντάς τον κιόλας «να τα βρει» με τη δημοκρατική Μέρκελ (την ίδια Μέρκελ που ο Τσίπρας δαιμονοποίησε επί σειράν ετών).
Περιττές παραδοχές
Η «Ιθάκη» δεν είναι απλώς μια σειρά από ομολογίες λαθών. Στα λάθη, ωστόσο, θα εστιάσει ο κριτικός νους (ακόμη και των θαυμαστών του Τσίπρα) και ο συγγραφέας οπωσδήποτε γνώριζε ότι αυτά είναι που θα δώσουν τον τόνο – όχι οι συμβολικές, λυρικές παρεκβάσεις περί διάσωσης περιστεριών. Γιατί, λοιπόν, μοιράζεται ο Τσίπρας τα λάθη του με τους αναγνώστες; Νομίζει ότι η αναγνώρισή τους θα τον κάνει να φανεί σοφός; Μα αυτά τα λάθη πολλοί αναγνώστες τα καταλάβαιναν ενώ διαπράττονταν· γιατί να θεωρήσουν σοφό τον Τσίπρα που του πήρε δέκα χρόνια να τα συνειδητοποιήσει; Μήπως ο συγγραφέας θέλει να πει ότι ήξερε πως οι επιλογές του ήταν κακές την ώρα που τις έκανε; Αυτό είναι ακόμα χειρότερο· δεν θίγει την εξυπνάδα του πολιτικού, αλλά θίγει την ηθική του ακεραιότητα. Κάθε εκδοχή της τσιπρικής αλήθειας στην πραγματικότητα υπογραμμίζει (αν δεν εντείνει κιόλας) την αναξιοπιστία του. Το ερώτημα παραμένει: σε τι αποσκοπεί η «Ιθάκη» αν δεν βελτιώνει το προφίλ του Αλέξη Τσίπρα; Είναι μια άδολη απόπειρα εξιλέωσης;
Media value
Μεταπολιτικά μιλώντας, ενδέχεται ο Αλέξης Τσίπρας να έχει ξεπεράσει τις παραδοσιακές αντιλήψεις περί καλής και κακής δημοσιότητας, ιδεολογικής καθαρότητας και θολούρας, ιστορικής αλήθειας και ανιστορικού ψέματος. Οπως πιθανόν υπονοεί το ανενδοίαστο «θάψιμο» των αριστερών συντρόφων του και η καταρράκωση του ηθικού πλεονεκτήματος που κάποτε αντιπροσώπευε η αριστερή συντροφικότητα, ο πρώην πρωθυπουργός ίσως διέρχεται μια περίοδο περήφανου κυνισμού. Δεν τον ενδιαφέρει αν οι σύντροφοί του θα παρεξηγηθούν ή θα τον καταγγείλουν ως ψεύτη. Δεν τον αφορά αν οι πολέμιοί του θα τον ψέξουν για μια ακόμη φορά. Η προσοχή του είναι στραμμένη τώρα στο «media value» του· στη δημοσιότητά του, η οποία μπορεί να του εξασφαλίσει νέα παράταξη, ιδιότητα προέδρου και θέση στη Βουλή, όχι μόνο επειδή είναι αυτός που είναι, αλλά και παρότι είναι αυτός που είναι.
